DOI Heft:
Część II / Part II. Neerlandica
DOI Artikel:Borusowski, Piotr: Podglądając przez dziurkę od klucza: perspectyfkas Leonaerta Bramera
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45360#0142
Piotr Borusowski Podglądając przez dziurkę od klucza: perspectyfkas Leonaerta Bramera
141
Również patronat książąt orańskich oraz władz miejskich nie dostarczał zbyt wielu okazji do
rozwinięcia tej formy twórczości. Jednak, jak pisze Susan Koslow, artyści holenderscy odpo-
wiedzieli na zainteresowanie perspektywą wśród rodzimych koneserów sztuki w inny sposób,
między innymi rozwijając całkowicie oryginalną specjalność - kasetę perspektywiczną, którą
Samuel van Hoogstraten w swoim traktacie Intending tot de hooge schoole der schilderkonst
nazwał „wottderlijke perspectyfkas”6. Również w œuvre Bramera istnieją dzieła, które łączą go
z tym efektownym sposobem posługiwania się perspektywą. Chodzi o grupę rysunków, które
miałyby stanowić projekty wnętrza oraz dekoracji zewnętrznych ścianek kaset perspekty-
wicznych. Ich niezwykłość nie ogranicza się wyłącznie do faktu, że są one jedynymi znanymi
projektami tego typu. Dokładniejsza analiza pozwala stwierdzić ich wyjątkową oryginalność.
Pierwszym z nich jest przechowywany w Düsseldorfie rysunek Podglądacze, wykonany
w drugiej połowie lat pięćdziesiątych XVII wieku (il. 3)7. Ukazuje grupę postaci przed domem,
6 Samuel van Hoogstraten, Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst, Fransois van Hoogstraeten,
Dordrecht 1678, s. 274-275; zob. Susan Koslow, De wonderlijke Perspectyfkas. An Aspect of Seventeenth Century Dutch
Painting, „Oud Holland” 1967,82, s. 35; zob. też: David Bomford, Perspective, Anamorphosis, and Illusion. Seventeenth-
-Century Dutch Peep-Shows [w:J Vermeer Studies, ed. by Ivan Gaskell and Michiel Jonker, National Gallery of Art,
Washington, D.C., Yale University Press, New Haven-London 1998, s. 124-135. Studies in the History of Art, 55,
Center for Advanced Study in the Visual Arts, Symposium Papers, 33.
7 1655-1660, Museum Kunstpalast mit Sammlung der Kunstakademie (NRW), Düsseldorf.
il. 2 I fig. 2
Leonaert Bramer,
Projekt malowidła -
anioły grające na
instrumentach I Study
for a Ceiling - Music-
Making Angels,
ok. I ca. 1650-1659, The
British Museum, Londyn
I London
fot. I photo © Trustees of the
British Museum
141
Również patronat książąt orańskich oraz władz miejskich nie dostarczał zbyt wielu okazji do
rozwinięcia tej formy twórczości. Jednak, jak pisze Susan Koslow, artyści holenderscy odpo-
wiedzieli na zainteresowanie perspektywą wśród rodzimych koneserów sztuki w inny sposób,
między innymi rozwijając całkowicie oryginalną specjalność - kasetę perspektywiczną, którą
Samuel van Hoogstraten w swoim traktacie Intending tot de hooge schoole der schilderkonst
nazwał „wottderlijke perspectyfkas”6. Również w œuvre Bramera istnieją dzieła, które łączą go
z tym efektownym sposobem posługiwania się perspektywą. Chodzi o grupę rysunków, które
miałyby stanowić projekty wnętrza oraz dekoracji zewnętrznych ścianek kaset perspekty-
wicznych. Ich niezwykłość nie ogranicza się wyłącznie do faktu, że są one jedynymi znanymi
projektami tego typu. Dokładniejsza analiza pozwala stwierdzić ich wyjątkową oryginalność.
Pierwszym z nich jest przechowywany w Düsseldorfie rysunek Podglądacze, wykonany
w drugiej połowie lat pięćdziesiątych XVII wieku (il. 3)7. Ukazuje grupę postaci przed domem,
6 Samuel van Hoogstraten, Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst, Fransois van Hoogstraeten,
Dordrecht 1678, s. 274-275; zob. Susan Koslow, De wonderlijke Perspectyfkas. An Aspect of Seventeenth Century Dutch
Painting, „Oud Holland” 1967,82, s. 35; zob. też: David Bomford, Perspective, Anamorphosis, and Illusion. Seventeenth-
-Century Dutch Peep-Shows [w:J Vermeer Studies, ed. by Ivan Gaskell and Michiel Jonker, National Gallery of Art,
Washington, D.C., Yale University Press, New Haven-London 1998, s. 124-135. Studies in the History of Art, 55,
Center for Advanced Study in the Visual Arts, Symposium Papers, 33.
7 1655-1660, Museum Kunstpalast mit Sammlung der Kunstakademie (NRW), Düsseldorf.
il. 2 I fig. 2
Leonaert Bramer,
Projekt malowidła -
anioły grające na
instrumentach I Study
for a Ceiling - Music-
Making Angels,
ok. I ca. 1650-1659, The
British Museum, Londyn
I London
fot. I photo © Trustees of the
British Museum