DOI Artikel:
Radziszewski, Hubert: Mityczne początki Kadyksu: wybór źródeł
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52442#0168
166
Hubert Radziszewski
Za czasów kwitnącej potęgi kartagińskiej popłynął Hanno z Gades do końca
Arabii i opisał tę podróż. Równocześnie posłano Himilkona, aby poznał najodleglej-
sze wybrzeża Europy^.
Również wspomniany Strabon w swojej Geografii poświęcił wiele uwagi Kadyk-
sowi i świątyni Heraklesa. Według niego miasto Gades miało być usytuowane w za-
chodniej części wyspy nazywanej Kotinousa. Niedaleko miasta, nad brzegiem morza i
w pobliżu wysuniętego cypla, miała znajdować się świątynia Kronosa. zaś sanktu-
arium Heraklesa - w miejscu, gdzie wyspa bierze swój początek i miało być zwróco-
ne na wschód. Równolegle do miasta położona była wyspa Eiytlieia. oddzielona od
niego jedynie wąską cieśniną14 15 16 *.
Jednym z podstawowych problemów historii Kadyksu jest ustalenie daty jego
założenia. Rzymski autor Veleius Paterculus twierdzi, że Kadyks założono 80 lat po
upadku Troi. Przyjmuje się, że nastąpił on w 1184 roku p.n.e., zatem Kadyks miałby
zostać założony w 1104 roku p.n.e. Veleius Paterculus pisze, że w kilka lat później
została założona Utyka, zaś według przekazu Timajosa miała ona powstać 287 lat
przed Kartaginą, której data założenia w roku 814 p.n.e. nie jest kwestionowana. Na
podstawie powyższych przekazów przyjmuje się 1101 rok p.n.e. za datę założenia
Utyki. Podawane przez antycznych autorów informacje i daty dotyczące założenia
Kadyksu są zbieżne i wzajemnie się uzupełniają1''.
Do niedawna brakowało dowodów archeologicznych, mogących potwierdzić an-
tyczne przekaz}-. Do lat osiemdziesiątych XX wieku najstarsze odkryte zabytki po-
chodzące z rejonu Zatoki Kadyksu nie były starsze niż VIII-VII wiek p.n.e.; brako-
wało śladów osadnictwa fenickiego. Dopiero w trakcie badań w okolicach leżącego
po drugiej stronie Zatoki Kadyksu miasta Puerto de Santa Maria1 odnaleziono frag-
menty naczyń datowane na X-IX wiek p.n.e. Naczynia wykonane były z miejscowego
surowca, ale przez garncarza pochodzącego z Fenicji. Lokalne pochodzenie wykorzy-
stanego materiału potwierdzają obserwacje przeprowadzone za pomocą mikroskopu
elektronowego, na fenickie pochodzenie rzemieślnika wskazuje zaś podobieństwo
wykonanych na szybkoobrotowym kole garncarskim wyrobów do naczyń my-
keńskich i ich egejskich imitacji18 19. Również w okolicach miasta Puerto de Santa
Maria, na obszarze nazywanym Castillo de Dońa Blanca, odkryto ufortyfikowaną
osadę fenicką wraz z portem i nekropolią, datowane na VIII wiek p.n.e.1 J Także pod
koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku w rejonie Casa del Obisco w Kadyksie
odsłonięto pochodzące z VII wieku p.n.e. pozostałości fenickiego osadnictwa -
14 Pliniusz Starszy, Historia naturalna. 11.169, in: Bodnarski op. cit., p. 249.
15 Strabo III.5.3. ’
16 Moscati, op. cit., p. 257.
1 Puerto de Santa Maria leży na stałym lądzie, naprzeciw obszaru uznawanego za starożytną kolonię Gadir.
18 J.J. López Almador et al., Tartesios y Fenicios en Campillo el Puerto de Santa Maria, Cadiz 1998,
p. 97-98.
19 D. Ruiz Mata, Informe sobre las excavaciones sistematicas realizadas en el yacimiento de! Castillo de
Dona Blanca (Puerto de Santa Maria. Cadiz), Annuario Arąueológico de Andalucia 2, 1986. p. 360-366.
