DOI issue:
I: Z zagadnień teorii sztuki
DOI article:Mossakowski, Stanisław: Pitagorejska teoria piękna i jej rola w teoriach artystycznych i naukowych doby humanizmu
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14269#0042
36
STANISŁAW MOSSAKOWSKI
8. Portret Giovanniego Belliniego ze zbiorów Galerii Narodowej w Londynie
w niej uznali, że jej zasady są zasadami całego bytu. Znaleźli w liczbach własności i stosunki harmonii,
a wszystko inne wydawało się im odbiciem liczb, liczby zaś pierwszą rzeczą w przyrodzie. Dlatego mieli
elementy liczb za elementy wszelkiego bytu i w całym niebie widzieli harmonię i liczbę"36. Ta matema-
tyczna koncepcja świata została przejęta przez renesansowy humanizm. „Boska jest siła liczb rozumnie
porównanych między sobą, a nie można powiedzieć, żeby cokolwiek miało szersze znaczenie w bu-
dowie tej całości, którą nazywamy światem, od odpowiedniości, wagi, liczby i miary, z której czas, prze-
strzeń, ruchy, cnoty, mowa, sztuka, natura, wiedza i w ogóle wszelka rzecz boska i ludzka składa się,
wyrasta i jest doskonała" — czytamy w komentarzu do traktatu Witruwiusza pióra humanisty Daniela
Barbaro37.
Pitagorejska, matematyczna koncepcja wszechświata odegrała również zasadniczą rolę w głównym
kierunku renesansowej filozofii, w neoplatonizmic. Jego czołowi przedstawiciele, Marsilio Ficino i Pico
delia Mirandola, pogodzili dwie, przeciwne dotąd, antyczne teorie piękna: pitagorejskie pojmowanie
piękna jako wyniku matematycznej proporcji i harmonii oraz ortodoksyjno-neoplatońskie, sformułowane
przez Plotyna, pojmowanie piękna jako odbicia splendoru boskiej dobroci, jako zgodności rzeczy z ich
Ideami. Uznając za Plotynem najwyższe, ponadzmysłowc piękno pojedynczego Boga i niezłożonych
Idei, uznali oni, że jednym z przejawów tego piękna we wszystkich rzeczach złożonych, a w szczegól-
Tatarkiewicz, op. cit., t. 1, s. 103.
Tatarkiewicz, op. cit., t. 3, s. 254.
STANISŁAW MOSSAKOWSKI
8. Portret Giovanniego Belliniego ze zbiorów Galerii Narodowej w Londynie
w niej uznali, że jej zasady są zasadami całego bytu. Znaleźli w liczbach własności i stosunki harmonii,
a wszystko inne wydawało się im odbiciem liczb, liczby zaś pierwszą rzeczą w przyrodzie. Dlatego mieli
elementy liczb za elementy wszelkiego bytu i w całym niebie widzieli harmonię i liczbę"36. Ta matema-
tyczna koncepcja świata została przejęta przez renesansowy humanizm. „Boska jest siła liczb rozumnie
porównanych między sobą, a nie można powiedzieć, żeby cokolwiek miało szersze znaczenie w bu-
dowie tej całości, którą nazywamy światem, od odpowiedniości, wagi, liczby i miary, z której czas, prze-
strzeń, ruchy, cnoty, mowa, sztuka, natura, wiedza i w ogóle wszelka rzecz boska i ludzka składa się,
wyrasta i jest doskonała" — czytamy w komentarzu do traktatu Witruwiusza pióra humanisty Daniela
Barbaro37.
Pitagorejska, matematyczna koncepcja wszechświata odegrała również zasadniczą rolę w głównym
kierunku renesansowej filozofii, w neoplatonizmic. Jego czołowi przedstawiciele, Marsilio Ficino i Pico
delia Mirandola, pogodzili dwie, przeciwne dotąd, antyczne teorie piękna: pitagorejskie pojmowanie
piękna jako wyniku matematycznej proporcji i harmonii oraz ortodoksyjno-neoplatońskie, sformułowane
przez Plotyna, pojmowanie piękna jako odbicia splendoru boskiej dobroci, jako zgodności rzeczy z ich
Ideami. Uznając za Plotynem najwyższe, ponadzmysłowc piękno pojedynczego Boga i niezłożonych
Idei, uznali oni, że jednym z przejawów tego piękna we wszystkich rzeczach złożonych, a w szczegól-
Tatarkiewicz, op. cit., t. 1, s. 103.
Tatarkiewicz, op. cit., t. 3, s. 254.