Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (3(39).2014)

nastawieni zauważali rangę propagandową prac, o czym pisze współcześnie Iwona Luba: „Na
uwagę zasługuje kwestia, iż nawet w najbardziej niepochlebnych dla artysty recenzjach - krytyce
poddana została znikoma wartość artystyczna cyklu, skutkując niewielką siłą oddziaływania na
odbiorcę zawartą treścią prac, a nie sam w założeniu propagandowych ich charakter. Sprzeciwu
nie wywołało też wykonanie cyklu na zamówienie władz. W późnych latach trzydziestych artyści
wręcz domagali się mecenatu państwowego”43. Luba udowadnia także, że obrazy powstające
na zamówienie władz „przestają pełnić funkcję głównie dekoracyjną czy nawet informacyjną,
zyskują na wyrazistości ideologicznej”44. Funkcje propagandowe często rozpatrywane były
także w kontekście wpływów sztuki radzieckiej „[...] nowa, tworząca się dziś rzeczywistość
polskiego przemysłu. W naszych warunkach była to niewątpliwie robota pionierska. W pań-
stwach totalnych tematy takie uprawia się od dawna, zwłaszcza w Sowietach, a poświęcający
się im malarze są forytowani przez władze”45.

il. 8 I fig. 8
Rafał Malczewski,
Panorama miasta
za rzeką (Pod zachód.
Sandomierz) (?)
I Panorama of a Town
beyond the River
(Towards Sunset.
Sandomierz) (?), 1938,
Muzeum Narodowe
w Warszawie I The
National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Krzysztof
Wilczyński / Ligier Studio /
Muzeum Narodowe
w Warszawie

43 I. Luba, Stalowa Wola..., op. cit., s. 65.
44 Eadem, Duch romantyzmu i modernizacja..., op. cit., s. 149.
45 S. Rogoyski, op. cit., s. 170.