DOI article:
Łazicka, Małgorzata: Tańce chłopskie w twórczości graficznej Sebalda Behama w kontekście historycznym, społecznym i kulturowym
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.29589#0209
TAŃCE CHŁOPSKIE W TWÓRCZOŚCI GRAFICZNEJ SEBALDA BEHAMA W KONTEKŚCIE...
203
II. 5. Sebald Beham, Odpust w Mógelsdorf ok. 1528, drzeworyt z wierszem Hansa Sachsa, ok. 175 x ok. 2025 mm,
wg: F.W.H. Hollstein, German Engravings, Etchings and Woodcuts: ca. 1400-1700. Hans Sebald Beham, t. III,
Amsterdam, 1954, s. 243
Opowieść o tym, jak uwodził jednocześnie matkę i córkę, kończyła się słowami starszej kobiety, wyraża-
jącymi zazdrość na widok mężczyzny z jej córką: „Ja też, ja chcę być panną młodą!”65. Zbieżność treści
inskrypcji „Ja też chcę” na rycinie Behama z ostatnim wersem przytoczonego fragmentu oraz ukazanie
dwóch kobiet, młodej i w średnim wieku, a więc być może córki i matki, wskazuje na związek między
miedziorytem a tym przedstawieniem66.
Ostatnia w cyklu rycina przedstawia wymiotującego chłopa, którego upomina stojący obok mężczyzna:
„Du machst es gar zu grób” (Jesteś doprawdy bezwstydny, ił. 2.12). Wskazując na fizjologiczne funkcje
człowieka, autor podkreślił jego prymitywne i nieodpowiednie zachowanie67. Ukazana w tej scenie Świnia
symbolizuje jeden z siedmiu grzechów głównych, nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu68.
Cykl Wesele chłopskie jest najbliższy pierwszemu przedstawieniu święta chłopskiego braci Behamów,
Odpustowi w Mógelsdorf, brak w nim jednak antykatolickiej polemiki i literackiego kontekstu, obecnych
w drzeworycie69. Opracowując Wesele chłopskie Beham, kontynuował tradycję przedstawiania zabaw
chłopskich znaną z wielkoformatowych drzeworytów. Nawiązał do swej wcześniejszej kompozycji poprzez
otwarcie serii postaciami dwóch muzykantów i powtórzenie upozowania mężczyzny grającego na dudach70,
a także poprzez podobne zakomponowanie scen ukazujących pary kochanków i wymiotującego chłopa.
Z kolei podskakująca, zwrócona do siebie plecami para z uniesionymi rękoma (ił. 2.4) odpowiada
parze ukazanej w lewej części drzeworytu Odpust chłopski71. Ta „wiatrakowa” kompozycja opierała się na
65 S. Kin ser, Presentation and Representation: Carnival at Nuremberg, 1450-1550, „Representations”, 13, 1986, s. 1-41;
oryginalny tekst w: A. Keller, Fastnachtspiele ans dem funfzehnten Jahrhundert, t. 1, s. 92-96.
66 Lawrence 1988, s. 211, kat. 57.
67 Stewart, Before Bruegel..., s. 282.
68 W. Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 2006, s. 423-424. Świnia jako symbol obżarstwa m.in. u Hansa Burgkmaira
(B. 11, 59, H. V s. 301) i Georga Pencza (B. 16, 101, H. XXXI s. 111).
69 Raupp, op. cit., s. 187.
70 Stewart, Before Bruegel..., s. 281.
71 Pauli 1901, 1246; H. II s. 244
203
II. 5. Sebald Beham, Odpust w Mógelsdorf ok. 1528, drzeworyt z wierszem Hansa Sachsa, ok. 175 x ok. 2025 mm,
wg: F.W.H. Hollstein, German Engravings, Etchings and Woodcuts: ca. 1400-1700. Hans Sebald Beham, t. III,
Amsterdam, 1954, s. 243
Opowieść o tym, jak uwodził jednocześnie matkę i córkę, kończyła się słowami starszej kobiety, wyraża-
jącymi zazdrość na widok mężczyzny z jej córką: „Ja też, ja chcę być panną młodą!”65. Zbieżność treści
inskrypcji „Ja też chcę” na rycinie Behama z ostatnim wersem przytoczonego fragmentu oraz ukazanie
dwóch kobiet, młodej i w średnim wieku, a więc być może córki i matki, wskazuje na związek między
miedziorytem a tym przedstawieniem66.
Ostatnia w cyklu rycina przedstawia wymiotującego chłopa, którego upomina stojący obok mężczyzna:
„Du machst es gar zu grób” (Jesteś doprawdy bezwstydny, ił. 2.12). Wskazując na fizjologiczne funkcje
człowieka, autor podkreślił jego prymitywne i nieodpowiednie zachowanie67. Ukazana w tej scenie Świnia
symbolizuje jeden z siedmiu grzechów głównych, nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu68.
Cykl Wesele chłopskie jest najbliższy pierwszemu przedstawieniu święta chłopskiego braci Behamów,
Odpustowi w Mógelsdorf, brak w nim jednak antykatolickiej polemiki i literackiego kontekstu, obecnych
w drzeworycie69. Opracowując Wesele chłopskie Beham, kontynuował tradycję przedstawiania zabaw
chłopskich znaną z wielkoformatowych drzeworytów. Nawiązał do swej wcześniejszej kompozycji poprzez
otwarcie serii postaciami dwóch muzykantów i powtórzenie upozowania mężczyzny grającego na dudach70,
a także poprzez podobne zakomponowanie scen ukazujących pary kochanków i wymiotującego chłopa.
Z kolei podskakująca, zwrócona do siebie plecami para z uniesionymi rękoma (ił. 2.4) odpowiada
parze ukazanej w lewej części drzeworytu Odpust chłopski71. Ta „wiatrakowa” kompozycja opierała się na
65 S. Kin ser, Presentation and Representation: Carnival at Nuremberg, 1450-1550, „Representations”, 13, 1986, s. 1-41;
oryginalny tekst w: A. Keller, Fastnachtspiele ans dem funfzehnten Jahrhundert, t. 1, s. 92-96.
66 Lawrence 1988, s. 211, kat. 57.
67 Stewart, Before Bruegel..., s. 282.
68 W. Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 2006, s. 423-424. Świnia jako symbol obżarstwa m.in. u Hansa Burgkmaira
(B. 11, 59, H. V s. 301) i Georga Pencza (B. 16, 101, H. XXXI s. 111).
69 Raupp, op. cit., s. 187.
70 Stewart, Before Bruegel..., s. 281.
71 Pauli 1901, 1246; H. II s. 244