DOI issue:
Część II / Part II. Neerlandica
DOI article:Stefańska, Iwona Maria: Konserwacja Mężczyzny w ciemnym stroju Govaerta Flincka w Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.45360#0238
Iwona Maria Stefańska Konserwacja Mężczyzny w ciemnym stroju Govaerta Flincka...
237
Zastosowane przez Flincka spoiwo emulsyjne (jak wskazano wyżej - znamienne dla tech-
niki warsztatu Rembrandta) dało mu możliwość szybszej pracy nad warstwą malarską.
Pigmentami zidentyfikowanymi w obrazie artysty są: biel ołowiowa, kreda, smalta, ma-
lachit, ziemia zielona, czerń kostna, czerń lampowa, żółcień ołowiowo-cynowa, żółcień żela-
zowa, czerwień organiczna (koszenila?) oraz brąz bitumiczny. Tak skromna paleta jest zawsze
charakterystyczna dla warsztatu Rembrandta w jego dojrzałym okresie (lata 1630-1640)14.1 tak
przykładowo w podmalówce partii nieba stwierdzono biel ołowiową, smaltę z dodatkiem
czerni. Na leżącej na podmalówce warstwie modelunku stwierdzono obecność bieli ołowiowej,
smalty, żółcieni żelazowej i czerwieni organicznej.
W pejzażu artysta w sposób zróżnicowany potraktował partię ziemi, trawy, które nama-
lował w cienkiej warstwie, zaś liście drzew i krzaków zostały wymodelowane impastowo.
W warstwie pierwszej, w podmalówce, zidentyfikowano: biel ołowiową, czerń (czerń kostną,
być może z dodatkiem sadzy), związki żelaza (żółcień żelazowa?). W warstwie drugiej, modelun-
kowej: biel ołowiową oraz dodatek czerni, prawdopodobnie sadzy. A w samych światłach - biel
ołowiową, żółcień żelazową i niewielką ilość smalty.
Z kolei w podmalówce liści krzaków i drzew stwierdzono ziemię zieloną, biel ołowiową
oraz związki miedzi. Modelunek zawiera żółcień żelazową, biel ołowiową, ziemię zieloną,
czerwień organiczną, dodatek niewielkiej ilości smalty i związków miedzi. Podniesienie świateł
wymodelowano żółcienią cynowo-ołowiową z bielą ołowiową; zidentyfikowano też związki
żelaza i śladową ilość związków miedzi. Leżąca na nich warstwa (laserunek pogłębiający lokalny
kolor) zawiera zieleń miedziową (malachit syntetyczny?), związki żelaza, żółcień organiczną
i brąz bitumiczny.
ii. 121 fig. 12
Stratygrafia z partii
nieba również pokazuje
dwuwarstwową zaprawę
i trzy warstwy malarskie
I Cross-section of the
sky area also showing
the double ground and
three layers of paint
fot. I photo Anna Nowicka
14 A. Roy, J. Kirby, Rembrandt’s palette, op. cit.; E. van de Wetering, Rembrandt. The Painter..., op. cit., passim.
237
Zastosowane przez Flincka spoiwo emulsyjne (jak wskazano wyżej - znamienne dla tech-
niki warsztatu Rembrandta) dało mu możliwość szybszej pracy nad warstwą malarską.
Pigmentami zidentyfikowanymi w obrazie artysty są: biel ołowiowa, kreda, smalta, ma-
lachit, ziemia zielona, czerń kostna, czerń lampowa, żółcień ołowiowo-cynowa, żółcień żela-
zowa, czerwień organiczna (koszenila?) oraz brąz bitumiczny. Tak skromna paleta jest zawsze
charakterystyczna dla warsztatu Rembrandta w jego dojrzałym okresie (lata 1630-1640)14.1 tak
przykładowo w podmalówce partii nieba stwierdzono biel ołowiową, smaltę z dodatkiem
czerni. Na leżącej na podmalówce warstwie modelunku stwierdzono obecność bieli ołowiowej,
smalty, żółcieni żelazowej i czerwieni organicznej.
W pejzażu artysta w sposób zróżnicowany potraktował partię ziemi, trawy, które nama-
lował w cienkiej warstwie, zaś liście drzew i krzaków zostały wymodelowane impastowo.
W warstwie pierwszej, w podmalówce, zidentyfikowano: biel ołowiową, czerń (czerń kostną,
być może z dodatkiem sadzy), związki żelaza (żółcień żelazowa?). W warstwie drugiej, modelun-
kowej: biel ołowiową oraz dodatek czerni, prawdopodobnie sadzy. A w samych światłach - biel
ołowiową, żółcień żelazową i niewielką ilość smalty.
Z kolei w podmalówce liści krzaków i drzew stwierdzono ziemię zieloną, biel ołowiową
oraz związki miedzi. Modelunek zawiera żółcień żelazową, biel ołowiową, ziemię zieloną,
czerwień organiczną, dodatek niewielkiej ilości smalty i związków miedzi. Podniesienie świateł
wymodelowano żółcienią cynowo-ołowiową z bielą ołowiową; zidentyfikowano też związki
żelaza i śladową ilość związków miedzi. Leżąca na nich warstwa (laserunek pogłębiający lokalny
kolor) zawiera zieleń miedziową (malachit syntetyczny?), związki żelaza, żółcień organiczną
i brąz bitumiczny.
ii. 121 fig. 12
Stratygrafia z partii
nieba również pokazuje
dwuwarstwową zaprawę
i trzy warstwy malarskie
I Cross-section of the
sky area also showing
the double ground and
three layers of paint
fot. I photo Anna Nowicka
14 A. Roy, J. Kirby, Rembrandt’s palette, op. cit.; E. van de Wetering, Rembrandt. The Painter..., op. cit., passim.