Studia Waweliana (1.1992)

restauracji — Teofilowi Żebrawskiemu34 Chociaż
zasadnicze prace przy odnowieniu grobów królews-
kich zostały już wykonane, nadal trwało upiększanie
krypt. Jeszcze w grudniu 1873 roku Maria z Tyzen-
hauzów Przezdziecka przygotowała „wzór malowa-
nia ścian w sklepieniach grobowych na Wawelu"
przedstawiający „orły i pogonie na przemian prze-
grodzone gwiazdami". W Muzeum Uniwersytetu Ja-
giellońskiego jest przechowywany karton z orłem
w koronie, z rozpostartymi skrzydłami, z głową
zwróconą w prawo, umieszczonym na brązowym tle
ze złotymi gwiazdami. Ten interesujący projekt nie
doczekał się jednak realizacji35.

Szczególne miejsce w przebiegu wyposażenia
grobów królewskich zajmuje sprawa ołtarza w kryp-
cie św. Leonarda. Otóż w czerwcu 1875 roku hrabina
Katarzyna Potocka zapewniła kapitułę o zamiarze
ufundowania nowego ołtarza do krypty36. Przygoto-
wano zatem wiele interesujących projektów ołtarza,
spośród których na szczególną uwagę zasługuje pro-
pozycja Teofila Żebrawskiego (fig. 4)3 7 oraz Tomasza
Prylińskiego (fig. 5), wykonana pod kierunkiem Jana
Matejki38. Ołtarzem zainteresowano także słynnego
francuskiego architekta Eugene-Emmanuela Viollet-
-le-Duca. Sporządził on kilka koncepcji, z których
jedną wybrano do realizacji (fig. 6, 7, 8, 9)39. 13 maja
1876 roku kapituła katedralna zezwoliła na budowę
kamiennego ołtarza w stylu romańskim, zaprojek-
towanego przez Viollet-le-Duca40. Projekt, nawiązu-
jący do stylu krypty, powstał najprawdopodobniej
w marcu 1876 roku na zamówienie Władysława
Czartoryskiego. Realizacji podjął się kamieniarz Fa-
bian Hochstim, który ukończył ołtarz w październiku
1876 roku. Metalową balustradę sporządzono z czę-
ści kraty otaczającej dawniej sarkofag Kazimierza
Wielkiego41.

Sprawa odnowienia grobów królewskich stała
się bliska wielu Polakom, stąd zaczęły napływać
liczne dary na wyposażenie krypt monarszych. W sier-
pniu 1875 roku Izabela z Czartoryskich Działyńska
ofiarowała do krypty św. Leonarda pozłacany krzyż
wraz z dwoma lichtarzami42, w czerwcu 1876 roku
Julia z Lubeckich Pusłowska dwie miedziane, po-
złacane ampułki wraz z tacką i dzwonkiem do Mszy

10. Bolesław Podczaszyński, Projekt lam-
py do grobów królewskich (Zbiory MUJ)

świętej43, w grudniu tego roku Maria Przezdziecka
ozdobne nakrycia ołtarzowe44, w lipcu następnego
roku Katarzyna Potocka przekazała dwa płócienne
przykrycia (tegumenta), z których jedno było prze-
znaczone do krypty św. Leonarda45.

34 AKK, Act. Act. Cap., XXXIV, s. 8, 11.

35 MUJ, Teki Łepkowskiego, poz. 1496/11.

36 AKK, Act. Act. Cap., XXXIV, s. 15—16.

37 MUJ, Teki Łepkowskiego, poz. 2153/11/68.

38 Ibidem, poz. 2153/II/3—4.

39 Ibidem, poz. 2272/11/1—7 (w zbiorze tym znajduje się
siedem nie zrealizowanych projektów ołtarza do krypty św. Leona-
rda sporządzonych przez Viollet-la-Duca i przekalkowanych przez
Marię Przezdziecką), 2273/H.

40 AKK, Act. Act. Cap., XXXIV, s. 43.

41 MUJ, Teki Łepkowskiego, poz. 2273/11; Archiwum Państ-
wowe w Krakowie — Oddział na Wawelu, AKP 339, Listy
Łepkowskiego (niep.); T. Jakimowicz, Viollet-le-Duc, architekt
- konserwator i jego związki z Polską (Ochrona Zabytków, XIX, 3,
Warszawa 1966, s. 9—11); Frycz, o.c, s. 145.

42 AKK, Act. Act. Cap., XXXIV, s. 22.
^Ibidem, s. 44.

"Ibidem, s. 54.
45 Ibidem, s. 68.

106