DOI Heft:
Część I. Museum / Part I. The Museum
DOI Artikel:Ignatowicz-Woźniakowska, Dorota: Bitwa pod Grunwaldem Jana Matejki - losy obrazu i historia jego konserwacji do 1999 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45360#0064
Dorota Ignatowicz-Wożniakowska Bitwa pod Grunwaldem Jana Matejki...
63
Badania w promieniach pozafiołkowych [określenie Marconiego] wykazały, że lico tylko miej-
scami było pokryte werniksem47. Po uzupełnieniu ubytków warstwy gruntu kitem kredowo-
- klejowym48, obraz zawerniksowano49 w pozycji pionowej50. Punktowanie wykonano farbami
z barwników angielskich na spoiwie damarowym, faksymilowo, tak aby retusze były z bliska
czytelne. Nie rekonstruowano liter w miejscu sygnatury. Niektóre materiały konserwatorskie
sprowadzono z zagranicy. Zostały wtedy również wykonane specjalne konstrukcje wieżowe
umożliwiające konserwatorom dostęp do górnej części obrazu w czasie zabiegów oczyszczania
lica, zakładania kitów w miejscach uszkodzeń warstwy malarskiej i gruntu oraz pozostałych
prac. Dawna rama, w którą obraz oprawiano od 1900 roku, została poddana konserwacji pole-
gającej na uzupełnieniu ubytków i oczyszczeniu, przy udziale stolarzy z Państwowej Pracowni
Konserwacji Zdobnictwa51 (il. 7).
Dziesięć lat później, w 1959 roku, Bitwa zostaje wypożyczona na wystawę „Polskę małif-
stvi od Canaletta k Wyspiańskómu. Ze sbirek Narodniho Muzea ve Varsavë” zorganizo-
waną przez Narodni galerie w Pradze w Valdstejnskiej jizdarnie52. W1962 roku w związku
z przebudową sal ekspozycyjnych Muzeum Narodowego w Warszawie z okazji 100-lecia ist-
nienia, obraz został zasłonięty deskami53. Kilkanaście lat później, w 1966 roku54, dzieło po-
nownie zostaje wyeksponowane, tym razem na wystawie „Polskie malarstwo historyczne”
w Muzeum Narodowym w Poznaniu, w ramach obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego.
W 1974 roku Bitwa jedzie na wystawę „Arcydzieła malarstwa polskiego XIX i początków
XX wieku” w Moskwie, z okazji rocznicy 30-lecia PRL-u55. Był to pierwszy pokaz sztuki
polskiej w ZSRR, zorganizowany na tak wielką skalę. Także największy w dziejach współ-
czesnego polskiego wystawiennictwa w dziedzinie muzealnictwa i ochrony zabytków56.
Podczas narady dyrektorów muzeów prof, dr Stanisław Torentz podkreślił prestiż tej wysta-
wy, „propagującej sztukę polską wśród społeczeństwa radzieckiego na tak szeroką skalę na
przykładzie najlepszych obrazów z muzeów całej Polski”57. Doceniając wagę przedsięwzięcia,
47 B. Marconi, II. Opis techniczny..., op. cit. Chodzi oczywiście o promieniowanie ultrafioletowe.
48 Skład: kreda pławiona, klej skórny, terpentyna wenecka. Zob. B. Marconi, O sztuce konserwacji,
op. cit., s. 161.
49 Skład: werniks mastyksowy, terpentyna balsamiczna, mastyks w stosunku 3:1. Ibidem.
50 B. Marconi, II. Opis techniczny..., op. cit.
51 Ibidem.
52 Polské malifstvi od Canaletta k Wyspiańskemu. Ze sbirek Narodniho Muzea ve Varsavë, oprać. Krystyna
Sroczyńska, kat. wyst., Narodni galerie, Valdstejnskâ jizdâma [dawna Waldsteinowska Szkoła Jazdy Konnej, jedna
z siedzib galerii], Praga, 12 maja -12 lipca 1959, Ministerstvo Skolstvi a Kultury, Narodni galerie v Praze, Praha 1959.
53 Co z galeną malarstwa? - list Zofii Petrkowskiej z Bielska-Białej do redakcji, „Argumenty”, nr 44,
4 XI1962. Anna Masłowska, Kronika wystaw Muzeum Narodowego w Warszawie 1862-2002, t. 2,1963-1082, Muzeum
Narodowe w Warszawie, Warszawa 2006, s. 10.
