DOI article:
Łazicka, Małgorzata: Tańce chłopskie w twórczości graficznej Sebalda Behama w kontekście historycznym, społecznym i kulturowym
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.29589#0223
TAŃCE CHŁOPSKIE W TWÓRCZOŚCI GRAFICZNEJ SEBALDA BEHAMA W KONTEKŚCIE...
217
DcrTnarentant5Hi^uinpclft)runiibf$®onntaj:
Vnb mff ńn patsnn 2Wa>t4g tam
3fttin bsĄfdt impet f* pamrt
»4 id? wlKolltrptimmfiwk*
® dyny tnbs.Ulłt fot wigtfiffm
Wat emtHnifert i>ab effin
pi? in fot *%<*&pfs yp«$s*$ai
h k Pismm tnaht tu(fenvr<b cmg««
3>4& maadytm ftad)i im iah for %/.mprt
i2 im uyt& (filtru in bit Sbrejhub***
%\ixh nur tmąnte?I dytud) pdjtti
V r& ?.:m to fóttm 4art< ti t4«^
PamadyttmwitnfotUdy haman®
VCUt $dppen'tpt<*pp?r>/%nb fotfoerH
Timm-anjn pożbinftfym
®ffi tfwtmbenmfotnfyitft
2>43 «fldłgtrkfcwfib S;«sn ma {I
Cc4tcf4 <ś?4ndfr»tfctb<rtfh8ffe!n
3£^^td?£j45mrtc{14jno<b óitbittlfHi*
i«bś&rr ky brtr» £ ;u n #l*>ł?ó*5
il> gjgt?g vnb idyawtfon h>’MlpUr%
4 taemdtt tćrta Ą<3$md) fof
3?>sftQS*nfi*Q0t #v*n<wfoe?
mira&
Łt?«2K4 f?« łto<b«rt4«fccr $fgf fu
yh 3ta% fti&afimffttnsii plan
Sa<hh$t>ifoher pewien han
fntrtm fottatiffantinet 0im%tn
Ś«# Mj ł>ny f44»«« r *U J44« ^4«0«*
t6fti bidd).'vnb foaną
2>*t psgs r*4*i mir««
W urbt<tu\ffo.mp fon rr od) fesfm abtm
?>;< tjs-c-jlfrt&ref R4)u! sv»r4 kgabcHS
&s«r gfiśjl***#' g*wua&r«
X?«3s re«rbc «n Ti U «« 4 m tluhmmą
Dsg anfo r g«vti o fo/llau nf&tee
2?f g && ble bdkt>-gar te^muui
V‘tt^i<bbit in mrinmfimm
<8migiip*(n ttrsmt )h gf mkn***
Tl? JS <r?C tć|l4*sfefdlw i f 2itinit. g4?
!<fe3s«yj<50dft «krF«?£ &sr
7\4m<n pfgyffffmit 0<b4im4f«*
2? !f phrffm 4 u ffjutu rw;m
Ąttbsiitu£znP*txtst(tt imhit&afał
Vitfokmt aha na {far «4fb*
Jiang- N<#/x*«b śrr :< J£^?s t) pUifUt
tT?tmztm!łnsfevptiyt‘pftMmipt/P?&tyutik£
<hącf< t- tn tmPrni
<S!«$ffntw& s^?i!p0r<« 3f*d bv'g;£«
itmtttkt^m^mretmeib
«f544ffbg«f40
»«b fefffas gór wtwa#
31*- tembit pfrflfł? hz t?) 4S« ffpfi fft'4
t&imn&et fie *mmjm$t}ffcti
'3 4g«* timn&rrĄH im ?4 |m
tyó&ipfjmgm tm mĄiknf^nini4fft9
%>e? )rv«impzipr‘.pn mm mb fttweit
%}-łr~i <t uh nu imn b \\ iiyn f?#>txv< tj
uxfl uh }>{» r4
S>uaU ruhc xezm yśbtmfpi
r0i< wurtfdjet
l?r^.iŁ?txr brlfemysf
crfjab §?4fp»|<l>fc?g?n
.2Jm fefgrffiŁs 'mjsfegfiiógrf*
t£ut4 * ibrr |«r mS?s« g<b-|p
tUufbfm g<l4aff 'i^gr<sp g<||^
it II iieffm flt nm form
t/nbmit) mttHbttfoffcetti&iTtH
i?4 c»4tb brr tlć£n?Ą(tz; prerertc
M*ho4) for fomotbem
TH$> Ubity i brr 'i\:uhu? vnb rmn &#xxts%
Ttt tmfon tndymtm# mb fmm
‘VQv{<> brr VlĄii^mx% fi $Ąhm%
