DOI Heft:
II. Z dziejów malarstwa
DOI Artikel:Karpowicz, Mariusz: Malowidła Gabinetu "al fresco" w Wilanowie: [Rozważania nad autorstwem]
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13395#0235
MALOWIDŁA GABINETU AL FRESCO W WILANOWIE
227
8. Jerzy Eleuter Siemiginowski, Plafon Lato, fragment, Wilanów
niż to czynili dekoratorzy wieku XVI i nawet Cortona. Dla manierystów i ich bezpośrednich następ-
ców powierzchnia tkaniny stawała się polem do popisu mistrzostwa rysunkowego skrótów, kolosalnych
dynamicznych postaci, skłębionych tłumów, gromadnych scen. Nawet Cortona uległ modzie owej „gro-
madności". Gabinet przeciwstawia temu spokojną jedno- lub dwuosobową kompozycję, gdzie postać po-
zbawiona ekspresji typu dynamicznego ma na widza działać wyszukanymi proporcjami i nieskazitel-
nością linii. Sam sposób sytuowania postaci na tle krajobrazu zbliża się najbardziej do tego, co w latach
dziewięćdziesiątych lub nieco później malowali marattyści. Najlepszym może przykładem jest bozzetto
i obraz ucznia Maratty —■ Giuseppe Chiariego, przedstawiające Bachusa i Ariadnę5. Ikonograficznie
i nawet kompozycyjnie Apollo wilanowski bardzo przypomina Bachusa Chiariego, obraz Włocha jest
jednak późniejszy, bo pochodzi z lat po 1700. Sposób malowania zaczerpnął Chiari z kompozycji mitolo-
gicznych Maratty (np. Apollo i Dafne z Brukseli) oraz Sacchiego (Bachus i Ariadna, zbiory Earl of Spen-
cer6). Autor Gabinetu zapatrywał się jednak na inne, wcześniejsze wzory. Upewnia nas o tym sposób
rysowania aktu znacznie bardziej muskularnego, nawiązującego do pierwszej połowy wieku pomimo
podobnych jak u marattystów wydłużonych proporcji. Wydaje się, że jednym z takich wcześniejszych
pierwowzorów, które możemy wskazać, jest kompozycja Guido Reniego. Myślę o trzech wersjach
Bachusa i Ariadny (Palazzo Montecitorio w Rzymie; Galleria S. Luca w Rzymie; Ermitaż w Leningra-
dzie)7. Guido był niewątpliwie pierwowzorem — i dla dekoracji Gabinetu, i dla strony kompozycyjnej
5 Bozzetto w Galleria Spada, nr inw. 288; por. F. Zeri, La Galleria Spada, Roma [1954], s. 60 i п., il. 51. Obraz w maga-
zynach Ermitażu (nr inw. 7495), uważany za pracę A. Coypela.
6 A. Mezzetti, Contribuiti a Carlo Maratti, „Rivista deli'Instituto Nazionale d'Archeologia e Storia deli'Arte", 4,
1955, s. 319.
7 C. Gnudi, G.C. С a val li, Guido Reni, Firenze 1955, s. 94, nr 96, 97, il. 168, 169; obraz w magazynach Ermitażu —
nie znany nauce.
227
8. Jerzy Eleuter Siemiginowski, Plafon Lato, fragment, Wilanów
niż to czynili dekoratorzy wieku XVI i nawet Cortona. Dla manierystów i ich bezpośrednich następ-
ców powierzchnia tkaniny stawała się polem do popisu mistrzostwa rysunkowego skrótów, kolosalnych
dynamicznych postaci, skłębionych tłumów, gromadnych scen. Nawet Cortona uległ modzie owej „gro-
madności". Gabinet przeciwstawia temu spokojną jedno- lub dwuosobową kompozycję, gdzie postać po-
zbawiona ekspresji typu dynamicznego ma na widza działać wyszukanymi proporcjami i nieskazitel-
nością linii. Sam sposób sytuowania postaci na tle krajobrazu zbliża się najbardziej do tego, co w latach
dziewięćdziesiątych lub nieco później malowali marattyści. Najlepszym może przykładem jest bozzetto
i obraz ucznia Maratty —■ Giuseppe Chiariego, przedstawiające Bachusa i Ariadnę5. Ikonograficznie
i nawet kompozycyjnie Apollo wilanowski bardzo przypomina Bachusa Chiariego, obraz Włocha jest
jednak późniejszy, bo pochodzi z lat po 1700. Sposób malowania zaczerpnął Chiari z kompozycji mitolo-
gicznych Maratty (np. Apollo i Dafne z Brukseli) oraz Sacchiego (Bachus i Ariadna, zbiory Earl of Spen-
cer6). Autor Gabinetu zapatrywał się jednak na inne, wcześniejsze wzory. Upewnia nas o tym sposób
rysowania aktu znacznie bardziej muskularnego, nawiązującego do pierwszej połowy wieku pomimo
podobnych jak u marattystów wydłużonych proporcji. Wydaje się, że jednym z takich wcześniejszych
pierwowzorów, które możemy wskazać, jest kompozycja Guido Reniego. Myślę o trzech wersjach
Bachusa i Ariadny (Palazzo Montecitorio w Rzymie; Galleria S. Luca w Rzymie; Ermitaż w Leningra-
dzie)7. Guido był niewątpliwie pierwowzorem — i dla dekoracji Gabinetu, i dla strony kompozycyjnej
5 Bozzetto w Galleria Spada, nr inw. 288; por. F. Zeri, La Galleria Spada, Roma [1954], s. 60 i п., il. 51. Obraz w maga-
zynach Ermitażu (nr inw. 7495), uważany za pracę A. Coypela.
6 A. Mezzetti, Contribuiti a Carlo Maratti, „Rivista deli'Instituto Nazionale d'Archeologia e Storia deli'Arte", 4,
1955, s. 319.
7 C. Gnudi, G.C. С a val li, Guido Reni, Firenze 1955, s. 94, nr 96, 97, il. 168, 169; obraz w magazynach Ermitażu —
nie znany nauce.