Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (1(37).2012/2013)

il. 11 fig. 1
Gerrit van Honthorst
(przypisywany I attributed
to), Sab Midasa I The
Judgement of Midas,
1610-1620 (?), Muzeum
Lubelskie, Lublin I The
Lublin Province Museum

Scena przedstawiona na lubelskim obrazie Sąd Midasa (ii. 1) odznacza się prostą i harmo-
nijną kompozycją. Na ledwie zasugerowanym tle leśnego wieczornego krajobrazu ukazuje
pięcioro bohaterów stojących w ciasnym kręgu naprzeciwko widza. Ich figury ujęte wpół-
postaci wypełniają szczelnie pierwszy plan obrazu. Tak bliskie ustawienie postaci powoduje
efekt wciągania widza w środek wydarzenia. Po lewej stronie kompozycji, na tle ciemnej góry,
stoją sędziowie: król Midas, starzec i postać kobieca - najprawdopodobniej Atena; po prawej
zaś, na tle ciemniejącego o zmierzchu turkusowego nieba - dwaj rywale: Apollo i Marsjasz.
Ukazany został moment końcowy koncertu: natchniony, pochłonięty grą Apollo, przeciągając
smyczkiem po strunach skrzypiec, pozwala wybrzmieć ostatnim dźwiękom; wychyla się spoza
niego Marsjasz i ściskając w rękach fletnię Pana, zaskoczony niespokojnie zagląda w twarz
boga, a sędziowie zamyśleni w skupieniu rozważają werdykt. Marsjasz i Apollo wyrażają żywe
emocje, grupa sędziów naprzeciw nich - głębokie skupienie i namysł. Siwiejący brodaty król
Midas w charakterystycznej koronie, o rzadkich ostrych „kolcach”, założył ręce jakby w geście
niepewności co do wyroku, lecz ostatecznie wysuwa dłoń i wskazuje palcem na Marsjasza.
Stojący w środku długobrody starzec w wieńcu z liści dębowych i żołędzi - symbolu Fortitudo,