DOI Artikel:
Renner, Joanna: Późnorenesansowe kafle wawelskie z motywem rozety w kwadracie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19899#0052
Kwadratowe kafle ścienne z XVI lub XVII wieku
z zamku w Csenger na Węgrzech pokryte są zielonym
szkliwem21. Natomiast wielobarwne kafle o identycz-
nej dekoracji, lecz większych wymiarach występują
na dolnej skrzyni renesansowego pieca z 2. połowy
w. XVI pochodzącego z Waidhofen nad Ybbs
w Austrii22 (fig. 19).
Wielobarwną wersję dekoracji kafla prostokąt-
nego odnajdujemy na górnej skrzyni wspomnianego
wyżej pieca23. Cenną wskazówką jest znalezienie na
terenie Górnej Austrii matrycy do wyrobu kafli
prostokątnych o identycznej dekoracji24 (fig. 11).
Świadczy to o istnieniu w tamtym rejonie warsztatu
garncarskiego, który produkował tego typu kafle.
Podobne kafle użyte zostały do budowy pieca na
zamku Vaduz w księstwie Lichtenstein25. Poza Pol-
21 Przechowywane są w magazynach Magyar Nemzeti Mu-
zeum w Budapeszcie pod numerami inwentarza: 57.1123.l.C,
57.1123.2.C.,57.1123.3.C. oraz 57.1124.1.C. Wymiarami nie różnią
się od kafli wawelskich. Istnieje drobna różnica w dekoracji
polegająca na tym, że powyżej dwóch sercowatych listków w naro-
żach wyrastają dwa symetryczne, malutkie listeczki. Gliniany
czerep tych kafli ma zabarwienie jasnoceglaste.
22 Przykład ten znam jedynie z rysunku i opisu zamiesz-
czonego w pracy A. Ortweina i F. Paukerta, Die Deutsche
Renaissance in Ósterreich, II, Leipzig 1887, Abt 3, Blatt 21.
Rysunek wykonany w skali 1:10 pozwala stwierdzić, że wymiary
kwadratowych kafli ściennych wynoszą w przybliżeniu 28,0 x 28,0
cm Ich kolorystyka różni się od wawelskich, jest bogatsza, gdyż
obok barwy zielonej, żółtej i białej występuje także niebieska
w dwóch odcieniach — jasnym i ciemnym oraz fioletowa. Piec
datowany jest w tej publikacji na wiek XVI. Można uściślić czas
jego powstania i odnieść do drugiej połowy wieku XVI, gdyż
charakterystyczne „międzyskrzynie" dzielące kondygnacje pieców
pojawiło się dopiero w tym czasie. Por. Ch. Svoboda,
Alt-Salzburger Hafnerkunst. Model und Kacheln des 16. bis 18.
Jahrhunderts ans der Strobl-Werkstatt, Salzburg 1981, s. 10. W tym
miejscu pragnę złożyć gorące podziękowania p. M. Łęskiej za
wskazanie mi tej kluczowej analogii do omawianego zespołu.
23 Wymiary kafli prostokątnych wynoszą w przybliżeniu
24,5x36,0 cm
24 Sammlung A. Ritter Walcher v. Molthein, Deutsche Keramik
des XV bis XIX Jhs., sowie Tdpferarbeiten aus den angrenzenden
Slawischen Sprachgebieten, Wien 1917, s. 280. Wymiary matrycy
wynoszą 25,0x38,5 cm, a czas jej powstania autor określa na
wiek XVI.
25 Ibidem. Autor podaje, że widział takie kafle na zamku
Vaduz. Można sądzić, że informacja ta dotyczy pieca zbudowane-
go zarówno z kafli prostokątnych, jak i kwadratowych, gdyż piece
konstruowane wyłącznie z kafli prostokątnych były niezwykle
rzadkie. Potwierdzenie tego przypuszczenia znajdujemy w pracy
Christy Svobody o garncarstwie salzburskim, gdzie przy okazji
omawiania kwadratowych kafli ściennych z 2. połowy XVI wieku,
ozdobionych motywem rozety wpisanej w kwadrat, autorka poda-
je, że bardzo podobne kafle znajdują się na zamku Vaduz
(Svoboda, o.c, s. 46). Niestety, kwerenda przeprowadzona w tam-
tejszym muzeum w celu uściślenia posiadanych informacji na temat
tego pieca nie dała żadnych rezultatów, gdyż kafle (zapakowane
do skrzyń i złożone w piwnicach) nie były chwilowo dostępne.
