DOI issue:
III. Przeglądy i sprawozdania
DOI article:Łoziński, Jerzy: Katalog zabytków sztuki w Polsce: Stan prac, Przegląd dorobku, Perspektywy
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13395#0295
KATALOG ZABYTKÓW SZTUKI W POLSCE
287
26. Rudziniec. Szkoła florencka, Adoracja Dzieciątka, 27. Jarocin. Szkoła północnowłoska, Sacra Conuersazionc,
druga ćwierć XV w. druga połowa XV w.
Wyczerpujące, szczegółowe wyliczenie wszystkich odkryć „nowego!' materiału zabytkowego, jakie
przyniosła dwudziestoletnia akcja inwentaryzacyjna, byłoby niemożliwe i zarazem bezcelowe., Prze-
ważająca bowiem większość zabytków uwzględnionych w katalogach tutaj właśnie doczekała się do-
piero opublikowania, zwłaszcza cała masa dzieł przeciętnych —■ ale nic tylko. Dlatego wydaje się, żc
warto —■ nie wyłącznie w celach sprawozdawczych —■ zwrócić uwagę na niektóre ważniejsze ujawnione
obiekty lub na pewne ich zespoły czy grupy dotąd nic zauważane bądź dostrzegane jedynie
fragmentarycznie, a widoczne dziś dobrze dzięki porównawczemu zestawowi, jaki daje Katalog. Przez
ujawnienie należy oczywiście rozumieć nie tylko odkrycie dzieł zupełnie nieznanych (co zwłaszcza
w wypadku architektury zdarza się rzadko), ale przede wszystkim wprowadzenie do literatury naukowej
ważnych obiektów dotąd przez nią nie uwzględnionych (choćby znane były ze wzmianek w litera-
turze „starożytniczej", krajoznawczej itp.).
I tak, dokonując krótkiego przeglądu w porządku rzeczowo-chronologicznym, w zakresie np.
wczesnej architektury sakralnej, stosunkowo najlepiej poznanej, inwentaryzacja dorzuciła kilka obiektów
romańskich z terenu centralnej Polski: kościół w Krzyworzece w ziemi wieluńskiej (znany jedynie z dzie-
więtnastowiecznego katalogu diecezjalnego31), kościoły w Kijach pod Pińczowem, w Wojkowicach
Kościelnych pod Będzinem, w sandomierskim Samborcu oraz w Mokrsku Dolnym koło Jędrzejowa
(uwzględnione, lecz nie rozpoznane właściwie przez ks. Wiśniewskiego32). Szczególnie na terenie Śląska
31 Catalogus eedesiarum et utriusqne cleri tam sacattaris ąuam regularis dioccesis Vladislaviensis scu Całissiensis pro Anno
Domini 1878, Warszawa 1878, s. 69.
32 J. Wiśniewski, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Pińczowskiem, Skalbmicrskiein i Wiśłickiem,
Mariówka 1927, s. 101—102 (Kije); tenże, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Jędrzejowskiem, Mariówka
1930, s. 295 (Mokrsko); tenże, Monografia dekanatu sandomierskiego, Radom 1915, s. 146 (Samborzec). O późniejszych wynikach
badań kościoła w Kijach por. A. Tomaszewski, Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Piotra i Pawła w Kijach, pow. Piń-
czów, [w:] Zespół badań nad polskim średniowieczem. Sprawozdania, (2): II konferencja naukowa w Warszawie — 28 i 29 kwietnia
1961 r. Referaty i dyskusje, Uniwersytet Warszawski i Politechnika Warszawska, Warszawa 1963, s. 57—-63.
287
26. Rudziniec. Szkoła florencka, Adoracja Dzieciątka, 27. Jarocin. Szkoła północnowłoska, Sacra Conuersazionc,
druga ćwierć XV w. druga połowa XV w.
Wyczerpujące, szczegółowe wyliczenie wszystkich odkryć „nowego!' materiału zabytkowego, jakie
przyniosła dwudziestoletnia akcja inwentaryzacyjna, byłoby niemożliwe i zarazem bezcelowe., Prze-
ważająca bowiem większość zabytków uwzględnionych w katalogach tutaj właśnie doczekała się do-
piero opublikowania, zwłaszcza cała masa dzieł przeciętnych —■ ale nic tylko. Dlatego wydaje się, żc
warto —■ nie wyłącznie w celach sprawozdawczych —■ zwrócić uwagę na niektóre ważniejsze ujawnione
obiekty lub na pewne ich zespoły czy grupy dotąd nic zauważane bądź dostrzegane jedynie
fragmentarycznie, a widoczne dziś dobrze dzięki porównawczemu zestawowi, jaki daje Katalog. Przez
ujawnienie należy oczywiście rozumieć nie tylko odkrycie dzieł zupełnie nieznanych (co zwłaszcza
w wypadku architektury zdarza się rzadko), ale przede wszystkim wprowadzenie do literatury naukowej
ważnych obiektów dotąd przez nią nie uwzględnionych (choćby znane były ze wzmianek w litera-
turze „starożytniczej", krajoznawczej itp.).
I tak, dokonując krótkiego przeglądu w porządku rzeczowo-chronologicznym, w zakresie np.
wczesnej architektury sakralnej, stosunkowo najlepiej poznanej, inwentaryzacja dorzuciła kilka obiektów
romańskich z terenu centralnej Polski: kościół w Krzyworzece w ziemi wieluńskiej (znany jedynie z dzie-
więtnastowiecznego katalogu diecezjalnego31), kościoły w Kijach pod Pińczowem, w Wojkowicach
Kościelnych pod Będzinem, w sandomierskim Samborcu oraz w Mokrsku Dolnym koło Jędrzejowa
(uwzględnione, lecz nie rozpoznane właściwie przez ks. Wiśniewskiego32). Szczególnie na terenie Śląska
31 Catalogus eedesiarum et utriusqne cleri tam sacattaris ąuam regularis dioccesis Vladislaviensis scu Całissiensis pro Anno
Domini 1878, Warszawa 1878, s. 69.
32 J. Wiśniewski, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Pińczowskiem, Skalbmicrskiein i Wiśłickiem,
Mariówka 1927, s. 101—102 (Kije); tenże, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Jędrzejowskiem, Mariówka
1930, s. 295 (Mokrsko); tenże, Monografia dekanatu sandomierskiego, Radom 1915, s. 146 (Samborzec). O późniejszych wynikach
badań kościoła w Kijach por. A. Tomaszewski, Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Piotra i Pawła w Kijach, pow. Piń-
czów, [w:] Zespół badań nad polskim średniowieczem. Sprawozdania, (2): II konferencja naukowa w Warszawie — 28 i 29 kwietnia
1961 r. Referaty i dyskusje, Uniwersytet Warszawski i Politechnika Warszawska, Warszawa 1963, s. 57—-63.