Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (1(37).2012/2013)

Profesor Jadwiga („Jagoda”) Lipińska
(29 listopada 1932 - 4 października 2009)

Profesor Jadwiga Lipińska całe swoje życie zawodowe poświęciła egiptologii. Zajmowała się
nią teoretycznie i praktycznie, badając zabytki z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie
i publikując wyniki swoich badań, wykładając na uczelniach, pisząc książki naukowe i po-
pularyzatorskie, prowadząc wykopaliska w Egipcie. Bez trudu dzieliła swój czas między te
rozliczne zajęcia, bowiem jej energii wystarczyłoby dla kilku osób.
Z Muzeum Narodowym w Warszawie związana była od 1958 aż do 2002 roku, kiedy
przeszła na emeryturę po jedenastu latach piastowania stanowiska kuratora Zbiorów Sztuki
Starożytnej. Od 1991 roku nosiła tytuł profesora zwyczajnego. Jej opracowania naukowe wielu
zabytków egipskich ze Zbiorów Sztuki Starożytnej ukazały się w czasopismach polskich i za-
granicznych; zorganizowała szereg wystaw - w tym najważniejszą poświęconą „Tajemniczej
Królowej Hatszepsut” w 1997 - oraz kierowała przebudową galerii egipskiej w latach 1999-2001.
W wyniku wielu dyskusji, badań i starań powstała całkowicie nowa koncepcja układu zbiorów
egiptologicznych, która w niemal optymalny sposób prezentuje walory warszawskiej kolekcji.
Uwieńczeniem nowej aranżacji stało się wydanie w 2007 roku pięknie ilustrowanego przewod-
nika po egipskiej i bliskowschodniej części Galerii Sztuki Starożytnej, w czym Jagoda, już na
emeryturze, miała znaczący udział1.
Jako wykładowca uniwersytecki prowadziła wiele roczników studentów, niemiłosiernie
piętnując wszelkie niedociągnięcia i potknięcia, zarówno merytoryczne, metodologiczne,
jak i językowe. Prace magisterskie, które zaakceptowała, spełniały wszelkie kryteria naukowe
i często były publikowane w „Roczniku Muzeum Narodowego w Warszawie”. Absolwenci
wychodzący spod jej ręki byli rozchwytywani jak świeże bułeczki. Ze swoich byłych studentów
stworzyła zespół, który współpracował z nią w Egipcie, w ramach zorganizowanej przez nią
w 1978 roku misji Totmesa III w Deir el-Bahari. Wypromowała też kilkoro doktorów - ostatnim
została autorka, w 2008 roku; temat pracy dotyczył oczywiście świątyni Totmesa.
Prace w Egipcie to trzecia i chyba najbardziej ukochana sfera działalności zawodowej
Jagody. Jako bliska współpracownica profesora Kazimierza Michałowskiego brała udział
w wielu misjach koordynowanych przez Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej
Uniwersytetu Warszawskiego (w Tell Atrib w i960,1963 i 1965 r., w Aleksandrii w 1963 r.; prócz
tego w Sudanie i Syrii), ale już w 1961 roku związała swe losy z Deir el-Bahari i nowoodkrytą
świątynią Totmesa III. W latach 1961-1967 uczestniczyła w odsłanianiu świątyni, jako egiptolog
i kierownik wykopalisk. Jej udziałem stały się rewelacyjne odkrycia przepięknych polichromo-
wanych reliefów, a także wielu wysokiej jakości rzeźb - przede wszystkim wspaniałego posągu
Totmesa III siedzącego na tronie. Zdjęcia i informacje o tych znaleziskach obiegły cały świat.
Jagoda (zwana przez Egipcjan „Madame Godą” lub „Mudirą”, co po polsku oznacza
„Szefową”) przez wiele lat marzyła o tym, by doprowadzić do rekonstrukcji świątyni i opub-
likowania wyników tych prac. Odtworzenie planu i wyglądu świątyni było tematem jej roz-
prawy habilitacyjnej, napisała również szereg artykułów poświęconych różnym aspektom

1 Galeria Sztuki Starożytnej. Egipt, Bliski Wschód. Przewodnik, red. naukowa Witold Dobrowolski, Muzeum
Narodowe w Warszawie, Warszawa 2007.