DOI Heft:
Część II / Part II. Neerlandica
DOI Artikel:Benesz, Hanna: Kuszenie świętego Antoniego z Muzeum Narodowego w Warszawie i Pejzaż z legendą świętego Krzysztofa z Państwowego Muzeum Ermitażu w Petersburgu - próba interpretacji i atrybucji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45360#0126
Hanna Benesz Kuszenie świętego Antoniego z Muzeum Narodowego w Warszawie...
125
małego tryptyku w Rijksmuseum, przedstawiającym inne jeszcze, nietypowe ujęcie świętego
Krzysztofa, który jako konny rycerz jedzie przez surowy pejzaż, chroniąc w swych ramionach
Dzieciątko. Fragment krajobrazu z wijącą się drogą i górą zwieńczoną zamczyskiem z pra-
wego górnego narożnika obrazu petersburskiego znajduje analogię we fragmencie obrazu
z San Francisco, po lewej stronie od drzewa (il. 7). Wreszcie monstra i demony - najwyraźniej
pochodzące z „jednej rodziny”. Stwór płynący w wodzie z koszem na głowie oraz ten, który
okrakiem siedzi na ostrzu piły stanowiącej oś koła piekielnej machiny (oraz wiele innych na
brzegu wokół brązowego jaja), w obrazie z Petersburga mają kończyny rozgałęzione niczym
witki wierzbowe, tak samo jak demon z obrazu warszawskiego, ukazany z lejkiem na głowie
i usadowiony pomiędzy świętym Antonim a krzyżem (il. 8). Bardzo podobne są postacie w łód-
kach, ukazane podczas defekacji (il. 9), w Petersburgu i w Warszawie (w drzeworycie z 1522 r.
skulona na daszku demoniczna postać czyni to bezpośrednio na głowę świętego Antoniego).
Pokrewne są też żeńskie potworki w fantazyjnych białych czepcach, które oprócz głowy posia-
dają tylko po jednej parze kończyn (il. 10). W kompozycji petersburskiej są to nogi (rozłożone
niedwuznacznie dla karesów towarzyszącego chłopca), w warszawskiej zaś ręce (grające na
il. 9 I fig. 9
Fragmenty il. 1 i il. 4:
postacie włódkach
w obrazach w Warszawie
i w Petersburgu (w obu
wypadkach po prawej
stronie kompozycji)
i Details of fig. 1 and
fig. 4: figures in boats
in the Warsaw and
St Petersburg paintings
(both on the right side of
the composition)
fot. I photo © Piotr Ligier /
Muzeum Narodowe
w Warszawie
il. 10 I fig. 10
Fragmenty il. 1 i il. 4:
żeńskie potworki
w białych czepcach
w obrazach w Warszawie
(w centrum przy
dolnej krawędzi)
i w Petersburgu (ponad
ramieniem świętego
Krzysztofa) I Details of
fig. 1 and fig. 4: female
monsters with white
caps in the Warsaw
(bottom centre) and
St Petersburg painting
(above St Christopher’s
arm)
fot. I photo © Piotr Ligier/
Muzeum Narodowe
w Warszawie
125
małego tryptyku w Rijksmuseum, przedstawiającym inne jeszcze, nietypowe ujęcie świętego
Krzysztofa, który jako konny rycerz jedzie przez surowy pejzaż, chroniąc w swych ramionach
Dzieciątko. Fragment krajobrazu z wijącą się drogą i górą zwieńczoną zamczyskiem z pra-
wego górnego narożnika obrazu petersburskiego znajduje analogię we fragmencie obrazu
z San Francisco, po lewej stronie od drzewa (il. 7). Wreszcie monstra i demony - najwyraźniej
pochodzące z „jednej rodziny”. Stwór płynący w wodzie z koszem na głowie oraz ten, który
okrakiem siedzi na ostrzu piły stanowiącej oś koła piekielnej machiny (oraz wiele innych na
brzegu wokół brązowego jaja), w obrazie z Petersburga mają kończyny rozgałęzione niczym
witki wierzbowe, tak samo jak demon z obrazu warszawskiego, ukazany z lejkiem na głowie
i usadowiony pomiędzy świętym Antonim a krzyżem (il. 8). Bardzo podobne są postacie w łód-
kach, ukazane podczas defekacji (il. 9), w Petersburgu i w Warszawie (w drzeworycie z 1522 r.
skulona na daszku demoniczna postać czyni to bezpośrednio na głowę świętego Antoniego).
Pokrewne są też żeńskie potworki w fantazyjnych białych czepcach, które oprócz głowy posia-
dają tylko po jednej parze kończyn (il. 10). W kompozycji petersburskiej są to nogi (rozłożone
niedwuznacznie dla karesów towarzyszącego chłopca), w warszawskiej zaś ręce (grające na
il. 9 I fig. 9
Fragmenty il. 1 i il. 4:
postacie włódkach
w obrazach w Warszawie
i w Petersburgu (w obu
wypadkach po prawej
stronie kompozycji)
i Details of fig. 1 and
fig. 4: figures in boats
in the Warsaw and
St Petersburg paintings
(both on the right side of
the composition)
fot. I photo © Piotr Ligier /
Muzeum Narodowe
w Warszawie
il. 10 I fig. 10
Fragmenty il. 1 i il. 4:
żeńskie potworki
w białych czepcach
w obrazach w Warszawie
(w centrum przy
dolnej krawędzi)
i w Petersburgu (ponad
ramieniem świętego
Krzysztofa) I Details of
fig. 1 and fig. 4: female
monsters with white
caps in the Warsaw
(bottom centre) and
St Petersburg painting
(above St Christopher’s
arm)
fot. I photo © Piotr Ligier/
Muzeum Narodowe
w Warszawie