Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (1(37).2012/2013)

il. 3 I fig. 3
Leonaert Bramer,
Podglądacze
I The Curious Ones,
1655-1660, Museum
Kunstpaiast mit
Sammlung der
Kunstakademie
(NRW), Düsseldorf

zgromadzoną wokół celowo powiększonej dziurki od klucza. Po prawej stronie widzimy sie-
dzącą kobietę z dzieckiem, która z uśmiechem obserwuje pozostałe postaci; po lewej brodaty
mężczyzna w kapeluszu wskazuje kobiecie z odsłoniętymi ramionami otwór w drzwiach, po-
środku dwoje ludzi stara się zobaczyć, co dzieje się po drugiej stronie. Precyzja kreski, uzupeł-
nionej subtelnym wydobywającym światłocień lawowaniem, kontrastuje z faktem wykonania
rysunku na kilku połączonych ze sobą kawałkach papieru. Mamy tu zatem najprawdopodobniej
do czynienia ze starannym studium przygotowawczym, a nie z dziełem przeznaczonym na
sprzedaż. Obecnie niemal zgodnie uznaje się go za projekt zewnętrznej ściany perspectyfkas8.
Rysunek różni się od innych zachowanych dekoracji zewnętrznych ścianek kaset per-
spektywicznych. Dwie spośród nich imitują meble zawierające dzieła sztuki lub naturalia
znajdujące się w kunstkasten - gabinetach kolekcjonerów. Z tego typu trompe-l’œil mamy do
czynienia na licu kasety z Wnętrzem kościoła protestanckiego, na którym wyobrażono komodę,

8 Tezępostawił Walter Liedtke (A View of Delft..., op. cit., s. 23; W. Liedtke, M. C. Plomp, A. Rüger, Vermeer
and the Delft School, op. cit., s. 127); należy jednak zauważyć, że Michiel C. Plomp akceptując tezę Liedtkego, pod-
trzymał swoją, że rysunek mógłby być projektem dekoracji ściennej, a otwór w centrum - małym oknem do innego
pomieszczenia lub na zewnątrz budynku (W. Liedtke, M. C. Plomp, A. Rüger, Vermeer and the Delft School, op. cit.,
s. 458, kat. nr 108). Za uznaniem rysunku za projekt zewnętrznej ścianki kasety opowiada się również Antoni
Ziemba (Iluzja a realizm. Gra z widzem w sztuce holenderskiej 1580-1680, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego,
Warszawa 2005, s. 173).