DOI Artikel:
Sprawozdanie z działalności Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk za okres od stycznia 2012 do listopada 2012 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29589#0258
252
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KOMITETU NAUK O SZTUCE PAN...
wieku doszło do marginalizacji kategorii mirabiliów, bowiem stały się one przedmiotem studiów przyrod-
niczych. Przekształenie ich wizerunku nastąpiło w XX wieku. U Browninga i Schedla chodzi o wyliczanie
osobliwości, a nie o ich aspekt geograficzny. Istotne jest medium, jakim stała sie grafika, która jest łatwa
w powielaniu. To nie są te same wizerunki, ale możemy zastanawiać się nad ich ewolucją, .i dlatego
przestrzenie muzealne są istotne w określeniu linii przekazu wizualnego.
W części zamkniętej posiedzenia prof. Szmelter zreferowała problem deregulacji zawodu konserwatora
i zagrożeń, jakie wynikną po jej ustanowieniu. Wystąpiła z wnioskiem do władz państwowych o przegło-
sowaniu uchwały protestującej przeciw temu zamierzeniu. Podkreśliła, że akt deregulacji jest sprzeczny
z artykułem 5 konstytucji, jak i szczegółowymi przepisami ustawy o ochronie zabytków. Wprowadzenie
uchwały o deregulacji zawodu konserwatora zabytków doprpwadzi do groźniejszych zniszczeń, niż miało
to miejsce w przeszłości. Prof. Żuchowski zgodził się co do ducha, ale nie do formy protestu. Należy
unikać kolokwialnych zwrotów i sformułować w sposób kategoryczny styl protestu. Podkreślić, że nie
chodzi o stworzenie systemu zamkniętego dostępu do zawodu, ale by poprzez licencje dopuszczać do
zawodu doświadczonych pracowników konserwatorów, którzy winni znaleźć się pod szczególną opieką
państwa. Postanowiono przez głosowanie przyjąć uchwałę sformułowaną na piśmie przez prof. Szmelter
i prof. Żuchowskiego. Przypomiano o działaniach zmierzających do poprawienia sytuacji nauki muzyki
w szkołach ogólnokształcących skoncentrowanych na kształceniu nauczycieli muzyki, bowiem system ich
edukacji w wyższych szkołach muzycznych nie uzyskał uznania władz Ministerstwa Oświaty. Przystą-
piono do organizacji kierunku „kształcenię nauczycieli muzyki”, którego program zostanie uzgodniony
z Ministerstwami Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego. Innym bolesnym
problemem jest brak w KnoS profesorów Mieczysława Tomaszewskiego i Jana Stęszewskiego. Zapropo-
nowano przyjęcie uchwały nadania członkowstwa honorowego Komitetu wymienionym profesorom.
16 listopada 2012 r. odbyło sie posiedzenie plenarne Komitetu. W części otwartej zebrania dr hab
Tadeusz Bernatowicz wygłosił referat pt. „Rezydencja w Żółkwi. Strategia renowacji i konserwacji kró-
lewskiej sukcesji po Sobieskich (od XVIII do XXI w.)”.Wykład poświęcony był problemowi zmienności
roli politycznej i kulturowej określonej budowli zabytkowej, pełniącej w przeszłości funkcję siedziby moż-
nowładczej. Zagadnienie to omówieone zostało na przykładzie zamku w Żółkwi w wyróżnionych trzech
okresach jego istnienia: gdy stał się własnością po Sobieskich Radziwiłłów, na przełomie XIX i XX wieku
i w okresie międzywojennym, oraz w obecnej sytuacji politycznej - istnienia w ramach niezależnego państwa
ukraińskiego. Przejęcie w XVIII wieku rezydencji żółkiewskiej przez Radziwiłłów miało legitymizować
ich dążenie do osiągnięcia godności królewskiej w Rzeczypospolitej jako najbliższych krewnych rodziny
Jana III Sobieskiego. Odkryty plan zamku autorstwa Antonia Castellego umożliwił odtworzenie dyspozy-
cji wnętrz za Sobieskich oraz ukazanie zmian przeprowadzonych przez Michała Kazimierza Radziwiłła.