Bbl m<tn m^ttrt^tttartąmkrws
>hif Bmtńgr^itma jnnn ftdlm
® \>iimxh*t w?$&wt$ifiUn
X?»b fot mdt tmi fotuSt wre
t>«i Mśgtt mit jm bittgut tyci
&(? T> ut$ctrpamt<tm cfot thĄj
&<mvfotUmmsm%hi efmgkUh
iTtu iitifrl i<Ą%hĄtt.x*b forpitr&ii
*>** «f *1 młtmha tjt rnb nunmtl
Wcmbrnn tm łkfmt tfy&t 'gffcurtrs
&tt W4pjs m ?mrib mit fot prcctt
Wfo&tr TKirdptmęmmeirtitt&t
htflcrte id} mlmfyeimmttą x*ttM
Ąoh fot& befi esU-< n
J*t Ml«t w0m md-ittinfotltm
Wrył fo? VU$wtmą rfi orte^hU
$b me? ?mr.t foitm thólt
2><r nuuh fid} rmffhif ms$mfr&
B o trniht tx rhm mĄ fotr&
ifhtt (Shmtpek pittm 4n £7^ fr«sŁj%g
Vnb obttfot rŁ&tfp. fon hmtą
VnlfWtirbeiMZ?<ifin 'AurqrtWih
ZUrnęrtffm iT&t,
8>rr fiissbc łyk tmh l*npł fon fowha
W fyĄffcfmhtbifpiidp,
II. 7. Sebald Beham, Taniec nosów w Gimpelsbrunn, ok. 1534, drzeworyt z wierszem Hansa Sachsa, 396 x 363 mm,
wg: Alison G. Stewart, Before Brnegel. Sebald Beham and the Origins of Peasant Festiwal Imagery, Bodmin 2008, s. 166
zaloty, muzykowanie i tańczenie. Tylko wiersz informował o tym, że świętowanie zakończyło się walką.
W ten sposób obraz i tekst uzupełniały się nawzajem, tworząc spójną całość i umożliwiając rekonstrukcję
przebiegu wydarzeń.
Wobec dużego odsetka analfabetów treść wierszy docierała prawdopodobnie do nielicznych. To, że
obraz był ważnym środkiem przekazu zapewniało popularność tego typu drzeworytom, a tym samym
popyt na nie wśród szerokiej publiczności. Wiersz umożliwiał zrozumienie całości tym, którzy umieli
czytać lub którym czytano180.
W Tańcu nosów... Sachs opisał rozrywki, które obserwował w czasie odpustowego świętowania, m.in.
tytułowy „taniec nosów”. Trzy nagrody wiszące na tyczce były przeznaczone dla uczestników konkursu
z największymi nosami. Sachs przedstawił rozrywki chłopów i ich zachowania w trakcie tańca, określa-
jąc różnorodną fizjonomię tańczących. Według jednej z hipotez, poeta nie miał na celu przedstawienia
współczesnego mu tańca ludowego, ale miał być to alegoryczny taniec, umiejscowiony w kontekście
święta chłopskiego181.
Takiej interpretacji sprzeciwiła się Stewart, przytaczając udokumentowane przypadki wykonywania
takiego właśnie tańca, będącego częścią karnawałowej zabawy lub nocy ostatkowej182. Poza intencjami
180 Stewart, Paper Festivals..., s. 313-314.
181 Moxey, op. cit., s. 115-116.
182 O Tańcu nosów Behama: Stewart, Before Brnegel..., s. 165-188; B.U. Miinch, Der Kórper der Narren zwischen Treib-
haftigkeit und Entgrenzung, [w:] Niimberg 2011, s. 72.
