DOI Heft:
Część III. Wspomnienia / Part III. Reminiscences
DOI Artikel:Ziemba, Antoni: Krystyny Secomskiej badania nad dawnym malarstwem
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45360#0319
318
Wspomnienia
Blanchard); potem twórczości Georges’a de La Tour; następnie działalności Poussina i Claude’a
Lorraina w Rzymie i Paryżu; paryskich klasyków (Jacques Stella, François Perrier, Laurent de
La Hyre, Eustachę Le Sueur, Sébastien Burdon, Philippe de Champaigne) oraz tzw. peintres
de la réalité (bracia Le Nain i innych); dalej „fabrykę” dekoratorsko-malarską Ludwika XIV,
Jean-Baptiste’a Colberta i Charles Le Bruna oraz pokolenie następców - młodych artystów:
Hyacinthe’a Rigauda, Nicolasa de Largillierre i innych.
I znów, „znani i łubiani” malarze jawią się tu w kontekście innych, niedocenianych na ogół
mistrzów. Czytelnik poznaje nie tylko słynnych braci Le Nain, jako reprezentantów „malar-
stwa rzeczywistości”, ale też Louise Moillon, François Garniera, Jacques’a Linarda, Pierrea
Boucle’a, a następnie - dziś już szeroko znanych, wtedy jeszcze nie - „intymistów” martwej natury:
Lubina Baugina i Sébastiena Stoskopffa. Wielcy klasycy, jak Charles Le Brun, czy ich lywale,
jak Pierre Mignard, otoczeni zostają zaprezentowaną w świetnym skrócie twórczością pictores
minores z Paryża i prowincji: René-Antoine’a Houasse’a, Charles’a de La Fosse, Jeana Jouveneta,
Gabriela Ravela, Nicolasa Colombela, Nicolasa Mignarda, Jean-Pierre’a i Antoine’a Rivalzôw,
Henriego Testelina, Jeana Nocreta, François de Troy, Adama Fransa van der Meulena, Jacques’a
Foucquiere’a, Francisque Milleta, Jean Lemaire’a i wielu innych. I znów, opowieść Krystyny
Secomskiej nie ogranicza się w tej książce do sekwencji mistrzów. Historia polityczna, życie
dworskie w Fontainebleau, Nancy czy Paryża, obyczaje, poezja i literatura, teatr i dramat, spory
i knowania w Akademii, taktyczne manewry monarchy, jego ministrów i kierowników wielkich
przedsięwzięć artystyczno-dekoratorskich - wszystko to tworzy tkankę historyczno-kulturową,
w której rodzi się analizowana przez autorkę sztuka. Nie opis, rejestracja, prezentacja dzieł były dla
niej celem prymarnym (choć jest tu mistrzynią sumarycznej analizy), lecz narracja o wydarzeniach
i zjawiskach historycznych oraz ambicjach i strategiach ludzkich, stanowiących o pulsie dziejów.
Badania Krystyny Secomskiej nad sztuką francuską owocowały też świetnymi artykułami
i notami w katalogach Muzeum Narodowego w Warszawie11, jak też współautorstwem znako-
mitej wystawy i jej do dziś fundamentalnego katalogu Sztuka francuska w zbiorach polskich12.
W tym samym co Malarstwo francuskie XVII wieku, 1985 roku, ukazała się popularnonau-
kowa, świetnie napisana, mała monografia Jacopa Tintoretta13. Była to jedna z nielicznych
wycieczek Krystyny Secomskiej na obszar sztuki włoskiej, ale - eskapada jakże udana! Zwarty
dukt myśli, klarowny tekst i żywy język pozwoliły autorce najlepiej jak można spopularyzować
osobę i twórczość weneckiego malarza.
Ostatnią wielką rozprawą Krystyny Secomskiej był Spór o starożytność. Problemy malarstwa
w „Paralelach” Perrault14 - obszerne, liczące ponad 450 stron, drugie opus magnum badaczki.
Uczyniła ona tekst Charles’a Perrault Parallèle des Anciens et des Modernes symptomem
wieloaspektowej polemiki w łonie akademii paryskiej, wydobywając z niej imperatyw po-
stępu, nowoczesności i kreacji emulacyjnej, stanowiące motor paradygmatycznej antynomii
tradycja-nowoczesność w myśli francuskiej i europejskiej XVII wieku i stuleci następnych.
Przedstawiła ją jako platformę retoryczną, ujawniającą nacjonalistyczne strategie, rozwijane
11 Warto wymienić m.in.: Malarstwo francuskie, niderlandzkie, włoskie do 1600, kat. zbiorów opracowali J an
Białostocki i Maria Skubiszewska przy współpracy zespołu, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1979.
Muzeum Narodowe w Warszawie. Galeria Malarstwa Obcego.
12 Sztuka francuska w zbiorach polskich 1230-1830, red. Anna Dobrzycka, kat. wyst., Muzeum Narodowe
w Poznaniu, [lipiec-czerwiec], Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 1973.
13 Krystyna Secomska, Tintoretto, Arkady, Warszawa 1984. W kręgu sztuki.
14 Eadem, Spór o starożytność. Problemy malarstwa w „Paralelach" Perrault, Instytut Sztuki Polskiej Akademii
Nauk, Warszawa 1991. Zob. szerzej: „Biuletyn Historii Sztuki” 2010, nr 1-2, s. 221-222.
