DOI issue:
Część III. Wspomnienia / Part III. Reminiscences
DOI article:Ziemba, Antoni: Krystyny Secomskiej badania nad dawnym malarstwem
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.45360#0317
316
Wspomnienia
Mistrza z Warty5; Ołtarz św. Jana Jałmużnika6 i Krakowska Legenda św. Jana Jałmużnika. Problemy
stylu i warsztatu7 oraz Freski w opolskiej Kaplicy Piastowskiej i malowidła w kościele w Lubiechowej:
ze studiów nad gotyckim malarstwem ściennym na Śląsku8. Tę dziedzinę jej działalności naukowej
podsumowuje ostatnia praca - redakcja monumentalnego zespołu trzech tomów z serii Dzieje
Sztuki w Polsce pt. Malarstwo gotyckie w Polsce, dokonana we współpracy z Adamem Labudą -
zadanie doprawdy heroicznie ze względu na ogrom materiału i wielość autorów, a także na
tzw. materię ludzką). W tomach tych znalazło się wiele not autorstwa Krystyny Secomskiej.
Nie ma jednak wątpliwości, że w zakresie badań nad sztuką późnośredniowieczną i wczes-
norenesansową prawdziwym opus magnum Krystyny Secomskiej stała się inna publikacja.
Arcydziełem (tak, nie waham się użyć tego słowa!) pisarstwa naukowego Krystyny
Secomskiej była książka Mistrzowie i książęta9 - niezwykle barwna, a zarazem erudycyjna
opowieść o malarstwie francuskim XV i XVI wieku. Na owe czasy stanowiła ona fenomenalną
summę wiedzy z tego zakresu, podającą i rozważającą krytycznie najbardziej aktualny stan ba-
dań, który we wprowadzeniu do wydania z 1989 roku uzupełniony został znakomitym esejem
omawiającym nowe ustalenia i odkrycia. Gdyby ukazała się ona wtedy w tłumaczeniu na język
francuski bądź inny obiegowy idiom zachodniej historii sztuki, autorka stałaby się niechybnie
postacią o międzynarodowej renomie, dołączając do wąskiej grupy polskich historyków daw-
nej sztuki, cieszących się światową sławą, jak Jan Białostocki czy Piotr Skubiszewski. Praca
ta była wynikiem bliskiej współpracy z prominentami francuskiej historii sztuki, zwłaszcza
z Charlesem Sterlingiem.
Błyskotliwa w sumaryczności ujęcia i w niemal fabularnej narracji, a przecież tak grun-
towna w relacji faktów i hipotez badawczych książka stanowi na gruncie polskim fundament
i nieodzowne źródło wiedzy o dawnym malarstwie francuskim XV -XVI wieku. Stała się
podręcznikiem, ale i żywo czytaną lekturą. Jest stałym punktem odniesienia dla wszelkich
następnych analiz lub syntez dotyczących tej sztuki. Domaga się wręcz cytowań, swą myślową
i retoryczną urodą uwodząc każdego, kto sięga do materiału, opracowanego przez Secomską.
Wiem to dobrze, bo nie jestem w stanie się tym odniesieniom oprzeć, gdy piszę tom poświę-
cony m.in. oddziaływaniu sztuki niderlandzkiej na piętnastowieczną sztukę francuską.
Książka omawia w kolejnych rozdziałach malarstwo francuskie, franko-flamandzkie
i burgundzkie ok. 1400-1430, powstałe w kręgu mecenatu Karola VI francuskiego, książąt
burgundzkich Filipa Śmiałego i Jana bez Trwogi, księcia Jeana de Berry, książąt d’Anjou,
w Paryżu, Dijon, Bourges i Angers (rozdział Od Bourges do Mont-Saint-Michel); malarstwo
środkowej i północnej Francji ok. 1450 - ok. 1470, uprawiane w ośrodkach Paryża, Bourges,
Tours, Angers (Viridarium Franciae); południowofrancuskie okresu 1440-1500 w środowisku
Aix i Awinionu i Marsylii wraz z ich powiązaniem z Niderlandami i Neapolem (Lekcja prowan-
solska); północno- i środkowofrancuskie ok. 1500 roku, tworzone w Paryżu, Amiens, Bourges,
5 Eadem, Wielkopolska czy Kraków? Geneza stylu Mistrza z Warty? [w:] Malarstwo gotyckie w Wielkopolsce...,
op. cit., s. 163-195.
6 Eadem, Ołtarz św. Jana Jałmużnika [w:] Studia renesansowe, red. Michał Walicki, t. 4, Państwowy Instytut
Sztuki, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964.
7 Eadem, Krakowska Legenda św. Jana Jałmużnika. Problemy stylu i warsztatu, „Folia Historiae Artium
1991, t. 27, s. 71-110.
8 Eadem, Freski w opolskiej Kaplicy Piastowskiej i malowidła w kościele w Lubiechowej: ze studiów nad gotyckim
malarstwem ściennym na Śląsku, „Rocznik Historii Sztuki” 1995, t. 21, s. 107-180.
