Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (1(37).2012/2013)

il. II fig. 1
Leonaert Bramer,
Obrzezanie Chrystusa
1 The Circumcision
of Christ, 1640-1650,
Muzeum Narodowe
w Warszawie I The
National Museum in
Warsaw
fot. I photo © Piotr Ugier /
Muzeum Narodowe
w Warszawie

również prace, które świadczą o wspólnych obszarach fascynacji z wymienionymi wcześ-
niej malarzami delfckimi3.
Iluzjonizm i służąca mu perspektywa znalazły u Bramera zastosowanie w kompozycjach
wielkoformatowych. Ich najdoskonalszymi i zarazem najciekawszymi przykładami były deko-
racje siedziby milicji miejskiej w Delft - Nieuwe Doelen - oraz Wielkiej Sali w Het Prinsenhof,
gdzie przestrzeń rzeczywista przenikała się z przestrzenią wyobrażoną. Tego typu przedsię-
wzięcia dekoratorskie były na terenie Holandii wyjątkowo rzadkie4. Z oczywistych względów
nie był tu możliwy, podobny chociażby do włoskiego, rozwój iluzjonistycznego malarstwa
religijnego w postaci fresków i plafonów pokrywających sklepienia kościołów. Warto tu jed-
nak wspomnieć, że Bramer wykonywał również tego rodzaju projekty, np. rysunek Koncert
anielski (il. 2) i jego verso Czterej Ojcowie Kościoła i inni święci z British Museum w Londynie5.

3 Walter Liedtke, Delft Painting “in Perspective.” Carei Fabritius, Leonaert Bramer, and the Architectural and
Townscape Painters from about 1650 Onward [w:] W. Liedtke, M. C. Plomp, A. Rüger, Vermeer and the Delft School,
op. cit., s. 99-129.
4 Należy tu wspomnieć przede wszystkim o dekoracjach Oranjenzaal w Huis ten Bosch oraz w amster-
damskim ratuszu.
5 Ich powstanie związane było zapewne z tzw. ukrytymi kościołami w Delft lub okolicznych miastach.
W. Liedtke, M. C. Plomp, A. Rüger, Vermeer and the Delft School, op. cit., s. 454-455, kat. nr 105 (Michiel C. Plomp).