217
DcrTnarentant5Hi^uinpclft)runiibf$®onntaj:
Vnb mff ńn patsnn 2Wa>t4g tam
3fttin bsĄfdt impet f* pamrt
»4 id? wlKolltrptimmfiwk*
® dyny tnbs.Ulłt fot wigtfiffm
Wat emtHnifert i>ab effin
pi? in fot *%<*&pfs yp«$s*$ai
h k Pismm tnaht tu(fenvr<b cmg««
3>4& maadytm ftad)i im iah for %/.mprt
i2 im uyt& (filtru in bit Sbrejhub***
%\ixh nur tmąnte?I dytud) pdjtti
V r& ?.:m to fóttm 4art< ti t4«^
PamadyttmwitnfotUdy haman®
VCUt $dppen'tpt<*pp?r>/%nb fotfoerH
Timm-anjn pożbinftfym
®ffi tfwtmbenmfotnfyitft
2>43 «fldłgtrkfcwfib S;«sn ma {I
Cc4tcf4 <ś?4ndfr»tfctb<rtfh8ffe!n
3£^^td?£j45mrtc{14jno<b óitbittlfHi*
i«bś&rr ky brtr» £ ;u n #l*>ł?ó*5
il> gjgt?g vnb idyawtfon h>’MlpUr%
4 taemdtt tćrta Ą<3$md) fof
3?>sftQS*nfi*Q0t #v*n<wfoe?
mira&
Łt?«2K4 f?« łto<b«rt4«fccr $fgf fu
yh 3ta% fti&afimffttnsii plan
Sa<hh$t>ifoher pewien han
fntrtm fottatiffantinet 0im%tn
Ś«# Mj ł>ny f44»«« r *U J44« ^4«0«*
t6fti bidd).'vnb foaną
2>*t psgs r*4*i mir««
W urbt<tu\ffo.mp fon rr od) fesfm abtm
?>;< tjs-c-jlfrt&ref R4)u! sv»r4 kgabcHS
&s«r gfiśjl***#' g*wua&r«
X?«3s re«rbc «n Ti U «« 4 m tluhmmą
Dsg anfo r g«vti o fo/llau nf&tee
2?f g && ble bdkt>-gar te^muui
V‘tt^i<bbit in mrinmfimm
<8migiip*(n ttrsmt )h gf mkn***
Tl? JS <r?C tć|l4*sfefdlw i f 2itinit. g4?
!<fe3s«yj<50dft «krF«?£ &sr
7\4m<n pfgyffffmit 0<b4im4f«*
2? !f phrffm 4 u ffjutu rw;m
Ąttbsiitu£znP*txtst(tt imhit&afał
Vitfokmt aha na {far «4fb*
Jiang- N<#/x*«b śrr :< J£^?s t) pUifUt
tT?tmztm!łnsfevptiyt‘pftMmipt/P?&tyutik£
<hącf< t- tn tmPrni
<S!«$ffntw& s^?i!p0r<« 3f*d bv'g;£«
itmtttkt^m^mretmeib
«f544ffbg«f40
»«b fefffas gór wtwa#
31*- tembit pfrflfł? hz t?) 4S« ffpfi fft'4
t&imn&et fie *mmjm$t}ffcti
'3 4g«* timn&rrĄH im ?4 |m
tyó&ipfjmgm tm mĄiknf^nini4fft9
%>e? )rv«impzipr‘.pn mm mb fttweit
%}-łr~i <t uh nu imn b \\ iiyn f?#>txv< tj
uxfl uh }>{» r4
S>uaU ruhc xezm yśbtmfpi
r0i< wurtfdjet
l?r^.iŁ?txr brlfemysf
crfjab §?4fp»|<l>fc?g?n
.2Jm fefgrffiŁs 'mjsfegfiiógrf*
t£ut4 * ibrr |«r mS?s« g<b-|p
tUufbfm g<l4aff 'i^gr<sp g<||^
it II iieffm flt nm form
t/nbmit) mttHbttfoffcetti&iTtH
i?4 c»4tb brr tlć£n?Ą(tz; prerertc
M*ho4) for fomotbem
TH$> Ubity i brr 'i\:uhu? vnb rmn &#xxts%
Ttt tmfon tndymtm# mb fmm
‘VQv{<> brr VlĄii^mx% fi $Ąhm%
Bbl m<tn m^ttrt^tttartąmkrws
>hif Bmtńgr^itma jnnn ftdlm
® \>iimxh*t w?$&wt$ifiUn
X?»b fot mdt tmi fotuSt wre
t>«i Mśgtt mit jm bittgut tyci
