Studia Waweliana (1.1992)

Studia Waweliana
Tom I, 1992

RYSZARD SKOWRON

RESTAURACJA I URZĄDZENIE ZAMKU WAWELSKIEGO
NA PRZYJAZD KRÓLA STANISŁAWA AUGUSTA PONIATOWSKIEGO

W ROKU 1787*

Pobyt króla Stanisława Augusta Poniatowskie- przebudowa wnętrza na I piętrze skrzydła północ-

go w Krakowie w czerwcu roku 1787 posiada stosun- nego w stylu klasycystycznym]"4. Michał Rożek we

kowo bogatą bazę źródłową, składającą się z relacji wspomnianym artykule pisze: „Całością prac remon-

i wspomnień, m.in.: Adama Naruszewicza, Filipa towych kierował kanonik Sebastian Sierakowski,

Lichockiego, Tomasza Krzyżanowskiego i Marcina przy czym projekt tzw. Sali Srebrnej należy odnieść

Kratzera1. Przebieg wizyty przedstawił Michał Ro- do Dominika Merliniego, nadwornego architekta

żek w artykule zamieszczonym w Roczniku Kra- króla. Cała ta restauracja nosiła cechy pośpiechu.

kowskim2. Odnowiono kilka sal na pierwszym i drugim piętrze

Podczas pobytu w Krakowie w dniach 16—29 skrzydła północnego"5,

czerwca 1787 roku Stanisław August mieszkał na Jednak rzeczywisty zasięg odnowy był znacznie

Wawelu. W dotychczasowych opracowaniach, oma- większy, a pośpiech w wykonaniu prac w tym czasie

wiających dzieje zamku, wydarzeniu temu poświęco- jest zrozumiały, ponieważ remont i adaptację zamku

no mało miejsca. W kilku zdaniach przedstawiono należało przeprowadzić w ciągu pół roku. Wizyta

zakres prac remontowych, podkreślając ich tymcza- w Krakowie — podczas której król zamieszkał na

sowość i pośpiech wykonania. Stanisław Tomkowicz Wawelu, modlił się w katedrze oraz odbył pielgrzym-

stwierdza: „Odświeżono na prędce kilka izb dla króla kę na Skałkę — miała być zadośćuczynieniem za

i dworu jego; były to pokoje i sale II piętra w skrzyd- koronację odbytą w Warszawie. Miała stanowić

le północnym, między katedrą a Kurzą Stopą. Zape- świadome nawiązanie do polskiej tradycji koronacyj-

wne zabezpieczono też nad niemi dach tej przynajm- nej, od której Stanisław August odstąpił jako pierw-

niej części gmachu. Rzekomo wtedy też zrobiono szy król od czasu koronacji Władysława Łokietka

bramę wjezdną do dziedzińca arkadowego od strony (warszawska koronacja Stanisława Leszczyńskiego

południowej przy wieży Sandomierskiej [sic!]"3. Ka- odbywała się w specyficznej sytuacji politycznej Rze-

talog zabytków... podaje: „W 1787 urządzenie pomie- czypospolitej). Tak sformułowany cel pobytu jasno

szczeń mieszkalnych i reprezentacyjnych [...] pod tłumaczy, dlaczego król zamieszkał na zamku i na-

kierunkiem Dominika Merliniego, przy współpracy kazał jego restaurację.

ks. Sebastiana Sierakowskiego, kustosza koronnego, Aby ukazać rzeczywisty zakres prac remonto-

i wykonawstwie Franciszka Gąsiewskiego [m.in. wych, należy wziąć pod uwagę stan, w jakim znaj-

* Praca niniejsza była referowana w Towarzystwie Miłoś- M. Kratzer, Pamiętniki kantora katedry krakowskiej, wyd. L.

ników Historii i Zabytków Krakowa w roku 1989. Siemieński (Biblioteka Warszawska, 154, 1879, s. 20—51).

1 [A. Nar uszewicz], Diariusz podróży Stanisława Augusta 2 M. Rożek, Stanisław Leszczyński i Stanisław August

króla na Ukrainę roku 1787 przez Adama Naruszewicza, Warszawa w Krakowie (Rocznik Krakowski, XLII, 1971, s. 63—75).

1805; fragment dotyczący pobytu króla w Krakowie zawiera 3 Winno być „Senatorskiej". S. Tomkowicz, Wawel, I:

źródłowa publikacja Kraków za Stanisława Augusta, oprać. I. Zabudowania Wawelu i ich dzieje (Teka Grona Konserwatorów

Kleszczowa, Kraków 1979, s. 59—99; [F. Lichocki], Diariusz Galicji Zachodniej, IV, Kraków 1907, s. 377—378).

przyjazdu Najjaśniejszego Stanisława Augusta króla polskiego szczę- * Katalog zabytków sztuki w Polsce, IV: Miasto Kraków, 1:

śliwie nam teraz panującego do miasta stołecznego Krakowa [...], Wawel, pod red. J. Szabłowskiego, Warszawa 1965, s. 37.

Kraków 1787; T. Krzyżanowski, Wspomnienia mieszczanina 5 Rożek, o.c, s. 69; podobnie K. Bąkowski, Zamek kra-

krakowskiego z lat 1768-1807, wyd. W. Prokesch, Kraków 1900; kowski. Przewodnik dla zwiedzających, Kraków 1921; T. Mań-
kowski, Dzieje wnętrz wawelskich, Warszawa 1957.

69