DOI issue:
III. Przeglądy i sprawozdania
DOI article:Łoziński, Jerzy: Katalog zabytków sztuki w Polsce: Stan prac, Przegląd dorobku, Perspektywy
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13395#0309
KATALOG ZABYTKÓW SZTUKI W POLSCE
301
51. Kielce. Katedra. Kielich, 1729 52. Gniezno. Katedra. Złotnik paryski, Popiersie św. Piotra,
około 1705—1706
Wielka ilość tego budownictwa zaledwie przedtem sygnalizowanego, które co prawda na ogół ustępuje
swym poziomem artystycznym kościołom podkarpackim, ukazała się dzięki inwentaryzacji na rozległych
obszarach Niżu Polskiego. Przede wszystkim wyłoniona została wczesna grupa kościołów ziemi wieluń-
skiej (m.in. w Łaszewie, Grębieniu, Popowicach, Kadłubie, Wierzbiach)59, granicząca z dużym skupiskiem
analogicznych budowli w pómocno-wschodnich powiatach Opolszczyzny. W Wielkopolsce ujaw-
niono nie objęte inwentaryzacją Kohtego m. in. takie cenne obiekty, jak kościoły w Kucharkach, Dolsku,
Kamionnej, Lubstówku, Słupcy i Ołoboku; w ziemi sieradzkiej —• w Woli Grzymalinej (ryc. 14), raw-
skiej — w Janisławicach, w Łowickiem — w Mąkolicach, by wspomnieć tylko najlepsze wśród najstar-
szych zabytków. Do znanych przykładów drewnianej architektury barokowej przybyło m. in. piękne
wnętrze kościoła w Chłaniowie Lubelskim. Dokonana już, choć nie opublikowana jeszcze inwentaryzacja
województwa rzeszowskiego zarejestrowała szczególnie niszczejące drewniane budownictwo cerkiewne
tych terenów60. Słabiej znany nadbużański region tej architektury reprezentują w drukowanym katalogu
cerkwie powiatu hrubieszowskiego (tradycyjność form i układów spowodowała, że uwzględniono tu
także zabytki z drugiej połowy XIX stulecia)61. W świeckim budownictwie drewnianym, poza wzmian-
kowanymi już dworami, wysuwają się na czoło spichrze folwarczne, liczne zwłaszcza na terenie Mało-
polski i Śląska (poziomem wyróżniają się m. in. takie nie publikowane wcześniej obiekty osiemnasto-
wieczne, jak w Brodni k. Łasku, Raciechowicach pod Myślenicami, Wojkowicach Kościelnych czy
Złotej Pińczowskiej).
W zakresie malarstwa ściennego większość odkryć powojennych wiąże się z badaniami i pracami
59 Por. J. Łoziński, Zabytki powiatów wieluńskiego i radomszczańskiego, „Biul. Hist. Szt.", t. 14, 1952, nr 2, s. 79—80.
60 Por. R. Brykowski, W sprawie architektury cerkiewnej województwa rzeszowskiego, „Ochrona Zabytków", 1957,
nr 2, s. 99—112.
61 Por. M.Kornecki, Cerkiewki drewniane w Hrubieszowskiem, „Ziemia", 1957, nr 4, s. 23—26.
301
51. Kielce. Katedra. Kielich, 1729 52. Gniezno. Katedra. Złotnik paryski, Popiersie św. Piotra,
około 1705—1706
Wielka ilość tego budownictwa zaledwie przedtem sygnalizowanego, które co prawda na ogół ustępuje
swym poziomem artystycznym kościołom podkarpackim, ukazała się dzięki inwentaryzacji na rozległych
obszarach Niżu Polskiego. Przede wszystkim wyłoniona została wczesna grupa kościołów ziemi wieluń-
skiej (m.in. w Łaszewie, Grębieniu, Popowicach, Kadłubie, Wierzbiach)59, granicząca z dużym skupiskiem
analogicznych budowli w pómocno-wschodnich powiatach Opolszczyzny. W Wielkopolsce ujaw-
niono nie objęte inwentaryzacją Kohtego m. in. takie cenne obiekty, jak kościoły w Kucharkach, Dolsku,
Kamionnej, Lubstówku, Słupcy i Ołoboku; w ziemi sieradzkiej —• w Woli Grzymalinej (ryc. 14), raw-
skiej — w Janisławicach, w Łowickiem — w Mąkolicach, by wspomnieć tylko najlepsze wśród najstar-
szych zabytków. Do znanych przykładów drewnianej architektury barokowej przybyło m. in. piękne
wnętrze kościoła w Chłaniowie Lubelskim. Dokonana już, choć nie opublikowana jeszcze inwentaryzacja
województwa rzeszowskiego zarejestrowała szczególnie niszczejące drewniane budownictwo cerkiewne
tych terenów60. Słabiej znany nadbużański region tej architektury reprezentują w drukowanym katalogu
cerkwie powiatu hrubieszowskiego (tradycyjność form i układów spowodowała, że uwzględniono tu
także zabytki z drugiej połowy XIX stulecia)61. W świeckim budownictwie drewnianym, poza wzmian-
kowanymi już dworami, wysuwają się na czoło spichrze folwarczne, liczne zwłaszcza na terenie Mało-
polski i Śląska (poziomem wyróżniają się m. in. takie nie publikowane wcześniej obiekty osiemnasto-
wieczne, jak w Brodni k. Łasku, Raciechowicach pod Myślenicami, Wojkowicach Kościelnych czy
Złotej Pińczowskiej).
W zakresie malarstwa ściennego większość odkryć powojennych wiąże się z badaniami i pracami
59 Por. J. Łoziński, Zabytki powiatów wieluńskiego i radomszczańskiego, „Biul. Hist. Szt.", t. 14, 1952, nr 2, s. 79—80.
60 Por. R. Brykowski, W sprawie architektury cerkiewnej województwa rzeszowskiego, „Ochrona Zabytków", 1957,
nr 2, s. 99—112.
61 Por. M.Kornecki, Cerkiewki drewniane w Hrubieszowskiem, „Ziemia", 1957, nr 4, s. 23—26.