Hubert Radziszewski
Za czasów kwitnącej potęgi kartagińskiej popłynął Hanno z Gades do końca
Arabii i opisał tę podróż. Równocześnie posłano Himilkona, aby poznał najodleglej-
sze wybrzeża Europy^.
Również wspomniany Strabon w swojej Geografii poświęcił wiele uwagi Kadyk-
sowi i świątyni Heraklesa. Według niego miasto Gades miało być usytuowane w za-
chodniej części wyspy nazywanej Kotinousa. Niedaleko miasta, nad brzegiem morza i
w pobliżu wysuniętego cypla, miała znajdować się świątynia Kronosa. zaś sanktu-
arium Heraklesa - w miejscu, gdzie wyspa bierze swój początek i miało być zwróco-
ne na wschód. Równolegle do miasta położona była wyspa Eiytlieia. oddzielona od
niego jedynie wąską cieśniną14 15 16 *.
Jednym z podstawowych problemów historii Kadyksu jest ustalenie daty jego
założenia. Rzymski autor Veleius Paterculus twierdzi, że Kadyks założono 80 lat po
upadku Troi. Przyjmuje się, że nastąpił on w 1184 roku p.n.e., zatem Kadyks miałby
zostać założony w 1104 roku p.n.e. Veleius Paterculus pisze, że w kilka lat później
została założona Utyka, zaś według przekazu Timajosa miała ona powstać 287 lat
przed Kartaginą, której data założenia w roku 814 p.n.e. nie jest kwestionowana. Na
podstawie powyższych przekazów przyjmuje się 1101 rok p.n.e. za datę założenia
Utyki. Podawane przez antycznych autorów informacje i daty dotyczące założenia
Kadyksu są zbieżne i wzajemnie się uzupełniają1''.
Do niedawna brakowało dowodów archeologicznych, mogących potwierdzić an-
tyczne przekaz}-. Do lat osiemdziesiątych XX wieku najstarsze odkryte zabytki po-
chodzące z rejonu Zatoki Kadyksu nie były starsze niż VIII-VII wiek p.n.e.; brako-
wało śladów osadnictwa fenickiego. Dopiero w trakcie badań w okolicach leżącego
po drugiej stronie Zatoki Kadyksu miasta Puerto de Santa Maria1 odnaleziono frag-
menty naczyń datowane na X-IX wiek p.n.e. Naczynia wykonane były z miejscowego
surowca, ale przez garncarza pochodzącego z Fenicji. Lokalne pochodzenie wykorzy-
stanego materiału potwierdzają obserwacje przeprowadzone za pomocą mikroskopu
elektronowego, na fenickie pochodzenie rzemieślnika wskazuje zaś podobieństwo
wykonanych na szybkoobrotowym kole garncarskim wyrobów do naczyń my-
keńskich i ich egejskich imitacji18 19. Również w okolicach miasta Puerto de Santa
Maria, na obszarze nazywanym Castillo de Dońa Blanca, odkryto ufortyfikowaną
osadę fenicką wraz z portem i nekropolią, datowane na VIII wiek p.n.e.1 J Także pod
koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku w rejonie Casa del Obisco w Kadyksie
odsłonięto pochodzące z VII wieku p.n.e. pozostałości fenickiego osadnictwa -
14 Pliniusz Starszy, Historia naturalna. 11.169, in: Bodnarski op. cit., p. 249.
15 Strabo III.5.3. ’
16 Moscati, op. cit., p. 257.
1 Puerto de Santa Maria leży na stałym lądzie, naprzeciw obszaru uznawanego za starożytną kolonię Gadir.
18 J.J. López Almador et al., Tartesios y Fenicios en Campillo el Puerto de Santa Maria, Cadiz 1998,
p. 97-98.
19 D. Ruiz Mata, Informe sobre las excavaciones sistematicas realizadas en el yacimiento de! Castillo de
Dona Blanca (Puerto de Santa Maria. Cadiz), Annuario Arąueológico de Andalucia 2, 1986. p. 360-366.