DOI Heft:
Artykuły
DOI Artikel:Pezda, Janusz: Volumen hoc deest. Volumen hoc desideratur: O brakach w zasobie rękopisów Biblioteki Książąt Czartoryskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21226#0117
Janusz Pezda
Yolumen hoc deest. Yolumen hoc desideratur
O brakach w zasobie rękopisów Biblioteki Książąt Czartoryskich
W katalogach i inwentarzu rękopisów Biblioteki Książąt Czartoryskich1 czytelnik znajdzie
lakoniczną informację, że choć poszukiwany przez niego rękopis tam figuruje, to yolumen
hoc deest („tomu nie ma”), yolumen hoc desideratur („tom jest poszukiwany”). W dwóch
pierwszych tomach katalogu takich informacji odnajdziemy 227, a w następnych kata-
logach i inwentarzu wzmianek o brakach jest 23. Ta dysproporcja wynika z tego, że o ile
Józef Korzeniowski i Stanisław Kutrzeba w dwóch pierwszych tomach uznali, że - zwłasz-
cza w odniesieniu do zasobów biblioteki poryckiej - luk po brakujących w Krakowie to-
mach nie będą wypełniać innymi rękopisami, o tyle już Marian Kukieł zdecydował, że
w następnych tomach w wolne miejsca należy przenosić rękopisy z pozostałego zasobu2.
Mówiąc o brakach w zbiorach rękopiśmiennym Czartoryskich musimy jednak pamiętać,
że winniśmy się tu odwołać do terminologii używanej w czasie prac skontrowych, kiedy
to rozróżnia się braki względne i bezwzględne.
Do braków względnych zaliczmy te foliały, które - choć wpisane kiedyś do naszych
inwentarzy - za sprawą różnorakich zdarzeń są obecnie ozdobą innych kolekcji. „W ka-
talogach zaznaczono rękopisy, wchodzące pierwotnie w skład zbiorów rękopiśmiennych
Biblioteki, a które w wyniku burzliwych jej dziejów, znalazły się w Petersburgu łub w Bi-
1 Katalogi drukowane : Catalogus codicum manu scriptorum Musei Principum Czartoryski Cracovien-
sis vol. I sygn. 1-917, oprać. J. Korzeniowski, Kraków 1887-1893; Catalogus codicum manu scrip-
torum Musei Principum Czartoryski Cracoviensis vol. 11 sygn. 918-1681, oprać. S. Kutrzeba, Kraków
1908-1913; Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich w Krakowie sygn. 1682-2000, oprać. M. Kukieł,
uzup. i przyg. do druku A. Ho niecki, Kraków 1988; Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich w Krako-
wie sygn. 2001-2300, pod. red. J. Nowaka, oprać. J. Nowak, J. Pezda, P. Prokop, J. Tomaszewicz,
B. Żulińska, Kraków 1999; Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich w Krakowie sygn. 5214-5319,
oprać. J. Pezda, Kraków 2001; Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich w Krakowie sygn. 5320-5441,
oprać. J. Nowak, J. Pezda, Kraków 2007. Przygotowany do druku jest Katalog rękopisów Biblioteki Czar-
toryskich w Krakowie sygn. 2301-2600, oprać, przez J. Nowaka, oraz Katalog rękopisów średniowiecznych
Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, oprać, przez P. Prokopa. Inwentarz rękopisów Biblioteki Czartory-
skich sygn. 1682-5999 z indeksem (mpis), jest dostępny w Bibliotece Książąt Czartoryskich i czytelniach
większych bibliotek krajowych. Zob. J. P e z d a, Zbiory rękopisów Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krako-
wie, „Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy” 2009, nr 2 (18), s. 11-18.
2 W przygotowywanym przez Mariana Kukiela tomie III, obejmującym sygn. 1682-2000, było 128
pustych numerów, pod którymi kryły się rękopisy wywiezione przeważnie do Rosji po powstaniu ko-
ściuszkowskim i po powstaniu listopadowym. „Kukieł nie chcąc zostawić pustych sygnatur, jak to uczynili
J. Korzeniowski i S. Kutrzeba, wstawił w ich miejsce rękopisy przeniesione z końca inwentarza, względnie
rękopisy jeszcze nie skatalogowane” (A. Homecki [wstęp do:] Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich
w Krakowie, sygnatury 1682-2000, s. VIII).