50
z zamku w Csenger na Węgrzech pokryte są zielonym
szkliwem21. Natomiast wielobarwne kafle o identycz-
nej dekoracji, lecz większych wymiarach występują
na dolnej skrzyni renesansowego pieca z 2. połowy
w. XVI pochodzącego z Waidhofen nad Ybbs
w Austrii22 (fig. 19).
Wielobarwną wersję dekoracji kafla prostokąt-
nego odnajdujemy na górnej skrzyni wspomnianego
wyżej pieca23. Cenną wskazówką jest znalezienie na
terenie Górnej Austrii matrycy do wyrobu kafli
prostokątnych o identycznej dekoracji24 (fig. 11).
Świadczy to o istnieniu w tamtym rejonie warsztatu
garncarskiego, który produkował tego typu kafle.
Podobne kafle użyte zostały do budowy pieca na
zamku Vaduz w księstwie Lichtenstein25. Poza Pol-
21 Przechowywane są w magazynach Magyar Nemzeti Mu-
zeum w Budapeszcie pod numerami inwentarza: 57.1123.l.C,
57.1123.2.C.,57.1123.3.C. oraz 57.1124.1.C. Wymiarami nie różnią
się od kafli wawelskich. Istnieje drobna różnica w dekoracji
polegająca na tym, że powyżej dwóch sercowatych listków w naro-
żach wyrastają dwa symetryczne, malutkie listeczki. Gliniany
czerep tych kafli ma zabarwienie jasnoceglaste.
22 Przykład ten znam jedynie z rysunku i opisu zamiesz-
czonego w pracy A. Ortweina i F. Paukerta, Die Deutsche
Renaissance in Ósterreich, II, Leipzig 1887, Abt 3, Blatt 21.
Rysunek wykonany w skali 1:10 pozwala stwierdzić, że wymiary
kwadratowych kafli ściennych wynoszą w przybliżeniu 28,0 x 28,0
cm Ich kolorystyka różni się od wawelskich, jest bogatsza, gdyż
obok barwy zielonej, żółtej i białej występuje także niebieska
w dwóch odcieniach — jasnym i ciemnym oraz fioletowa. Piec
datowany jest w tej publikacji na wiek XVI. Można uściślić czas
jego powstania i odnieść do drugiej połowy wieku XVI, gdyż
charakterystyczne „międzyskrzynie" dzielące kondygnacje pieców
pojawiło się dopiero w tym czasie. Por. Ch. Svoboda,
Alt-Salzburger Hafnerkunst. Model und Kacheln des 16. bis 18.
Jahrhunderts ans der Strobl-Werkstatt, Salzburg 1981, s. 10. W tym
miejscu pragnę złożyć gorące podziękowania p. M. Łęskiej za
wskazanie mi tej kluczowej analogii do omawianego zespołu.
23 Wymiary kafli prostokątnych wynoszą w przybliżeniu
24,5x36,0 cm
24 Sammlung A. Ritter Walcher v. Molthein, Deutsche Keramik
des XV bis XIX Jhs., sowie Tdpferarbeiten aus den angrenzenden
Slawischen Sprachgebieten, Wien 1917, s. 280. Wymiary matrycy
wynoszą 25,0x38,5 cm, a czas jej powstania autor określa na
wiek XVI.
25 Ibidem. Autor podaje, że widział takie kafle na zamku
Vaduz. Można sądzić, że informacja ta dotyczy pieca zbudowane-
go zarówno z kafli prostokątnych, jak i kwadratowych, gdyż piece
konstruowane wyłącznie z kafli prostokątnych były niezwykle
rzadkie. Potwierdzenie tego przypuszczenia znajdujemy w pracy
Christy Svobody o garncarstwie salzburskim, gdzie przy okazji
omawiania kwadratowych kafli ściennych z 2. połowy XVI wieku,
ozdobionych motywem rozety wpisanej w kwadrat, autorka poda-
je, że bardzo podobne kafle znajdują się na zamku Vaduz
(Svoboda, o.c, s. 46). Niestety, kwerenda przeprowadzona w tam-
tejszym muzeum w celu uściślenia posiadanych informacji na temat
tego pieca nie dała żadnych rezultatów, gdyż kafle (zapakowane
do skrzyń i złożone w piwnicach) nie były chwilowo dostępne.
50