9 Eadem, Mistrzowie i książęta. Malarstwo francuskie XV i XVI wieku, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe,
Warszawa 1972.
Wspomnienia
Mistrza z Warty5; Ołtarz św. Jana Jałmużnika6 i Krakowska Legenda św. Jana Jałmużnika. Problemy
stylu i warsztatu7 oraz Freski w opolskiej Kaplicy Piastowskiej i malowidła w kościele w Lubiechowej:
ze studiów nad gotyckim malarstwem ściennym na Śląsku8. Tę dziedzinę jej działalności naukowej
podsumowuje ostatnia praca - redakcja monumentalnego zespołu trzech tomów z serii Dzieje
Sztuki w Polsce pt. Malarstwo gotyckie w Polsce, dokonana we współpracy z Adamem Labudą -
zadanie doprawdy heroicznie ze względu na ogrom materiału i wielość autorów, a także na
tzw. materię ludzką). W tomach tych znalazło się wiele not autorstwa Krystyny Secomskiej.
Nie ma jednak wątpliwości, że w zakresie badań nad sztuką późnośredniowieczną i wczes-
norenesansową prawdziwym opus magnum Krystyny Secomskiej stała się inna publikacja.
Arcydziełem (tak, nie waham się użyć tego słowa!) pisarstwa naukowego Krystyny
Secomskiej była książka Mistrzowie i książęta9 - niezwykle barwna, a zarazem erudycyjna
opowieść o malarstwie francuskim XV i XVI wieku. Na owe czasy stanowiła ona fenomenalną
summę wiedzy z tego zakresu, podającą i rozważającą krytycznie najbardziej aktualny stan ba-
dań, który we wprowadzeniu do wydania z 1989 roku uzupełniony został znakomitym esejem
omawiającym nowe ustalenia i odkrycia. Gdyby ukazała się ona wtedy w tłumaczeniu na język
francuski bądź inny obiegowy idiom zachodniej historii sztuki, autorka stałaby się niechybnie
postacią o międzynarodowej renomie, dołączając do wąskiej grupy polskich historyków daw-
nej sztuki, cieszących się światową sławą, jak Jan Białostocki czy Piotr Skubiszewski. Praca
ta była wynikiem bliskiej współpracy z prominentami francuskiej historii sztuki, zwłaszcza
z Charlesem Sterlingiem.
Błyskotliwa w sumaryczności ujęcia i w niemal fabularnej narracji, a przecież tak grun-
towna w relacji faktów i hipotez badawczych książka stanowi na gruncie polskim fundament
i nieodzowne źródło wiedzy o dawnym malarstwie francuskim XV -XVI wieku. Stała się
podręcznikiem, ale i żywo czytaną lekturą. Jest stałym punktem odniesienia dla wszelkich
następnych analiz lub syntez dotyczących tej sztuki. Domaga się wręcz cytowań, swą myślową
i retoryczną urodą uwodząc każdego, kto sięga do materiału, opracowanego przez Secomską.
Wiem to dobrze, bo nie jestem w stanie się tym odniesieniom oprzeć, gdy piszę tom poświę-
cony m.in. oddziaływaniu sztuki niderlandzkiej na piętnastowieczną sztukę francuską.
Książka omawia w kolejnych rozdziałach malarstwo francuskie, franko-flamandzkie
i burgundzkie ok. 1400-1430, powstałe w kręgu mecenatu Karola VI francuskiego, książąt
burgundzkich Filipa Śmiałego i Jana bez Trwogi, księcia Jeana de Berry, książąt d’Anjou,
w Paryżu, Dijon, Bourges i Angers (rozdział Od Bourges do Mont-Saint-Michel); malarstwo
środkowej i północnej Francji ok. 1450 - ok. 1470, uprawiane w ośrodkach Paryża, Bourges,
Tours, Angers (Viridarium Franciae); południowofrancuskie okresu 1440-1500 w środowisku
Aix i Awinionu i Marsylii wraz z ich powiązaniem z Niderlandami i Neapolem (Lekcja prowan-
solska); północno- i środkowofrancuskie ok. 1500 roku, tworzone w Paryżu, Amiens, Bourges,
5 Eadem, Wielkopolska czy Kraków? Geneza stylu Mistrza z Warty? [w:] Malarstwo gotyckie w Wielkopolsce...,
op. cit., s. 163-195.
6 Eadem, Ołtarz św. Jana Jałmużnika [w:] Studia renesansowe, red. Michał Walicki, t. 4, Państwowy Instytut
Sztuki, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964.
7 Eadem, Krakowska Legenda św. Jana Jałmużnika. Problemy stylu i warsztatu, „Folia Historiae Artium
1991, t. 27, s. 71-110.
8 Eadem, Freski w opolskiej Kaplicy Piastowskiej i malowidła w kościele w Lubiechowej: ze studiów nad gotyckim
malarstwem ściennym na Śląsku, „Rocznik Historii Sztuki” 1995, t. 21, s. 107-180.
9 Eadem, Mistrzowie i książęta. Malarstwo francuskie XV i XVI wieku, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe,
Warszawa 1972.