Wspomnienia
Blanchard); potem twórczości Georges’a de La Tour; następnie działalności Poussina i Claude’a
Lorraina w Rzymie i Paryżu; paryskich klasyków (Jacques Stella, François Perrier, Laurent de
La Hyre, Eustachę Le Sueur, Sébastien Burdon, Philippe de Champaigne) oraz tzw. peintres
de la réalité (bracia Le Nain i innych); dalej „fabrykę” dekoratorsko-malarską Ludwika XIV,
Jean-Baptiste’a Colberta i Charles Le Bruna oraz pokolenie następców - młodych artystów:
Hyacinthe’a Rigauda, Nicolasa de Largillierre i innych.
I znów, „znani i łubiani” malarze jawią się tu w kontekście innych, niedocenianych na ogół
mistrzów. Czytelnik poznaje nie tylko słynnych braci Le Nain, jako reprezentantów „malar-
stwa rzeczywistości”, ale też Louise Moillon, François Garniera, Jacques’a Linarda, Pierrea
Boucle’a, a następnie - dziś już szeroko znanych, wtedy jeszcze nie - „intymistów” martwej natury:
Lubina Baugina i Sébastiena Stoskopffa. Wielcy klasycy, jak Charles Le Brun, czy ich lywale,
jak Pierre Mignard, otoczeni zostają zaprezentowaną w świetnym skrócie twórczością pictores
minores z Paryża i prowincji: René-Antoine’a Houasse’a, Charles’a de La Fosse, Jeana Jouveneta,
Gabriela Ravela, Nicolasa Colombela, Nicolasa Mignarda, Jean-Pierre’a i Antoine’a Rivalzôw,
Henriego Testelina, Jeana Nocreta, François de Troy, Adama Fransa van der Meulena, Jacques’a
Foucquiere’a, Francisque Milleta, Jean Lemaire’a i wielu innych. I znów, opowieść Krystyny
Secomskiej nie ogranicza się w tej książce do sekwencji mistrzów. Historia polityczna, życie
dworskie w Fontainebleau, Nancy czy Paryża, obyczaje, poezja i literatura, teatr i dramat, spory
i knowania w Akademii, taktyczne manewry monarchy, jego ministrów i kierowników wielkich
przedsięwzięć artystyczno-dekoratorskich - wszystko to tworzy tkankę historyczno-kulturową,
w której rodzi się analizowana przez autorkę sztuka. Nie opis, rejestracja, prezentacja dzieł były dla
niej celem prymarnym (choć jest tu mistrzynią sumarycznej analizy), lecz narracja o wydarzeniach
i zjawiskach historycznych oraz ambicjach i strategiach ludzkich, stanowiących o pulsie dziejów.
Badania Krystyny Secomskiej nad sztuką francuską owocowały też świetnymi artykułami
i notami w katalogach Muzeum Narodowego w Warszawie11, jak też współautorstwem znako-
mitej wystawy i jej do dziś fundamentalnego katalogu Sztuka francuska w zbiorach polskich12.
W tym samym co Malarstwo francuskie XVII wieku, 1985 roku, ukazała się popularnonau-
kowa, świetnie napisana, mała monografia Jacopa Tintoretta13. Była to jedna z nielicznych
wycieczek Krystyny Secomskiej na obszar sztuki włoskiej, ale - eskapada jakże udana! Zwarty
dukt myśli, klarowny tekst i żywy język pozwoliły autorce najlepiej jak można spopularyzować
osobę i twórczość weneckiego malarza.
Ostatnią wielką rozprawą Krystyny Secomskiej był Spór o starożytność. Problemy malarstwa
w „Paralelach” Perrault14 - obszerne, liczące ponad 450 stron, drugie opus magnum badaczki.
Uczyniła ona tekst Charles’a Perrault Parallèle des Anciens et des Modernes symptomem
wieloaspektowej polemiki w łonie akademii paryskiej, wydobywając z niej imperatyw po-
stępu, nowoczesności i kreacji emulacyjnej, stanowiące motor paradygmatycznej antynomii
tradycja-nowoczesność w myśli francuskiej i europejskiej XVII wieku i stuleci następnych.
Przedstawiła ją jako platformę retoryczną, ujawniającą nacjonalistyczne strategie, rozwijane
11 Warto wymienić m.in.: Malarstwo francuskie, niderlandzkie, włoskie do 1600, kat. zbiorów opracowali J an
Białostocki i Maria Skubiszewska przy współpracy zespołu, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1979.
Muzeum Narodowe w Warszawie. Galeria Malarstwa Obcego.
12 Sztuka francuska w zbiorach polskich 1230-1830, red. Anna Dobrzycka, kat. wyst., Muzeum Narodowe
w Poznaniu, [lipiec-czerwiec], Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 1973.
13 Krystyna Secomska, Tintoretto, Arkady, Warszawa 1984. W kręgu sztuki.
14 Eadem, Spór o starożytność. Problemy malarstwa w „Paralelach" Perrault, Instytut Sztuki Polskiej Akademii
Nauk, Warszawa 1991. Zob. szerzej: „Biuletyn Historii Sztuki” 2010, nr 1-2, s. 221-222.