Yolumen hoc deest. Yolumen hoc desideratur
O brakach w zasobie rękopisów Biblioteki Książąt Czartoryskich
W katalogach i inwentarzu rękopisów Biblioteki Książąt Czartoryskich1 czytelnik znajdzie
lakoniczną informację, że choć poszukiwany przez niego rękopis tam figuruje, to yolumen
hoc deest („tomu nie ma”), yolumen hoc desideratur („tom jest poszukiwany”). W dwóch
pierwszych tomach katalogu takich informacji odnajdziemy 227, a w następnych kata-
logach i inwentarzu wzmianek o brakach jest 23. Ta dysproporcja wynika z tego, że o ile
Józef Korzeniowski i Stanisław Kutrzeba w dwóch pierwszych tomach uznali, że - zwłasz-
cza w odniesieniu do zasobów biblioteki poryckiej - luk po brakujących w Krakowie to-
mach nie będą wypełniać innymi rękopisami, o tyle już Marian Kukieł zdecydował, że
w następnych tomach w wolne miejsca należy przenosić rękopisy z pozostałego zasobu2.
Mówiąc o brakach w zbiorach rękopiśmiennym Czartoryskich musimy jednak pamiętać,
że winniśmy się tu odwołać do terminologii używanej w czasie prac skontrowych, kiedy
to rozróżnia się braki względne i bezwzględne.
Do braków względnych zaliczmy te foliały, które - choć wpisane kiedyś do naszych
inwentarzy - za sprawą różnorakich zdarzeń są obecnie ozdobą innych kolekcji. „W ka-
talogach zaznaczono rękopisy, wchodzące pierwotnie w skład zbiorów rękopiśmiennych
Biblioteki, a które w wyniku burzliwych jej dziejów, znalazły się w Petersburgu łub w Bi-
1 Katalogi drukowane : Catalogus codicum manu scriptorum Musei Principum Czartoryski Cracovien-
sis vol. I sygn. 1-917, oprać. J. Korzeniowski, Kraków 1887-1893; Catalogus codicum manu scrip-
torum Musei Principum Czartoryski Cracoviensis vol. 11 sygn. 918-1681, oprać. S. Kutrzeba, Kraków
1908-1913; Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich w Krakowie sygn. 1682-2000, oprać. M. Kukieł,
uzup. i przyg. do druku A. Ho niecki, Kraków 1988; Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich w Krako-
wie sygn. 2001-2300, pod. red. J. Nowaka, oprać. J. Nowak, J. Pezda, P. Prokop, J. Tomaszewicz,
B. Żulińska, Kraków 1999; Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich w Krakowie sygn. 5214-5319,
oprać. J. Pezda, Kraków 2001; Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich w Krakowie sygn. 5320-5441,
oprać. J. Nowak, J. Pezda, Kraków 2007. Przygotowany do druku jest Katalog rękopisów Biblioteki Czar-
toryskich w Krakowie sygn. 2301-2600, oprać, przez J. Nowaka, oraz Katalog rękopisów średniowiecznych
Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, oprać, przez P. Prokopa. Inwentarz rękopisów Biblioteki Czartory-
skich sygn. 1682-5999 z indeksem (mpis), jest dostępny w Bibliotece Książąt Czartoryskich i czytelniach
większych bibliotek krajowych. Zob. J. P e z d a, Zbiory rękopisów Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krako-
wie, „Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy” 2009, nr 2 (18), s. 11-18.
2 W przygotowywanym przez Mariana Kukiela tomie III, obejmującym sygn. 1682-2000, było 128
pustych numerów, pod którymi kryły się rękopisy wywiezione przeważnie do Rosji po powstaniu ko-
ściuszkowskim i po powstaniu listopadowym. „Kukieł nie chcąc zostawić pustych sygnatur, jak to uczynili
J. Korzeniowski i S. Kutrzeba, wstawił w ich miejsce rękopisy przeniesione z końca inwentarza, względnie
rękopisy jeszcze nie skatalogowane” (A. Homecki [wstęp do:] Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich
w Krakowie, sygnatury 1682-2000, s. VIII).