DOI Artikel:
Biłozór-Salwa, Małgorzata: Teoria tworzenia anamorfoz stożkowych według Jana Ziarnki
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29589#0049
Rocznik Historii Sztuki, tom XXXIX
PANWDN, 2014
MAŁGORZATA BIŁOZÓR-SALWA
GABINET RYCIN BIBLIOTEKI UNIWERSYTECKIEJ W WARSZAWIE
TEORIA TWORZENIA ANAMORFOZ STOŻKOWYCH
WEDŁUG JANA ZIARNKI
W zbiorach Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk znajduje się jedyny w Polsce egzemplarz
niemal całkowicie dotychczas nieznanego tekstu autorstwa Jana Ziamki zatytułowany Perspectivae stereo
graphicae pars specialis1. Jest to krótki traktat w całości poświęcony tworzeniu anamorfoz. Na ogłoszone
drukiem w 1619 r. w Paryżu dziełko składa się czternaście stron tekstu napisanego po łacinie oraz pięć
objaśniających go tablic ilustracyjnych.
Autor traktatu znany jest powszechnie jako jeden z pierwszych polskich rytowników działających za
granicą2. Pracując głównie w Paryżu w kręgu francuskiego dworu królewskiego, tworzył prace dokumen-
tujące najważniejsze wydarzenia historyczne, takie jak publiczna kaźń królobójcy, obchody królewskich
zaręczyn czy zebrania Stanów Generalnych3. Współpracując z rzeszą znanych rytowników i wydawców, był
także uznanym twórcą ilustracji do ważnych druków wydawanych w Paryżu w 1. ćwierci XVII stulecia4.
Oba wymienione powyżej główne nurty twórczości artysty z jednej strony przyniosły zainteresowanie
badaczy jego pracami, z drugiej zaś zdominowały sposób myślenia o jego dokonaniach artystycznych.
Do zagadnień dotychczas niepodnoszonych zbyt często należy zainteresowanie Ziamki problemami
perspektywicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem deformacji anamorficznych. Owo zainteresowanie,
a nawet dogłębną znajomość tematu zdradza już jedna z pierwszych prac artysty, akwaforta wykonana
1 Gdańsk, Biblioteka Gdańska PAN, Sb. 8400 8°, J. Ziarnko, Perspectivae stereo graphicae pars specialis. Authore Ioan.
A. Grano. Alias Ziarnko Leopoliensi Polono. Seneca Nihil peccant ocnli, si oculis animus imperer. Parisiis, Apud Carohm Sevestre,
insula Pallatij, antę H.M. Statuom eąuestrem, Paris 1619.
2 Jan Ziarnko (ok. 1575-po 1625), malarz, rytownik i autor pierwowzorów kompozycyjnych, urodzony we Lwowie, wykształcenie
malarskie zdobywał w rodzinnym mieście oraz w Krakowie. W 1596 wstąpił do bractwa malarzy katolickich we Lwowie, a ok. 1600
udał się w podróż artystyczną do Włoch. Zapewne tam poznał technikę akwafortową, którą wykorzystywał od 1608. Działał w Pary-
żu, z którym związał całe swoje zawodowe życie. A. Potocki, Katalog dziel Jana Ziamki malarza i rytownika polskiego z XVI
i XVII w. Z życiorysem artysty, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 1911; S. Sawicka, Jan Ziarnko peintre-graveur polonais
et son activite a Paris au premier quart du XVIIe siecle, „La France et la Pologne dans leurs relation artistiąues”, 1, 1938, nr 2-3,
s. 101-257; M. Biłozór-Salwa, Jana Ziamki emigracja artystyczna, [w:] Francusko-polskie relacje artystyczne w epoce nowożytnej,
red. A. Pieńkos, A. Rosales-Rodriguez, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010, s. 23-32; J. Talbierska, Grafika XVII wieku w Polsce.
Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła. Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2011, s. 44-49.
3 Tal b i er s ka, op. cit., s. 44-46; M. Biłozór-Salwa, Paryski Karuzel 1612 roku, czyli skały tryskające winem, grające
góry i tańczące konie na usługach propagandy władzy, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 44, 2013, s. 113-136.
4 Do najważniejszych publikacji z pewnością należy zaliczyć ilustrowane wydanie francuskiego tłumaczenia Biblii wydanego
wraz z komentarzem Pierre’a Frizona w 1621 r. La Saincte Bibie Franęoise, selon la vulgaire latin reueiie par le commandement du
Papę Sixte V et imprimee de Fauthorithe de Clement VIII [...], A Paris, par Jean Richer et Pierre Chevalier, Imprimeurs et Libraires
Iurez de l’Universite, Paris 1621; Biblię i jej kolejne wydania szczegółowo omówiły Stanisława Sawicka, a następnie Jolanta Talbierska:
Sawicka, op. cit., s. 180-184, kat. 41; Talbierska, op. cit., s. 46-47.
