DOI Artikel:
Renner, Joanna: Późnorenesansowe kafle wawelskie z motywem rozety w kwadracie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19899#0043
4. Zielonoszkliwiony kafel z motywem stylizowanej rozety w kwadracie,
po 1600, 19,0x19,0 cm, PZS na Wawelu (b. nru inw.) (fot. S. Michta)
Typ II (fig. 2) różni się od poprzedniego roz-
wiązaniem środkowej części ornamentu — ośmiolist-
ną rozetę utworzono z liści dębu skomponowanych
analogicznie do liści akantu w typie I. Ta dekoracja
występuje w dwóch odmianach: z tłem rozety gład-
kim lub granulowanym.
Typ III (fig. 3). Płaszczyznę środkową wypełnia
motyw ośmiu stylizowanych wydłużonych liści o fali-
stych brzegach, rozmieszczonych tak samo jak na
poprzednich kaflach i rozchodzących się promieniście
z kolistego środka. W trójkątnych narożach wy-
stępuje znany z poprzednich rozwiązań motyw ulist-
nionej łodyżki, natomiast tło całego kafla pokrywa
gruba granulacja. Wyodrębniono odmianę tego typu
dekoracji, w której motyw ulistnionej łodyżki wzbo-
gacony został o wieńczący ją siedmiopłatkowy kwia-
tek (fig. 3 a).
Typ IV (fig. 4). Pole kwadratu środkowego
zajmuje ośmiolistna rozeta ze stylizowanych, grubych
liści wyrastających z podwójnego pierścienia z guz-
kiem pośrodku. Naroża wypełnia gruba gałązka oraz
rozmieszczone symetrycznie dwa zwinięte listki o koń-
cach wygiętych ku brzegowi kafla. Tło całej dekoracji
jest gładkie.
Typ V (fig. 5). Ornament wypełniający część
centralną składa się z motywu małej ośmiopłatkowej
rozetki i wyrastających z niej czterech dużych fan-
tazyjnych liści, ułożonych na osiach pionowej i pozio-
mej. Osie diagonalne podkreślono krótkimi pałecz-
kami również wyrastającymi z rozety. W narożach
widnieje motyw łodyżki z sercowatymi listkami (jak
w typie I, II i III). Tło całego kafla pokryto rzadką,
grubą granulacją11.
Typ VI (fig. 6). Część środkową zajmuje rozeta
zbudowana z czterech stylizowanych kampanul
o rozchylonych kielichach, wyrastających z pierś-
cienia otaczającego wypukły guzek. Wąskie pola
między płatkami kwiatów wypełnia element przypo-
minający wałek z trzema szeregowo umieszczonymi
granulkami. Naroża ozdobione są tak jak w poprze-
dnim przykładzie, tło całego kafla jest granulowane
gęściej i drobniej. Na podobnej zasadzie oparta jest
kompozycja VII typu dekoracji.
11 Rysunek rekonstrukcyjny tego typu dekoracji został wy-
konany na podstawie fragmentów odnalezionych w tzw. kamienicy
Hetmańskiej (Rynek Główny 17), gdyż takie kafle pochodzące ze
wzgórza wawelskiego zachowały się w stanie niewystarczającym do
zrekonstruowania pełnego ornamentu.
41
po 1600, 19,0x19,0 cm, PZS na Wawelu (b. nru inw.) (fot. S. Michta)
Typ II (fig. 2) różni się od poprzedniego roz-
wiązaniem środkowej części ornamentu — ośmiolist-
ną rozetę utworzono z liści dębu skomponowanych
analogicznie do liści akantu w typie I. Ta dekoracja
występuje w dwóch odmianach: z tłem rozety gład-
kim lub granulowanym.
Typ III (fig. 3). Płaszczyznę środkową wypełnia
motyw ośmiu stylizowanych wydłużonych liści o fali-
stych brzegach, rozmieszczonych tak samo jak na
poprzednich kaflach i rozchodzących się promieniście
z kolistego środka. W trójkątnych narożach wy-
stępuje znany z poprzednich rozwiązań motyw ulist-
nionej łodyżki, natomiast tło całego kafla pokrywa
gruba granulacja. Wyodrębniono odmianę tego typu
dekoracji, w której motyw ulistnionej łodyżki wzbo-
gacony został o wieńczący ją siedmiopłatkowy kwia-
tek (fig. 3 a).
Typ IV (fig. 4). Pole kwadratu środkowego
zajmuje ośmiolistna rozeta ze stylizowanych, grubych
liści wyrastających z podwójnego pierścienia z guz-
kiem pośrodku. Naroża wypełnia gruba gałązka oraz
rozmieszczone symetrycznie dwa zwinięte listki o koń-
cach wygiętych ku brzegowi kafla. Tło całej dekoracji
jest gładkie.
Typ V (fig. 5). Ornament wypełniający część
centralną składa się z motywu małej ośmiopłatkowej
rozetki i wyrastających z niej czterech dużych fan-
tazyjnych liści, ułożonych na osiach pionowej i pozio-
mej. Osie diagonalne podkreślono krótkimi pałecz-
kami również wyrastającymi z rozety. W narożach
widnieje motyw łodyżki z sercowatymi listkami (jak
w typie I, II i III). Tło całego kafla pokryto rzadką,
grubą granulacją11.
Typ VI (fig. 6). Część środkową zajmuje rozeta
zbudowana z czterech stylizowanych kampanul
o rozchylonych kielichach, wyrastających z pierś-
cienia otaczającego wypukły guzek. Wąskie pola
między płatkami kwiatów wypełnia element przypo-
minający wałek z trzema szeregowo umieszczonymi
granulkami. Naroża ozdobione są tak jak w poprze-
dnim przykładzie, tło całego kafla jest granulowane
gęściej i drobniej. Na podobnej zasadzie oparta jest
kompozycja VII typu dekoracji.
11 Rysunek rekonstrukcyjny tego typu dekoracji został wy-
konany na podstawie fragmentów odnalezionych w tzw. kamienicy
Hetmańskiej (Rynek Główny 17), gdyż takie kafle pochodzące ze
wzgórza wawelskiego zachowały się w stanie niewystarczającym do
zrekonstruowania pełnego ornamentu.
41