DOI article:
Laskowska, Anna Maria; Biłozór-Salwa, Małgorzata: Jan Ziarnko: Perspektywa stereograficzna: część szczegółowa
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.29589#0066
60
JAN ZIARNKO
EPILOG
Powiedzieliśmy zatem o przenoszeniu metodą optyczno-geometryczną danego rysunku26 na proste
powierzchnie stożka, cylindra, kuli, trójbocznej piramidy i podobnych, zarówno na powierzchnie wypukłe,
jak i wklęsłe. W innym miejscu pozostaje zająć się powierzchniami mieszanymi, kulisto-płaskimi (których
jednak proporcje i zasady wynikają przede wszystkim z tych wcześniejszych) jak stożkowo-piramidalnymi,
pryzmato-cylindrycznymi i podobnymi.
[Powierzchnie] proste, ostrosłupowe i podobne, [powierzchnie] wypukło-wklęsłe, wklęsło-wypukłe
i wynikające z nich inne [kształty, takie jak] helisy, spirale, ślimaki i inne tego rodzaju, które wyznacza-
my wychodząc od ostrosłupa albo elipsy, hiperboli i paraboli: rozważanie tych wszystkich zagadnień (jak
kwiatów w ogrodzie Hesperyd), oraz ich niezliczona mnogość, która odpowiada różnorodności rzeczy
w Naturze (obfitej Matce) cieszy oczy i umysły, a także [sprzyja] pragnieniom ludzi, przynajmniej tych
dbających o umysł, [zważających] na obraz nieba. [Z niego] wskutek odwiecznego ruchu płynie odwieczne
światło, które daje oświecenie, a także niezwykle raduje i krzepi nawet ślepych, toteż ten, kto geometrii,
optyki, malarstwa (a nadto i perspektywy stereograficznej) mocno nie miłuje, nie stara się [tej wiedzy]
posiąść i [jej] nie pielęgnuje, zdaje się udaremniać działanie oczu, porzucać bystrość umysłu, osłabiać
żywotność ducha, więcej nawet: samego blasku wszechświata nie zauważać lub szpetnie nim pogardzać.
Ja natomiast (na ile siły pozwolą) zasad tych boskich sztuk, metod oraz zastosowania przedstawiać nie
zaprzestanę.
Im umysły świetniejsze, tym bardziej zwięzłe21.
Seneka
THE THEORY OF CREATION OF CONICAL ANAMORPHOSES ACCORDING TO JAN ZIARNKO
AND:
STEREOGRAPHIC PERSPECTIVE DETAILED SECTION
Abstract
Hailing from Lvov, the artist Jan Ziarnko is widely known as one of the first Polish engravers active abroad. Among the works
executed by him in Paris and acknowledged in literaturę, there is a most interesting etching showing a Pair of Lovers. To create it,
the artist skilfully used perspective deformation. A thorough discussion of this work prompts the introduction of a so far completely
unknown Latin treatise written by Ziarnko in 1619. Perspectivae stereo graphice pars specialis is a short essay dedicated entirely to
the technical problems of creating conical anamorphoses. This text, fitting perfectly into the tradition of seventeenth-century European
literaturę dedicated to the ąuestion of perspective, is perhaps the first essay to explain how to create conical anamorphoses. Not recorded
in the literaturę on anamorphosis, it seems well worth discussing, the morę so that it precedes by almost two decades the most important
treatise by Jean-Franęois Niceron La Perspective curieuse ... dated 1638.
The present text discussing Ziamko’s interest in the problems of perspective, particularly those that are anamorphic, is accompa-
nied by a Polish translation of the whole dissertation. It consists of an elaborate dedication, the proper treatise written in the form of
thirteen statements, and the epilogue. The translation bears comments relating only to the content of the work itself. Thus, the present
article can be considered as an introduction to the Polish edition of the treatise.
26 Dosłownie „figury linearnej”.
27 Seneka, De consolatione ad Marciam, 23, 4.
JAN ZIARNKO
EPILOG
Powiedzieliśmy zatem o przenoszeniu metodą optyczno-geometryczną danego rysunku26 na proste
powierzchnie stożka, cylindra, kuli, trójbocznej piramidy i podobnych, zarówno na powierzchnie wypukłe,
jak i wklęsłe. W innym miejscu pozostaje zająć się powierzchniami mieszanymi, kulisto-płaskimi (których
jednak proporcje i zasady wynikają przede wszystkim z tych wcześniejszych) jak stożkowo-piramidalnymi,
pryzmato-cylindrycznymi i podobnymi.
[Powierzchnie] proste, ostrosłupowe i podobne, [powierzchnie] wypukło-wklęsłe, wklęsło-wypukłe
i wynikające z nich inne [kształty, takie jak] helisy, spirale, ślimaki i inne tego rodzaju, które wyznacza-
my wychodząc od ostrosłupa albo elipsy, hiperboli i paraboli: rozważanie tych wszystkich zagadnień (jak
kwiatów w ogrodzie Hesperyd), oraz ich niezliczona mnogość, która odpowiada różnorodności rzeczy
w Naturze (obfitej Matce) cieszy oczy i umysły, a także [sprzyja] pragnieniom ludzi, przynajmniej tych
dbających o umysł, [zważających] na obraz nieba. [Z niego] wskutek odwiecznego ruchu płynie odwieczne
światło, które daje oświecenie, a także niezwykle raduje i krzepi nawet ślepych, toteż ten, kto geometrii,
optyki, malarstwa (a nadto i perspektywy stereograficznej) mocno nie miłuje, nie stara się [tej wiedzy]
posiąść i [jej] nie pielęgnuje, zdaje się udaremniać działanie oczu, porzucać bystrość umysłu, osłabiać
żywotność ducha, więcej nawet: samego blasku wszechświata nie zauważać lub szpetnie nim pogardzać.
Ja natomiast (na ile siły pozwolą) zasad tych boskich sztuk, metod oraz zastosowania przedstawiać nie
zaprzestanę.
Im umysły świetniejsze, tym bardziej zwięzłe21.
Seneka
THE THEORY OF CREATION OF CONICAL ANAMORPHOSES ACCORDING TO JAN ZIARNKO
AND:
STEREOGRAPHIC PERSPECTIVE DETAILED SECTION
Abstract
Hailing from Lvov, the artist Jan Ziarnko is widely known as one of the first Polish engravers active abroad. Among the works
executed by him in Paris and acknowledged in literaturę, there is a most interesting etching showing a Pair of Lovers. To create it,
the artist skilfully used perspective deformation. A thorough discussion of this work prompts the introduction of a so far completely
unknown Latin treatise written by Ziarnko in 1619. Perspectivae stereo graphice pars specialis is a short essay dedicated entirely to
the technical problems of creating conical anamorphoses. This text, fitting perfectly into the tradition of seventeenth-century European
literaturę dedicated to the ąuestion of perspective, is perhaps the first essay to explain how to create conical anamorphoses. Not recorded
in the literaturę on anamorphosis, it seems well worth discussing, the morę so that it precedes by almost two decades the most important
treatise by Jean-Franęois Niceron La Perspective curieuse ... dated 1638.
The present text discussing Ziamko’s interest in the problems of perspective, particularly those that are anamorphic, is accompa-
nied by a Polish translation of the whole dissertation. It consists of an elaborate dedication, the proper treatise written in the form of
thirteen statements, and the epilogue. The translation bears comments relating only to the content of the work itself. Thus, the present
article can be considered as an introduction to the Polish edition of the treatise.
26 Dosłownie „figury linearnej”.
27 Seneka, De consolatione ad Marciam, 23, 4.