PANWDN, 2014
MAŁGORZATA BIŁOZÓR-SALWA
GABINET RYCIN BIBLIOTEKI UNIWERSYTECKIEJ W WARSZAWIE
TEORIA TWORZENIA ANAMORFOZ STOŻKOWYCH
WEDŁUG JANA ZIARNKI
W zbiorach Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk znajduje się jedyny w Polsce egzemplarz
niemal całkowicie dotychczas nieznanego tekstu autorstwa Jana Ziamki zatytułowany Perspectivae stereo
graphicae pars specialis1. Jest to krótki traktat w całości poświęcony tworzeniu anamorfoz. Na ogłoszone
drukiem w 1619 r. w Paryżu dziełko składa się czternaście stron tekstu napisanego po łacinie oraz pięć
objaśniających go tablic ilustracyjnych.
Autor traktatu znany jest powszechnie jako jeden z pierwszych polskich rytowników działających za
granicą2. Pracując głównie w Paryżu w kręgu francuskiego dworu królewskiego, tworzył prace dokumen-
tujące najważniejsze wydarzenia historyczne, takie jak publiczna kaźń królobójcy, obchody królewskich
zaręczyn czy zebrania Stanów Generalnych3. Współpracując z rzeszą znanych rytowników i wydawców, był
także uznanym twórcą ilustracji do ważnych druków wydawanych w Paryżu w 1. ćwierci XVII stulecia4.
Oba wymienione powyżej główne nurty twórczości artysty z jednej strony przyniosły zainteresowanie
badaczy jego pracami, z drugiej zaś zdominowały sposób myślenia o jego dokonaniach artystycznych.
Do zagadnień dotychczas niepodnoszonych zbyt często należy zainteresowanie Ziamki problemami
perspektywicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem deformacji anamorficznych. Owo zainteresowanie,
a nawet dogłębną znajomość tematu zdradza już jedna z pierwszych prac artysty, akwaforta wykonana
1 Gdańsk, Biblioteka Gdańska PAN, Sb. 8400 8°, J. Ziarnko, Perspectivae stereo graphicae pars specialis. Authore Ioan.
A. Grano. Alias Ziarnko Leopoliensi Polono. Seneca Nihil peccant ocnli, si oculis animus imperer. Parisiis, Apud Carohm Sevestre,
insula Pallatij, antę H.M. Statuom eąuestrem, Paris 1619.
2 Jan Ziarnko (ok. 1575-po 1625), malarz, rytownik i autor pierwowzorów kompozycyjnych, urodzony we Lwowie, wykształcenie
malarskie zdobywał w rodzinnym mieście oraz w Krakowie. W 1596 wstąpił do bractwa malarzy katolickich we Lwowie, a ok. 1600
udał się w podróż artystyczną do Włoch. Zapewne tam poznał technikę akwafortową, którą wykorzystywał od 1608. Działał w Pary-
żu, z którym związał całe swoje zawodowe życie. A. Potocki, Katalog dziel Jana Ziamki malarza i rytownika polskiego z XVI
i XVII w. Z życiorysem artysty, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 1911; S. Sawicka, Jan Ziarnko peintre-graveur polonais
et son activite a Paris au premier quart du XVIIe siecle, „La France et la Pologne dans leurs relation artistiąues”, 1, 1938, nr 2-3,
s. 101-257; M. Biłozór-Salwa, Jana Ziamki emigracja artystyczna, [w:] Francusko-polskie relacje artystyczne w epoce nowożytnej,
red. A. Pieńkos, A. Rosales-Rodriguez, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010, s. 23-32; J. Talbierska, Grafika XVII wieku w Polsce.
Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła. Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2011, s. 44-49.
3 Tal b i er s ka, op. cit., s. 44-46; M. Biłozór-Salwa, Paryski Karuzel 1612 roku, czyli skały tryskające winem, grające
góry i tańczące konie na usługach propagandy władzy, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 44, 2013, s. 113-136.
4 Do najważniejszych publikacji z pewnością należy zaliczyć ilustrowane wydanie francuskiego tłumaczenia Biblii wydanego
wraz z komentarzem Pierre’a Frizona w 1621 r. La Saincte Bibie Franęoise, selon la vulgaire latin reueiie par le commandement du
Papę Sixte V et imprimee de Fauthorithe de Clement VIII [...], A Paris, par Jean Richer et Pierre Chevalier, Imprimeurs et Libraires
Iurez de l’Universite, Paris 1621; Biblię i jej kolejne wydania szczegółowo omówiły Stanisława Sawicka, a następnie Jolanta Talbierska:
Sawicka, op. cit., s. 180-184, kat. 41; Talbierska, op. cit., s. 46-47.