Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (20.2011)

Wartości artystyczne kaplicy bł. Czesława we Wrocławiu

51


12. Kaplica bł. Czesława przy kościele Dominikanów we Wro-
cławiu, glif okna przy ścianie transeptu, widok od zewnątrz.
Fot. M. Nowak.

13. Kaplica bł. Czesława przy kościele Dominikanów we Wro-
cławiu, glif okna przy ścianie transeptu, widok od wewnątrz.
Fot. M. Nowak.

towej wnętrze oświetlająjeszcze trzy inne okna. Tylko
jedno z nich jest pełnych rozmiarów, a jego wykrój
zewnętrzny odpowiada wewnętrznemu. Natomiast
okno po stronie wschodniej, ze względu na połu-
dniowe ramię transeptu, do którego przylega kaplica,
na zewnątrz mogłoby zachować zaledwie połowę
swojego światła. Było ono jednak na tyle cenne dla
projektanta architektury kaplicy, że zdecydował się na
ścięcie narożnika transeptu, aby za pomocą ukośnie
poprowadzonych glifów utworzyć kanał doprowa-
dzający do wnętrza jak największą ilość światła (ił. 12).
Dzięki temu okno to wewnątrz ma zachowany
pełny wykrój odpowiadający architektonicznym
podziałom wnętrza, podczas gdy na zewnątrz otwór
jest mniej więcej o połowę mniejszy. Podobnie rzecz
ma się z oknem od strony północnej. Od wewnątrz
ma pełny wykrój, ale ze względu na wysokość dachu
nad przedsionkiem kaplicy światło doprowadza
tylko górna jego część. Wszystkie okna kaplicy
mają w wykroju wewnętrznym tę samą wielkość
i są umieszczone dosyć wysoko, co powoduje, że
są stosunkowo mało widoczne. Można by powie-
dzieć, że mamy tu do czynienia z Berniniowską
zasadą „ukrytego okna”. Te dosyć małe otwory
okienne zostały „zaprzęgnięte” do maksymalnego
oświetlenia konfesji bł. Czesława. Przede wszystkim
światło wpadające do wnętrza kaplicy jest kierowane
ku dołowi za pomocą ukośnego, bardzo stromego
i długiego glifu, który ciągnie się od dolnej krawędzi
okien prawie aż do górnej krawędzi belkowania
dekoracji ścian bocznych (il. 13).
Ów glif, mający ok. 180 cm wysokości, jest
rzeczywiście dosyć stromy - jego kąt nachylenia
względem pionu wynosi ok. 30 stopni. Dlaczego

ten gzyms okienny jest tak bardzo opuszczony
w dół? Dotyczy to przede wszystkim okien bocznych.
Projektantowi chodziło o maksymalne rozświetlenie
przestrzeni przed konfesją bł. Czesława. Grubość
ścian kaplicy wynosi ok. 125 cm. Ten wysoki glif
wcina się w grubość muru na głębokość ok. 90 cm.
Patrząc na przekrój kaplicy, można łatwo zauważyć,
że przedłużenie owego 30-stopniowego skosu
glifu podokiennego wypada dokładnie pośrodku
kaplicy. Złudzenia optyczne i zastosowane skróty
miały za zadanie stworzyć wrażenie umiejscowienia
w centralnym punkcie kaplicy ołtarza z tumbą bł.
Czesława. Jednak gdyby znajdował on się rzeczywi-
ście w geometrycznym środku kaplicy, to wówczas
światło padające bezpośrednio z otworów okien-
nych, oświetlałoby przede wszystkim boki sarko-
fagu. Natomiast cofnięcie go w głąb przestrzeni
kaplicy powoduje, że najjaśniejszy punkt w dolnej
partii mauzoleum bł. Czesława znajduje się ok. 0,5
m przed ołtarzem. W takim układzie światło kiero-
wane glifami podokiennymi wydobywa alabastrową
bryłę sarkofagu bł. Czesława nie tylko z boków,
ale przede wszystkim z przodu. Alabaster, szcze-
gólnie podatny przez swoją przeźroczystość i jasną
barwę na grę światła, ukazuje także przez skupienie
na sobie oświetlenia, że tumba z relikwiami bł.
Czesława jest największym skarbem przechowy-
wanym w kaplicy. Wrażenie to potęguje ciemne
tło elementów architektury z czarnego marmuru.
Można więc z całą pewnością stwierdzić, że glify
okien zostały tak zaprojektowane przez architekta,
żeby światło eksponowało cały sarkofag. Nie ma też
wątpliwości, że skos glifów został dostosowany do
rozmiarów wnętrza oraz wysokości tumby.