Jako ponowna siedziba królewska na zewnątrz człon rezydencjonalny zamku zyskał na okazałości przez
wyraźne powiększenie kolumnowej loggi i wyeksponowanie pomnika Radziwiłła. We wnętrzach starano
się zachować to, co było możliwe z czasów Sobieskich, ale nowy wystrój architektoniczny pomieszczeń
przekształcanych przez Radziwiłłów wyraźnie eksponował jego monumentalny charakter. W swym wystą-
pieniu Bernatowicz ujawnił nowe ustalenia dotyczące wykonawców przeprowadzonych wówczas prac dzięki
odkrytym przekazom ikonograficznym. Jak wiadomo, Żółkiew nie stała się siedzibą królewską w XVIII
wieku. Nową rolę zaczęto rezydencji nadawać na przełomie XIX i XX wieku i w okresie dwudziestole-
cia międzywojennego. Zamek zakupiony zostaje przez gminę i zapoczątkowany został proces ratowania
go od zupełnej ruiny, opracowywano koncepcję przyszłego muzeum kultywującego wątki patriotyczne,
eksponując czasy Jana III. Trzecia faza zmian funkcji budowli przypada na czasy współczesne, w ramach
niezależnego państwa ukraińskiego. W planowanych pracach renowacyjnych akcent położony zostanie na
wydobycie fazy najwcześniejszej, „renesansowej”. Odnowiony obiekt miałby stanowić miejsce spotkań
i kontaktów młdzieży polskiej i ukraińskiej.
W dyskusji prof. Małgorzta Omilanowska zauważyła, że najistotniejszym problemem w utworzeniu
w Żółkwi rezerwatu kulturowego jako miejsca spotkań młodzieży polskiej i ukraińskiej z jakimś dodatkiem
funkcji muzealnych jest brak funduszy na odbudowę mających wynieść 20 min euro, głównie ponoszonych
przez stronę polską, co jest kwotą zbyt dużą wobec 5 min zł rocznie przeznaczanych przez Ministerstwo na
finansowanie wszelkich prac związanych z ratowaniem polskich zabytków znajdujących się poza obecnymi
gamicami Polski. Ze stanem zachowania zamku kontrastuje znakomicie odnowiona kolegiata, w dużej
mierze dzięki społecznemu zaangażowaniu wielu instytucji i osób prywatnych z Polski, jak dr Janusza
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KOMITETU NAUK O SZTUCE PAN...
wieku doszło do marginalizacji kategorii mirabiliów, bowiem stały się one przedmiotem studiów przyrod-
niczych. Przekształenie ich wizerunku nastąpiło w XX wieku. U Browninga i Schedla chodzi o wyliczanie
osobliwości, a nie o ich aspekt geograficzny. Istotne jest medium, jakim stała sie grafika, która jest łatwa
w powielaniu. To nie są te same wizerunki, ale możemy zastanawiać się nad ich ewolucją, .i dlatego
przestrzenie muzealne są istotne w określeniu linii przekazu wizualnego.
W części zamkniętej posiedzenia prof. Szmelter zreferowała problem deregulacji zawodu konserwatora
i zagrożeń, jakie wynikną po jej ustanowieniu. Wystąpiła z wnioskiem do władz państwowych o przegło-
sowaniu uchwały protestującej przeciw temu zamierzeniu. Podkreśliła, że akt deregulacji jest sprzeczny
z artykułem 5 konstytucji, jak i szczegółowymi przepisami ustawy o ochronie zabytków. Wprowadzenie
uchwały o deregulacji zawodu konserwatora zabytków doprpwadzi do groźniejszych zniszczeń, niż miało
to miejsce w przeszłości. Prof. Żuchowski zgodził się co do ducha, ale nie do formy protestu. Należy
unikać kolokwialnych zwrotów i sformułować w sposób kategoryczny styl protestu. Podkreślić, że nie
chodzi o stworzenie systemu zamkniętego dostępu do zawodu, ale by poprzez licencje dopuszczać do
zawodu doświadczonych pracowników konserwatorów, którzy winni znaleźć się pod szczególną opieką
państwa. Postanowiono przez głosowanie przyjąć uchwałę sformułowaną na piśmie przez prof. Szmelter
i prof. Żuchowskiego. Przypomiano o działaniach zmierzających do poprawienia sytuacji nauki muzyki
w szkołach ogólnokształcących skoncentrowanych na kształceniu nauczycieli muzyki, bowiem system ich
edukacji w wyższych szkołach muzycznych nie uzyskał uznania władz Ministerstwa Oświaty. Przystą-
piono do organizacji kierunku „kształcenię nauczycieli muzyki”, którego program zostanie uzgodniony
z Ministerstwami Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego. Innym bolesnym
problemem jest brak w KnoS profesorów Mieczysława Tomaszewskiego i Jana Stęszewskiego. Zapropo-
nowano przyjęcie uchwały nadania członkowstwa honorowego Komitetu wymienionym profesorom.