54 W okresie od 16 maja do 17 września 1966 r.
55 W okresie od 16 marca do 10 maja 1974 r.
56 A. Masłowska, Kronika wystaw..., op. cit., s. 153.
57 Protokół narady Dyrektorów muzeów zwołanej przez Dyrektora Zarządu Muzeów dr. Bohdana Rymaszewskiego,
z dnia 29 stycznia 1974 r. W spotkaniu brali udział: dr Bohdan Rymaszewski - dyrektor Zarządu Muzeów, prof, dr
Stanisław Lorentz - dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, mgr Wojciech Fijałkowski - wicedyrektor MNW,
mgr Tadeusz Chruścicki - wicedyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie, prof, dr Kazimierz Malinowski - dyrektor
Muzeum Narodowego w Poznaniu, dr Władysław Filipowiak - dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie, mgr Piotr
63
Badania w promieniach pozafiołkowych [określenie Marconiego] wykazały, że lico tylko miej-
scami było pokryte werniksem47. Po uzupełnieniu ubytków warstwy gruntu kitem kredowo-
- klejowym48, obraz zawerniksowano49 w pozycji pionowej50. Punktowanie wykonano farbami
z barwników angielskich na spoiwie damarowym, faksymilowo, tak aby retusze były z bliska
czytelne. Nie rekonstruowano liter w miejscu sygnatury. Niektóre materiały konserwatorskie
sprowadzono z zagranicy. Zostały wtedy również wykonane specjalne konstrukcje wieżowe
umożliwiające konserwatorom dostęp do górnej części obrazu w czasie zabiegów oczyszczania
lica, zakładania kitów w miejscach uszkodzeń warstwy malarskiej i gruntu oraz pozostałych
prac. Dawna rama, w którą obraz oprawiano od 1900 roku, została poddana konserwacji pole-
gającej na uzupełnieniu ubytków i oczyszczeniu, przy udziale stolarzy z Państwowej Pracowni
Konserwacji Zdobnictwa51 (il. 7).
Dziesięć lat później, w 1959 roku, Bitwa zostaje wypożyczona na wystawę „Polskę małif-
stvi od Canaletta k Wyspiańskómu. Ze sbirek Narodniho Muzea ve Varsavë” zorganizo-
waną przez Narodni galerie w Pradze w Valdstejnskiej jizdarnie52. W1962 roku w związku
z przebudową sal ekspozycyjnych Muzeum Narodowego w Warszawie z okazji 100-lecia ist-
nienia, obraz został zasłonięty deskami53. Kilkanaście lat później, w 1966 roku54, dzieło po-
nownie zostaje wyeksponowane, tym razem na wystawie „Polskie malarstwo historyczne”
w Muzeum Narodowym w Poznaniu, w ramach obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego.
W 1974 roku Bitwa jedzie na wystawę „Arcydzieła malarstwa polskiego XIX i początków
XX wieku” w Moskwie, z okazji rocznicy 30-lecia PRL-u55. Był to pierwszy pokaz sztuki
polskiej w ZSRR, zorganizowany na tak wielką skalę. Także największy w dziejach współ-
czesnego polskiego wystawiennictwa w dziedzinie muzealnictwa i ochrony zabytków56.
Podczas narady dyrektorów muzeów prof, dr Stanisław Torentz podkreślił prestiż tej wysta-
wy, „propagującej sztukę polską wśród społeczeństwa radzieckiego na tak szeroką skalę na
przykładzie najlepszych obrazów z muzeów całej Polski”57. Doceniając wagę przedsięwzięcia,
47 B. Marconi, II. Opis techniczny..., op. cit. Chodzi oczywiście o promieniowanie ultrafioletowe.
48 Skład: kreda pławiona, klej skórny, terpentyna wenecka. Zob. B. Marconi, O sztuce konserwacji,
op. cit., s. 161.
49 Skład: werniks mastyksowy, terpentyna balsamiczna, mastyks w stosunku 3:1. Ibidem.
50 B. Marconi, II. Opis techniczny..., op. cit.
51 Ibidem.
52 Polské malifstvi od Canaletta k Wyspiańskemu. Ze sbirek Narodniho Muzea ve Varsavë, oprać. Krystyna
Sroczyńska, kat. wyst., Narodni galerie, Valdstejnskâ jizdâma [dawna Waldsteinowska Szkoła Jazdy Konnej, jedna
z siedzib galerii], Praga, 12 maja -12 lipca 1959, Ministerstvo Skolstvi a Kultury, Narodni galerie v Praze, Praha 1959.
53 Co z galeną malarstwa? - list Zofii Petrkowskiej z Bielska-Białej do redakcji, „Argumenty”, nr 44,
4 XI1962. Anna Masłowska, Kronika wystaw Muzeum Narodowego w Warszawie 1862-2002, t. 2,1963-1082, Muzeum
Narodowe w Warszawie, Warszawa 2006, s. 10.
54 W okresie od 16 maja do 17 września 1966 r.
55 W okresie od 16 marca do 10 maja 1974 r.
56 A. Masłowska, Kronika wystaw..., op. cit., s. 153.
57 Protokół narady Dyrektorów muzeów zwołanej przez Dyrektora Zarządu Muzeów dr. Bohdana Rymaszewskiego,
z dnia 29 stycznia 1974 r. W spotkaniu brali udział: dr Bohdan Rymaszewski - dyrektor Zarządu Muzeów, prof, dr
Stanisław Lorentz - dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, mgr Wojciech Fijałkowski - wicedyrektor MNW,
mgr Tadeusz Chruścicki - wicedyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie, prof, dr Kazimierz Malinowski - dyrektor
Muzeum Narodowego w Poznaniu, dr Władysław Filipowiak - dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie, mgr Piotr