DOI Artikel:
Adamski, Jakub: Śląska geneza gotyckiej katedry gnieźnieńskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.29589#0175
ŚLĄSKA GENEZA GOTYCKIEJ KATEDRY GNIEŹNIEŃSKIEJ
169
II. 17. Gniezno, katedra.
Portal w północnej kruchcie korpusu.
Fot. J. Adamski
II. 16. Strzegom, kościół św.św. Piotra i Pawła.
Nasada sklepień na ścianie obwodowej w północnej nawie chóru.
Fot. J. Adamski
berdze, portal południowy chóru fary we Fryburgu Bryzgowijskim i wiele innych)52. Nie jest jednak bez
znaczenia, że wspaniałe przykłady takich ażurowych przesłon odnajdujemy również na Śląsku, przede
wszystkim w południowym portyku fary w Strzegomiu oraz w gzymsie ganku międzykondygnacyjnego
w korpusie katedry wrocławskiej (il. 6). Ponadto podkreślano już, że w tej ostatniej budowli wyróżnia
się ujęcie okien nawy głównej w równe im szerokością wnęki o ukośnych rozglifieniach. Choć jest to
motyw dość często spotykany w architekturze od schyłku XIII w., trzeba podkreślić jego występowanie
również w kondygnacji okiennej korpusu gnieźnieńskiego.
MATERIAŁ BUDOWLANY
Dla porządku trzeba jednak przypomnieć, że obce tradycji śląskiej (i ogólnie środkowoeuropejskiej)
jest w partii zachodniej katedry wprowadzenie trzech kondygnacji bogato dekorowanych gzymsów impo-
stowych ze sztucznego kamienia, oraz pokrycie żeber analogiczną dekoracją wyciskaną w zaprawie53.
Pozwala to wreszcie przejść do problemu materiałów budowlanych, z których wzniesiono chór i korpus
kościoła. W całej budowli zdecydowanie dominuje cegła, ale w jej wschodniej części zastosowano też
duże ilości regularnego ciosu piaskowcowego, z którego wymurowano trzony filarów, podłucza archiwolt,
służki, żebra sklepienne oraz maswerki. Oznacza to, że w warsztacie katedralnym obok strycharzy i mura-
rzy zatrudniona też była duża ekipa kamieniarzy, co poświadczają licznie zachowane znaki kamieniarskie.
Na podstawie obserwacji Zachwatowicza i Świechowskiego54 Skibiński ustalił, że na podporach chóru
52 Świechowska, Świechowski, Rzeźba architektoniczna..., s. 76-78.
53 O symbolicznych i ikonograficznych interpretacjach tej dekoracji zob. Świechowska, Świechowski, Rzeźba architektoniczna...,
s. 75-125; Kowalski, op. cit., s. 74-75.
54 Świechowski, Gotycka katedra..., s. 70-73, tabl. XXXVIII, XXXIX (ze znakami zarejestrowanymi przed wojną przez
Zachwatowicza).
169
II. 17. Gniezno, katedra.
Portal w północnej kruchcie korpusu.
Fot. J. Adamski
II. 16. Strzegom, kościół św.św. Piotra i Pawła.
Nasada sklepień na ścianie obwodowej w północnej nawie chóru.
Fot. J. Adamski
berdze, portal południowy chóru fary we Fryburgu Bryzgowijskim i wiele innych)52. Nie jest jednak bez
znaczenia, że wspaniałe przykłady takich ażurowych przesłon odnajdujemy również na Śląsku, przede
wszystkim w południowym portyku fary w Strzegomiu oraz w gzymsie ganku międzykondygnacyjnego
w korpusie katedry wrocławskiej (il. 6). Ponadto podkreślano już, że w tej ostatniej budowli wyróżnia
się ujęcie okien nawy głównej w równe im szerokością wnęki o ukośnych rozglifieniach. Choć jest to
motyw dość często spotykany w architekturze od schyłku XIII w., trzeba podkreślić jego występowanie
również w kondygnacji okiennej korpusu gnieźnieńskiego.
MATERIAŁ BUDOWLANY
Dla porządku trzeba jednak przypomnieć, że obce tradycji śląskiej (i ogólnie środkowoeuropejskiej)
jest w partii zachodniej katedry wprowadzenie trzech kondygnacji bogato dekorowanych gzymsów impo-
stowych ze sztucznego kamienia, oraz pokrycie żeber analogiczną dekoracją wyciskaną w zaprawie53.
Pozwala to wreszcie przejść do problemu materiałów budowlanych, z których wzniesiono chór i korpus
kościoła. W całej budowli zdecydowanie dominuje cegła, ale w jej wschodniej części zastosowano też
duże ilości regularnego ciosu piaskowcowego, z którego wymurowano trzony filarów, podłucza archiwolt,
służki, żebra sklepienne oraz maswerki. Oznacza to, że w warsztacie katedralnym obok strycharzy i mura-
rzy zatrudniona też była duża ekipa kamieniarzy, co poświadczają licznie zachowane znaki kamieniarskie.
Na podstawie obserwacji Zachwatowicza i Świechowskiego54 Skibiński ustalił, że na podporach chóru
52 Świechowska, Świechowski, Rzeźba architektoniczna..., s. 76-78.
53 O symbolicznych i ikonograficznych interpretacjach tej dekoracji zob. Świechowska, Świechowski, Rzeźba architektoniczna...,
s. 75-125; Kowalski, op. cit., s. 74-75.
54 Świechowski, Gotycka katedra..., s. 70-73, tabl. XXXVIII, XXXIX (ze znakami zarejestrowanymi przed wojną przez
Zachwatowicza).