Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (28.1984)

wienie lokalne, wyróżniał je — uznany za specyficznie polski — charakterystyczny kontem-
placyjny ton, pełen liryzmu i uczuciowości. Podróż po Europie w 1902 roku odegrała niemałą
rolę w ukształtowaniu od strony formalnej dojrzałej twórczości 40-letniego już wówczas artysty.
Tak wyróżniające cechy secesji jak falista linia o niespokojnym rytmie, płaska ograniczona
konturem plama, zgaszona tonacja barwna, finezja i wykwint przeszły na trwałe do warsztatu
artysty. Dekoracyjności nadał Kędzierski piętno własnej indywidualności twórczej. Doprowadził
tę cechę do perfekcji posługując się techniką akwarelową, która była po 1910 roku najważniejszą
dla artysty formą wypowiedzi. W dwudziestoleciu międzywojennym Kędzierski, epigon secesji,
powtarzał motywy dekoracyjne posuwając się niekiedy do deformacji i przerysowania formy.
Powstające wówczas obrazy były nadal wyrazem radości i afirmacji życia, wynikającym ze
stosunku artysty do natury, polegającym na wiernym jej naśladowaniu. Z tą dawną zasadą
malarstwa zerwały już wówczas nowe kierunki sztuki europejskiej. Kędzierski pisał: ,,Sztuka
powstaje samorodnie. Ujawnia się w zdobnictwie ubiorów, mieszkań, naczyń, uzbrojeniu,
w kulcie religijnym. Zwie się sztuką pierwotną — stylem ludowym. W miarę rozwoju — na
przejściu od naiwności nabiera cech coraz okazalszych, poważniejszych. Wyobraźnia daje tę
siłę twórczą a technika jest tylko pomocnicą. Bardzo często opinja nie orientuje się w płynnych
wartościach i bawi ją zręczność robocza, nie odczuwając istoty twórczej"4. W kontekście jego
twórczości można ten fragment tekstu, pisanego dla siostry, nauczycielki rysunków, uznać
za credo artystyczne Apoloniusza Kędzierskiego. Jego kameralna sztuka, zawierająca zawsze
duży ładunek uczuciowy, pozbawiona anegdoty i literackiego podkładu, pozostaje w związku
z żywym nurtem ludowości w sztuce Młodej Polski. W tej formie cieszyła się popularnością,
była doceniana przez współczesnych i wydawało się, że miejsce Kędzierskiego w historii malar-
stwa polskiego jest ustalone. Wojna, która zdziesiątkowała i rozproszyła spuściznę Kędzier-
skiego jak też przewartościowanie wielu osiągnięć w sztuce dawnej i współczesnej, odsunęły
zainteresowanie profesjonalistów od sztuki reprezentowanej przez Kędzierskiego i jemu podob-
nych, sztuki — która dominowała w salonach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w całym
dwudziestoleciu międzywojennym.

Przejmując od Muzeum w Radomiu zamysł zorganizowania wystawy monograficznej zapo-
mnianego artysty Apoloniusza Kędzierskiego, chcieliśmy przekonać się, z jakim oddźwiękiem
spotka się ta sztuka wśród dzisiejszych odbiorców.

Obie ekspozycje, tak radomska jak i warszawska, cieszyły się dużą frekwencją i zaintereso-
waniem zwiedzających. Jest to tym większe osiągnięcie, że wystawy te nie miały w zasadzie

4 Wśród ocalałych papierów rodzinnych zachował się niedatowany, liczący 1,5 strony ołówkowy rękopis
artysty, będący krótkim wykładem teorii sztuki przeznaczonym dla siostry Kędzierskiego, Marii Kędzierskiej,
nauczycielki rysunków. Wraz z eksponowanymi na wystawie listami prywatnymi artysty pochodzi ze zbiorów
Hanny Kędzierskiej-Przeździeckiej — córki artysty.

354