&(? T> ut$ctrpamt<tm cfot thĄj
&<mvfotUmmsm%hi efmgkUh
iTtu iitifrl i<Ą%hĄtt.x*b forpitr&ii
*>** «f *1 młtmha tjt rnb nunmtl
Wcmbrnn tm łkfmt tfy&t 'gffcurtrs
&tt W4pjs m ?mrib mit fot prcctt
Wfo&tr TKirdptmęmmeirtitt&t
htflcrte id} mlmfyeimmttą x*ttM
Ąoh fot& befi esU-< n
J*t Ml«t w0m md-ittinfotltm
Wrył fo? VU$wtmą rfi orte^hU
$b me? ?mr.t foitm thólt
2><r nuuh fid} rmffhif ms$mfr&
B o trniht tx rhm mĄ fotr&
ifhtt (Shmtpek pittm 4n £7^ fr«sŁj%g
Vnb obttfot rŁ&tfp. fon hmtą
VnlfWtirbeiMZ?<ifin 'AurqrtWih
ZUrnęrtffm iT&t,
8>rr fiissbc łyk tmh l*npł fon fowha
W fyĄffcfmhtbifpiidp,
II. 7. Sebald Beham, Taniec nosów w Gimpelsbrunn, ok. 1534, drzeworyt z wierszem Hansa Sachsa, 396 x 363 mm,
wg: Alison G. Stewart, Before Brnegel. Sebald Beham and the Origins of Peasant Festiwal Imagery, Bodmin 2008, s. 166
zaloty, muzykowanie i tańczenie. Tylko wiersz informował o tym, że świętowanie zakończyło się walką.
W ten sposób obraz i tekst uzupełniały się nawzajem, tworząc spójną całość i umożliwiając rekonstrukcję
przebiegu wydarzeń.
Wobec dużego odsetka analfabetów treść wierszy docierała prawdopodobnie do nielicznych. To, że
obraz był ważnym środkiem przekazu zapewniało popularność tego typu drzeworytom, a tym samym
popyt na nie wśród szerokiej publiczności. Wiersz umożliwiał zrozumienie całości tym, którzy umieli
czytać lub którym czytano180.
W Tańcu nosów... Sachs opisał rozrywki, które obserwował w czasie odpustowego świętowania, m.in.
tytułowy „taniec nosów”. Trzy nagrody wiszące na tyczce były przeznaczone dla uczestników konkursu
z największymi nosami. Sachs przedstawił rozrywki chłopów i ich zachowania w trakcie tańca, określa-
jąc różnorodną fizjonomię tańczących. Według jednej z hipotez, poeta nie miał na celu przedstawienia
współczesnego mu tańca ludowego, ale miał być to alegoryczny taniec, umiejscowiony w kontekście
święta chłopskiego181.
Takiej interpretacji sprzeciwiła się Stewart, przytaczając udokumentowane przypadki wykonywania
takiego właśnie tańca, będącego częścią karnawałowej zabawy lub nocy ostatkowej182. Poza intencjami
180 Stewart, Paper Festivals..., s. 313-314.
181 Moxey, op. cit., s. 115-116.
182 O Tańcu nosów Behama: Stewart, Before Brnegel..., s. 165-188; B.U. Miinch, Der Kórper der Narren zwischen Treib-
haftigkeit und Entgrenzung, [w:] Niimberg 2011, s. 72.