Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (19.2010)

O vulnerata Domina! Yulnera corda nostra"

57

4



SrerSnTno-i728^
Sn ber neu^crbaiiten Opettm
?Der
©c^nieil^jafften $Mtcr
in ber Srepen jurffltdim etifft^tr*
djcnśt. vincentii in JBrcfjlatl ber regu-
lirtert S()or#^)circn Prsmonłłra-
tenfer f Orbcnti,
3u źKrhtnjjttng eines glńcffeeltgen Eobes,
Utlter btm Situl
■Ser ńbergebenebepten Sttngfrauen,
lilio
©djmcrBbafffen

i ©ummanfeer 'W

Slufgericbtefen,
11ni>
23on bem a(krl;uftgficri 5vtrdxn*
SSatter, unb <pnbfłen BENEDI-
CTO bem xni. befłatdgten/^6^
unb mit tjiekn 2lbfóflcn .-c’
bcgndbjfltcn
■®ruberftf)afft.V^^
1




6. Frontyspis Summarischer Untericht, wydanego staraniem człon-
ków bractwa Matki Boskiej Bolesnej przy kościele św. Wincente-
go we Wrocławiu. Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Od-
dział Starych Druków, sygn. 83569/1.

poświęcono wówczas kaplicę20. Podjęte natych-
miast po zakończeniu rozbiórki prace murarskie
udało się zamknąć w jednym sezonie budowlanym.
Stąd w następnym roku zostały zawarte kontrakty
z kamieniarzem Johannem Adamem Kharinge-
rem, marmoryzatorem Albertem Ignatzem Proviso-
rem, sztukatorem Christophem Josephem Finalim
i rzeźbiarzem Johannem Albrechtem Siegwitzem21.
4 listopada 1724 r., w trakcie uroczystych obcho-
dów czwartej rocznicy wyboru Franza Ferdinanda
Hochberga na opata klasztoru św. Wincentego
zwieńczono latarnię kopuły pozłacaną, promienistą
glorią z monogramem Marii (il. 5)22. W roku 1725 -
dokładnie od 20 lipca do 25 października2’ - słynny
malarz praski Wenzel Lorenz Reiner ozdobił kopułę
i ujmujące ją konchy malarstwem monumentalnym.
Dwa lata później Johann Georg Urbansky wykonał
posągi i dekorację rzeźbiarską ołtarza kaplicy. Na
koniec opat Hochberg polecił umieścić w jego
witrynie wspomnianą wyżej rzeźbę Piety. Podsta-
wowe prace nad wystrojem i wyposażeniem kaplicy

zostały zakończone w sobotę 29 listopada 1727 r. Na
drugi dzień, w pierwszą niedzielę adwentu Franz
Ferdinad odprawił w niej w rycie pontyfikalnym
pierwszą mszę roratnią. 1 grudnia 1727 r. przenie-
siono do marmurowego ołtarza kaplicy Najświętszy
Sakrament, przechowywany dotychczas w ołtarzu
głównym kościoła św. Wincentego24.
Już u progu 1727 r. opat Hochberg podjął stara-
nia o utworzenie przy kaplicy bractwa Matki Boskiej
Bolesnej od dobrej śmierci, które zostało zatwier-
dzone 20 października 1728 r. przez biskupa
wrocławskiego w oparciu o akt konfirmacyjny
papieża Benedykta XIII25 (il. 6). Niemniej z pierw-
szymi wpisami do tej wspólnoty wstrzymano się aż
do najbliższego święta Matki Boskiej Bolesnej, przy-
padającego dopiero na 19 marca 1729 r. Uroczystość
tę uświetniło kazanie jezuity, ojca Webera26. Warto
może w tym miejscu przybliżyć związki wrocław-
skich premonstratensów z Towarzystwem Jezuso-
wym, naszym zdaniem bowiem miały one pewien
wpływ nie tylko na artystyczną, lecz również na
ideową sferę kaplicy Hochberga. Wiadomo, że
tutejsi jezuici użyczyli opatowi Hochbergowi arty-
stów, zaangażowanych w tym samym czasie przy
dekoracji kościoła Imienia Jezus (Provisore, Finali,
Siegwitz, a najprawdopodobniej i brat Christo-
phorus Tausch, uznawany za projektanta aranża-
cji wnętrza kaplicy Siedmiu Boleści Marii). Należy
przypomnieć, że Towarzystwo zaciągnęło niegdyś
znaczny dług wdzięczności u miejscowych premon-
stratensów, którzy podobnie jak krzyżowcy z czer-
woną gwiazdą przez lata udostępniali im ambonę w
kościele św. Wincentego. Kiedy perspektywa budowy
jezuickiej świątyni we Wrocławiu stała się realna
(1689), przełożeni Towarzystwa zwrócili się do
opata klasztoru św. Wincentego z prośbą o poświę-
cenie kamienia węgielnego, który w trakcie uroczy-
stości został wniesiony przez czterech premonstra-
tensów27. Z honorami traktowali jezuici również
swojego wychowanka, opata Hochberga, któremu
zadedykowali w 1722 r., a więc tuż przed rozpoczę-
ciem budowy kaplicy, jedną z bronionych wówczas
w Leopoldinum tez. Co więcej, w roku 1726 Franz
Ferdinand został obrany rektorem Większej Kongre-
gacji Maryjnej, skupiającej studentów wrocław-
skiego uniwersytetu28. W roku 1728, czyli niedługo
po ukończeniu prac nad kaplicą Siedmiu Boleści
Marii, opat ten ofiarował jezuitom 12 000 cegieł na
budowę nowego gmachu Leopoldinum29. Niestety
już rok później znany nam ojciec Czermak z Towa-