Studia Waweliana (1.1992)

Studia Waweliana
Tom I, 1992

ANTONI FRANASZEK, WACŁAW URBAN

OBLATY DOKUMENTÓW DOKONANE PRZEZ KSIĘDZA

STANISŁAWA FOGELWEDERA

Obiaty z roku 1574, odnalezione przez Wacława
Urbana w Archiwum Państwowym w Krakowie
w zespole akt Sądu Wyższego Prawa Miejskiego (Dz.
1-14 i Dz. 1-33), mają bliski związek z opublikowa-
nym przed kilku laty przez Państwowe Zbiory Sztuki
aa Wawelu Testamentem Zygmunta Augusta1, Wyni-
ka on zarówno z treści dokumentów, jak i z faktu, że
wpisy zostały dokonane na życzenie księdza Stani-
sława Fogelwedera2, sekretarza ostatniego Jagiello-
na, a równocześnie jednego z wykonawców testamen-
tu zmarłego monarchy. Inicjator wpisów, Stanisław
Fogelweder, bliski królowi Zygmuntowi Augustowi,
miał ścisłe kontakty z mieszczaństwem krakowskim.
Jego ojciec. Andrzej, bogaty i poważany obywatel
miasta Krakowa, dał synowi wszechstronne wy-
kształcenie. Najpierw wysłał go do Strasburga. Tam
Stanisław ukończył znaną wówczas w Europie Szkołę
Humanistyczną. Następnie studiował w College
Royal w Paryżu, a podwójny doktorat: z medycyny
i filozofii otrzymał na uniwersytecie w Padwie. Po
powrocie do kraju, rekomendowany na dwór królew-
ski, stał się wkrótce jednym z najbardziej zaufanych
dworzan Zygmunta Augusta. Dowodem tego było
m.in. przekazanie mu opieki nad prywatną szkatułą
króla. Po śmierci monarchy Fogelweder zajmował się
różnymi czynnnościami spadkowymi bądź to na
polecenie królewny Anny, bądź senatorów Rzeczypo-
spolitej, czuwających nad egzekucją królewskiego

1 A. Franaszek, O. Łaszczyńska, S.E. Nahlik, Tes-
tament Zygmunta Augusta (Źródła do Dziejów Wawelu, VIII,
1975).

2 Ł. Kurdybacha, Stanisław Fogelweder [w:] Polski słow-
nik biograficzny (dalej: PSB), VII, s. 44—46.

3 Pominięto tu dwa dokumenty już publikowane przez
A. Przezdzieckiego (zob. Jagiellonki Polskie, IV, Kraków 1868,
s. 266—267 oraz s. 287): Pokwitowanie Anny Jagiellonki dla ks.
Fogelwedera z odbioru kluczy do królewskich skrzyń oraz Po-
kwitowanie zwrotu królewskich klejnotów przez Fogelwedera tejże
królewnie Annie.

testamentu. Posiadane z tej racji dokumenty Fogel-
weder polecił wpisać do księgi Sądu Wyższego Prawa
Miejskiego w Krakowie w celu ich zabezpieczenia na
wypadek zaginięcia oryginałów. W niniejszym ar-
tykule publikujemy3:

— kwit rzeźbiarza włoskiego Santi Gucciego4
na sumę 500 złp (otrzymaną z rąk Fogelwedera „ad
rationem sculpturae sepulchri regii"),

— spis rzeczy po Zygmuncie Auguście (przeka-
zany przez Fogelwedera królewnie Annie),

— upoważnienie senatorów obecnych w Kny-
szynie do wypłacenia królewnie Annie sumy 6000 złp,

— polecenie senatorów wypłacenia pewnej su-
my pieniężnej na potrzeby dworu królewskiego,

— rozliczenie Fogelwedera przez podskarbiego
koronnego Hieronima Bużeńskiego5 z pieniędzy, któ-
rych pozostałość została wpłacona przez Fogelwede-
ra „ad thesaurum Regni"6.

Pierwszy z cytowanych dokumentów ma istotne
znaczenie dla zamknięcia dyskusji na temat auto-
rstwa nagrobka Zygmunta Augusta w kaplicy Zyg-
muntowskiej na Wawelu. Andrzej Fischinger na pod-
stawie analizy samego dzieła oraz zachowanych ar-
chiwaliów wykazał, że powstało ono w latach
1574—1575, a jego wykonawcą był włoski rzeźbiarz
Santi Gucci. W żadnym ze źródeł, wykorzystanych
przez autora opracowania, nie wystąpiło wszakże
nazwisko artysty.

4 A. Fischinger, Santi Gucci, architekt i rzeźbiarz królewski
(Biblioteka Wawelska, 3), Kraków 1969.

5 Hieronim Bużeński (około 1512—1580), sekretarz Zygmun-
ta Augusta, później podskarbi koronny, żupnik krakowski, kasz-
telan sieradzki, burgrabia zamku wawelskiego; zob. S. Bodniak,
PSB, III, s. 156—157.

6 W Archiwum Głównym Akt Dawnych znajduje się rękopis
(ASK nr 221) zawierający wykaz kwot pieniężnych wypłaconych
przez Fogelwedera różnym osobom z prywatnego królewskiego
skarbu od roku 1568 do stycznia roku 1573, kiedy to nastąpiło jego
rozliczenie przez podskarbiego Hieronima Bużeńskiego.

29