DOI Heft:
Część I. Museum / Part I. The Museum
DOI Artikel:Ignatowicz-Woźniakowska, Dorota: Bitwa pod Grunwaldem Jana Matejki - losy obrazu i historia jego konserwacji do 1999 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45360#0057
56
Muzeum
il. 2 I fig. 2
Wzmocnienia
uszkodzeń płótna wzdłuż
pionowych krawędzi,
łatami klejonymi masą
klajstrową I Backing the
damaged canvas along
the vertical edges with
patches bonded with
glue-paste, lata 20.
XX w. |1920s, Narodowy
Instytut Dziedzictwa
w Warszawie, Teki
Marconiego, T.M. 80-1
I National Heritage Board
of Poland, Marconi Files,
T.M. 80-1
fot. nieznany I photographer
unknown
W pierwszych dniach września 1939 roku kilka osób zorganizowało wywiezienie i ukrycie
obrazu9. Władze Zachęty nie były dobrze przygotowane do tego zadania. Brak było planów
ewakuacji dzieł sztuki. 7 września10 Bitwę, wraz z drugim obrazem Matejki Kazaniem Skargi,
zapakowano w skrzynię i przewieziono do Lublina11. Podczas dwudniowej podróży transport
był wielokrotnie ostrzeliwany. Jak opisała te wydarzenia ówczesna prasa cztery pary koni padły
od kul12. Ledwie w dwie i pół godziny po wyładowaniu i umieszczeniu obrazów w Muzeum
Miejskim13, lewe skrzydło gmachu zostało zbombardowane. Kolejna bomba uderzyła w ma-
gistrat, grzebiąc pod gruzami Stanisława Ejsmonda i Bolesława Sturałło-Gajduczeniego. Na
szczęście Bitwa była już w muzeum. Władysław Woyda14 złożył przysięgę dochowania tajemnicy,
a zleceniem wydania Grunwaldu były trzy bilety wizytowe z podpisem dyrektora Stanisława
9 Byli to: dyrektor Administracyjny Towarzystwa Zachęty Stanisław Mikulicz-Radecki, prezes komi-
tetu Zachęty, artysta malarz Stanisław Ejsmond, konserwator Państwowej Pracowni Konserwatorskiej Marian
Słonecki, pracownik z grupy technicznej Stanisław Garbarczyk oraz artysta malarz - Bolesław Sturałło-Gajduczeni.
Zob. B. Marconi, O sztuce konserwacji, op. cit., s. 148.
10 Bohdan Marconi, Notatka na Konferencję Prasową, Teki Marconiego, T.M. 80-7, Narodowy Instytut
Dziedzictwa w Warszawie.
11 Na skutek interwencji wiceprezydenta miasta Warszawy, Jana Pohoskiego, pozyskano wielką platformę.
Transport wyruszył z Warszawy o godz. 5.20 i dotarł do muzeum 9 września o godz. 5.00. Zob. B. Marconi, Bitwa
pod Grunwaldem, op. cit., s. 41.
12 Zbigniew Stolarek, „Bitwapod Grunwaldem” wygranapo raz drugi. Śmiertelne niebezpieczeństwo i ocalenie
arcydzieła Matejki, artykuł prasowy [źródło nieznane], Teki Marconiego, T.M. 80-1, Narodowy Instytut Dziedzictwa
w Warszawie.
13 Za zgodą konserwatora lubelskiego i dyrektora Instytutu Lubelskiego dr. Józefa Dutkiewicza.
Zob. B. Marconi, O sztuce konserwacji, op. cit., s. 148.
14 Według Bohdana Marconiego Władysław Woyda był intendentem - zob. B. Marconi, O sztuce konserwacji,
op. cit., s. 148, wg prasy, profesorem - zob. Z. Stolarek, „Bitwa pod Grunwaldem”..., op. cit.
Muzeum
il. 2 I fig. 2
Wzmocnienia
uszkodzeń płótna wzdłuż
pionowych krawędzi,
łatami klejonymi masą
klajstrową I Backing the
damaged canvas along
the vertical edges with
patches bonded with
glue-paste, lata 20.
XX w. |1920s, Narodowy
Instytut Dziedzictwa
w Warszawie, Teki
Marconiego, T.M. 80-1
I National Heritage Board
of Poland, Marconi Files,
T.M. 80-1
fot. nieznany I photographer
unknown
W pierwszych dniach września 1939 roku kilka osób zorganizowało wywiezienie i ukrycie
obrazu9. Władze Zachęty nie były dobrze przygotowane do tego zadania. Brak było planów
ewakuacji dzieł sztuki. 7 września10 Bitwę, wraz z drugim obrazem Matejki Kazaniem Skargi,
zapakowano w skrzynię i przewieziono do Lublina11. Podczas dwudniowej podróży transport
był wielokrotnie ostrzeliwany. Jak opisała te wydarzenia ówczesna prasa cztery pary koni padły
od kul12. Ledwie w dwie i pół godziny po wyładowaniu i umieszczeniu obrazów w Muzeum
Miejskim13, lewe skrzydło gmachu zostało zbombardowane. Kolejna bomba uderzyła w ma-
gistrat, grzebiąc pod gruzami Stanisława Ejsmonda i Bolesława Sturałło-Gajduczeniego. Na
szczęście Bitwa była już w muzeum. Władysław Woyda14 złożył przysięgę dochowania tajemnicy,
a zleceniem wydania Grunwaldu były trzy bilety wizytowe z podpisem dyrektora Stanisława
9 Byli to: dyrektor Administracyjny Towarzystwa Zachęty Stanisław Mikulicz-Radecki, prezes komi-
tetu Zachęty, artysta malarz Stanisław Ejsmond, konserwator Państwowej Pracowni Konserwatorskiej Marian
Słonecki, pracownik z grupy technicznej Stanisław Garbarczyk oraz artysta malarz - Bolesław Sturałło-Gajduczeni.
Zob. B. Marconi, O sztuce konserwacji, op. cit., s. 148.
10 Bohdan Marconi, Notatka na Konferencję Prasową, Teki Marconiego, T.M. 80-7, Narodowy Instytut
Dziedzictwa w Warszawie.
11 Na skutek interwencji wiceprezydenta miasta Warszawy, Jana Pohoskiego, pozyskano wielką platformę.
Transport wyruszył z Warszawy o godz. 5.20 i dotarł do muzeum 9 września o godz. 5.00. Zob. B. Marconi, Bitwa
pod Grunwaldem, op. cit., s. 41.
12 Zbigniew Stolarek, „Bitwapod Grunwaldem” wygranapo raz drugi. Śmiertelne niebezpieczeństwo i ocalenie
arcydzieła Matejki, artykuł prasowy [źródło nieznane], Teki Marconiego, T.M. 80-1, Narodowy Instytut Dziedzictwa
w Warszawie.
13 Za zgodą konserwatora lubelskiego i dyrektora Instytutu Lubelskiego dr. Józefa Dutkiewicza.
Zob. B. Marconi, O sztuce konserwacji, op. cit., s. 148.
14 Według Bohdana Marconiego Władysław Woyda był intendentem - zob. B. Marconi, O sztuce konserwacji,
op. cit., s. 148, wg prasy, profesorem - zob. Z. Stolarek, „Bitwa pod Grunwaldem”..., op. cit.