DOI Artikel:
Walczak, Marek: Przemiany architektoniczne katedry krakowskiej w pierwszej połowie XV wieku i ich związek z działalnością fundacyjną kardynała Zbigniewa Oleśnickiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19899#0011
2. Rzut wieży Zegarowej na poziomie przyziemia. Pomiary wykonał J. Polak (skala
oryginału 1:50)
7 Wojciechowski, o.c, s. 110.
8 Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, V, 5 (39), szp.
749—750. W XII i XIII wieku słowo „instauratio" oznaczało także
budowę lub fundację; ibidem, szp. 752.
9 Do czasu przeprowadzenia dokładnych badań architek-
tonicznych murów wieży wiele kwestii nie zostanie wyjaśnionych
do końca. Z konieczności opierać się dziś trzeba na analizach
Wojciechowskiego, uczestniczącego w pracach zespołu Odrzywol-
skiego. Ponieważ niezastąpione wręcz źródło stanowią wykorzys-
tane przez niego po raz pierwszy plany Dominika Pucka z r. 1773,
zdecydowałem się opublikować je w komplecie (fig. 3, 17, 19).
Bardzo ważny dla rekonstrukcji wyglądu zachodniej części północ-
nej nawy katedry jest też opublikowany niedawno rysunek we-
wnętrznej elewacji kościoła, wykonany w związku z jubileuszem
koronacji Augusta III; J. Szabłowski, Nieznane i mało znane
plany katedry wawelskiej z w. XVIII. Ich znaczenie dla dziejów
Wawelu i topografii zabytku (Studia do Dziejów Wawelu, V, 1991,
s. 380, 393, fig. 1, 2, 13).
10 Wojciechowski, o.c, s. 115, uważał, że budowę wieży
zakończono przed r. 1364. F. Kopera, Pomniki Krakowa, I—III,
Kraków 1904, s. 40, postawił tezę, że rdzeń budowli powstał przed
r. 1364, a kamieniem obłożono go później; KZSP, IV, 1, s. 104,
datuje wieżę na trzecią ćwierć XIV wieku, a w podpisie pod
fotografią przyziemia od strony nawy na drugą ćwierć XV wieku.
Autorzy (A. Fischinger) dopuszczają więc możliwość obłożenia
wcześniejszego trzonu kamienną okładziną w czasach Oleśnic-
kiego. Podobną możliwość rozpatruje P. Crossley, Gothic Ar-
chitecture in the Reign of Casimir the Great. Church Architecture in
Lesser Poland 1320-1380 (Biblioteka Wawelska, 7, 1985, s. 33),
precyzując, iż założenie licowań mogło nastąpić ok. r. 1412 wraz
z decyzją o przeznaczeniu dolnego pomieszczenia na kapitularz; B.
Przybyszewski, Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu z archiwa-
liów kapitulnych i kurialnych krakowskich, 1440-1500 (Źródła do
Dziejów Wawelu, III, 1960, dok. 77, przyp. 2), pisze, że wieża
pochodzi z czasów Oleśnickiego.
11 Wojciechowski, o.c, s. 115. •
9
oryginału 1:50)
7 Wojciechowski, o.c, s. 110.
8 Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, V, 5 (39), szp.
749—750. W XII i XIII wieku słowo „instauratio" oznaczało także
budowę lub fundację; ibidem, szp. 752.
9 Do czasu przeprowadzenia dokładnych badań architek-
tonicznych murów wieży wiele kwestii nie zostanie wyjaśnionych
do końca. Z konieczności opierać się dziś trzeba na analizach
Wojciechowskiego, uczestniczącego w pracach zespołu Odrzywol-
skiego. Ponieważ niezastąpione wręcz źródło stanowią wykorzys-
tane przez niego po raz pierwszy plany Dominika Pucka z r. 1773,
zdecydowałem się opublikować je w komplecie (fig. 3, 17, 19).
Bardzo ważny dla rekonstrukcji wyglądu zachodniej części północ-
nej nawy katedry jest też opublikowany niedawno rysunek we-
wnętrznej elewacji kościoła, wykonany w związku z jubileuszem
koronacji Augusta III; J. Szabłowski, Nieznane i mało znane
plany katedry wawelskiej z w. XVIII. Ich znaczenie dla dziejów
Wawelu i topografii zabytku (Studia do Dziejów Wawelu, V, 1991,
s. 380, 393, fig. 1, 2, 13).
10 Wojciechowski, o.c, s. 115, uważał, że budowę wieży
zakończono przed r. 1364. F. Kopera, Pomniki Krakowa, I—III,
Kraków 1904, s. 40, postawił tezę, że rdzeń budowli powstał przed
r. 1364, a kamieniem obłożono go później; KZSP, IV, 1, s. 104,
datuje wieżę na trzecią ćwierć XIV wieku, a w podpisie pod
fotografią przyziemia od strony nawy na drugą ćwierć XV wieku.
Autorzy (A. Fischinger) dopuszczają więc możliwość obłożenia
wcześniejszego trzonu kamienną okładziną w czasach Oleśnic-
kiego. Podobną możliwość rozpatruje P. Crossley, Gothic Ar-
chitecture in the Reign of Casimir the Great. Church Architecture in
Lesser Poland 1320-1380 (Biblioteka Wawelska, 7, 1985, s. 33),
precyzując, iż założenie licowań mogło nastąpić ok. r. 1412 wraz
z decyzją o przeznaczeniu dolnego pomieszczenia na kapitularz; B.
Przybyszewski, Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu z archiwa-
liów kapitulnych i kurialnych krakowskich, 1440-1500 (Źródła do
Dziejów Wawelu, III, 1960, dok. 77, przyp. 2), pisze, że wieża
pochodzi z czasów Oleśnickiego.
11 Wojciechowski, o.c, s. 115. •
9