16 listopada 2012 r. odbyło sie posiedzenie plenarne Komitetu. W części otwartej zebrania dr hab
Tadeusz Bernatowicz wygłosił referat pt. „Rezydencja w Żółkwi. Strategia renowacji i konserwacji kró-
lewskiej sukcesji po Sobieskich (od XVIII do XXI w.)”.Wykład poświęcony był problemowi zmienności
roli politycznej i kulturowej określonej budowli zabytkowej, pełniącej w przeszłości funkcję siedziby moż-
nowładczej. Zagadnienie to omówieone zostało na przykładzie zamku w Żółkwi w wyróżnionych trzech
okresach jego istnienia: gdy stał się własnością po Sobieskich Radziwiłłów, na przełomie XIX i XX wieku
i w okresie międzywojennym, oraz w obecnej sytuacji politycznej - istnienia w ramach niezależnego państwa
ukraińskiego. Przejęcie w XVIII wieku rezydencji żółkiewskiej przez Radziwiłłów miało legitymizować
ich dążenie do osiągnięcia godności królewskiej w Rzeczypospolitej jako najbliższych krewnych rodziny
Jana III Sobieskiego. Odkryty plan zamku autorstwa Antonia Castellego umożliwił odtworzenie dyspozy-
cji wnętrz za Sobieskich oraz ukazanie zmian przeprowadzonych przez Michała Kazimierza Radziwiłła.
Jako ponowna siedziba królewska na zewnątrz człon rezydencjonalny zamku zyskał na okazałości przez
wyraźne powiększenie kolumnowej loggi i wyeksponowanie pomnika Radziwiłła. We wnętrzach starano
się zachować to, co było możliwe z czasów Sobieskich, ale nowy wystrój architektoniczny pomieszczeń
przekształcanych przez Radziwiłłów wyraźnie eksponował jego monumentalny charakter. W swym wystą-
pieniu Bernatowicz ujawnił nowe ustalenia dotyczące wykonawców przeprowadzonych wówczas prac dzięki
odkrytym przekazom ikonograficznym. Jak wiadomo, Żółkiew nie stała się siedzibą królewską w XVIII
wieku. Nową rolę zaczęto rezydencji nadawać na przełomie XIX i XX wieku i w okresie dwudziestole-
cia międzywojennego. Zamek zakupiony zostaje przez gminę i zapoczątkowany został proces ratowania
go od zupełnej ruiny, opracowywano koncepcję przyszłego muzeum kultywującego wątki patriotyczne,
eksponując czasy Jana III. Trzecia faza zmian funkcji budowli przypada na czasy współczesne, w ramach
niezależnego państwa ukraińskiego. W planowanych pracach renowacyjnych akcent położony zostanie na
wydobycie fazy najwcześniejszej, „renesansowej”. Odnowiony obiekt miałby stanowić miejsce spotkań
i kontaktów młdzieży polskiej i ukraińskiej.
W dyskusji prof. Małgorzta Omilanowska zauważyła, że najistotniejszym problemem w utworzeniu
w Żółkwi rezerwatu kulturowego jako miejsca spotkań młodzieży polskiej i ukraińskiej z jakimś dodatkiem
funkcji muzealnych jest brak funduszy na odbudowę mających wynieść 20 min euro, głównie ponoszonych
przez stronę polską, co jest kwotą zbyt dużą wobec 5 min zł rocznie przeznaczanych przez Ministerstwo na
finansowanie wszelkich prac związanych z ratowaniem polskich zabytków znajdujących się poza obecnymi
gamicami Polski. Ze stanem zachowania zamku kontrastuje znakomicie odnowiona kolegiata, w dużej
mierze dzięki społecznemu zaangażowaniu wielu instytucji i osób prywatnych z Polski, jak dr Janusza