Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (1(37).2012/2013)

40

Muzeum


il. 4 i fig. 4
polskich oraz niemieckich i austriackich, w tym wspomnianych von Maxa i Makarta - absol¬
Gustave Courbet, Brzeg
morza | Seashore, 1867
wentów akademii monachijskiej - wdaje się szczególnie ciekawe. Osiadły w Wiedniu Makart,
stał się jednym z najsławniejszych artystów epoki, z którym konkurowali jedynie Siemiradzki
fot, 1 photo ©Piotr Ligier/
Muzeum Narodowe
w Warszawie
w Rzymie i Lawrence Alma-Tadema w Londynie. Niewielkich rozmiarów Portret Ignacego
Jana Paderewskiego (1890) tego angielskiego malarza znalazł się również w tej sali.
Wyrastające z koncepcji nauczania obowiązujących w większości uczelni w Europie kręgi
akademickie monachijski i petersburski były jednak artystycznie odmienne, w nowej aranżacji
zostały więc wyodrębnione. Łączy je odwoływanie się do podobnych motywów tematycznych,
jak rodzimy krajobraz, sceny rodzajowe czy portret. Podejmowano również próby odejścia
od przedstawień historycznych ku „czystym” formom sztuki. Czynniki zewnętrzne, jak brak
niepodległości, konieczność stałego odnoszenia się do przeszłości narodowej i potrzeba ma-
nifestowania polskości, wpłynęły na widoczne w nich nowe rozumienie historii. „W latach
osiemdziesiątych doszła do głosu obecna nieustannie w wyobraźni inna historia, historia jako
dziedzina uczuć i nastrojów, dziedzina jednostkowych i zbiorowych przeżyć, jako kategoria
emocjonalna”5 (il. 3). Polskie krajobrazy w dziełach Maksymiliana i Aleksandra Gierymskich,

5 Ibidem, s. 45.