Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (1(37).2012/2013)

Iwona Maria Stefańska

Konserwacja Mężczyzny w ciemnym stroju
Govaerta Flincka w Muzeum Narodowym
w Warszawie
Pozyskany przez Muzeum Narodowe w Warszawie obraz Govaerta Flincka Mężczyzna
w ciemnym stroju został w 2005 roku poddany konserwacji przez autorkę niniejszego arty-
kułu1. Decyzja przeprowadzenia zabiegów konserwatorskich umożliwiła pobranie próbek
warstwy malarskiej z różnych fragmentów kompozycji, w celu wykonania szeregu badań
chemiczno-fizycznych, pozwalających na dokładniejsze określenie techniczno-technolo-
gicznej budowy dzieła. Obraz Flincka - ucznia Rembrandta - dostarczył ciekawego materiału
badawczego, potwierdzającego duże podobieństwo techniki i technologii malarskiej z war-
sztatem wielkiego mistrza. Autorka ma nadzieję, że wyniki badań stanowić będą interesujący
materiał porównawczy dla badaczy malarstwa z kręgu Rembrandta2.
Stan zachowania obrazu przed konserwacją
Stan drewnianego podłoża, składającego się z trzech desek dębowych w układzie wertykalnym,
o wymiarach: 91,5 x 69,3 cm i grubości około 0,4 cm, był dobiy. Na odwrocie obrazu złącza de-
sek pozostają niewidoczne na skutek zamontowanego później, podczas zabiegów konserwa-
torskich, ruchomego parkietu. Prawdopodobnie wtedy też, przed jego nałożeniem, podłoże
zostało ścienione do około 0,4 cm grubości. Obecnie parkiet (o grubości również ok. 0,4 cm)
stanowi integralną część podobrazia. Złącza desek od strony lica były widoczne poprzez otwar-
te spoiny, ubytki warstwy malarskiej i wykruszenia. Prawie na całej długości szczelin zaznacza-
ły się zbyt szeroko założone kity, zmienione kolorystycznie retusze i przemalowania.
Oryginalna warstwa malarska jest zróżnicowana. Cienka i gładka w miejscach karnacji,
włosów i nieba, w partii pejzażu, drzew i listowia zaś - gruba, impastowa, o mocno zarysowa-
nej fakturze i szerokiej siatce spękań. Warstwa malarska w partii nieba uległa największemu
zniszczeniu. Widoczne są obszary jej dezintegracji spowodowane zmianami wymiarowymi
drewna oraz deformacje z różnych okresów powstałe na skutek odspojeń.

1 Obszerniejsze opracowanie tematu w przygotowaniu.
2 Serdeczne podziękowania autorki za współpracę i konsultacje zechcą przyjąć: dr hab. Aleksandra
Krupska, Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie: Anna Nowicka,
Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Zakład Badań Specjalistycznych i Technik Dokumentacyjnych,
Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie; dr inż. Irmina Zadrożna, Wydział Chemii, Politechnika Warszawska; Marek
Wróbel, Pracownia Mikroskopii Elektronowej i Mikroanalizy, Instytut Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej,
Uniwersytet Warszawski; prof. Antoni Ziemba, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Warszawski i Muzeum
Narodowe w Warszawie; dr Elżbieta Pilecka-Pietrusińska, Pracownia Konserwacji Sztuki Nowożytnej na Podłożu
Drewnianym, Muzeum Narodowe w Warszawie; Piotr Lisowski, Pracownia Konserwacji Malarstwa Sztalugowego,
Muzeum Narodowe w Warszawie; Krzysztof Wilczyński, Ligier Studio przy Muzeum Narodowym w Warszawie.