DOI article:
Witko, Andrzej: Nowe urządzenie krypt królewskich na Wawelu w latach siedemdziesiątych XIX wieku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19899#0112
15. Ludwik Łepkowski, Przedmioty z trumny Stefana Batorego — rysunek (Zbiory MUJ)
a komorę grobową wypełnić materiałem wzmacniają-
cym. W lipcu 1877 roku pierwszy raz po blisko
trzystu latach wydobyto trumnę monarchy spod
pomnika. Zwłoki królewskie zachowały się w bardzo
dobrym stanie: „Na poduszce aksamitnej (w zgięciach
okazującej barwę pąsową) czaszka zczerniała, dobrze
dochowana, z wąsem i brodą brunatnego koloru. Na
niej korona zzieleniona, wycięta z miedzianej, a pew-
niej ze srebrnej blachy, takież berło po prawej,
a jabłko leżące na lewym ramieniu. Ciała, nawet rąk,
nie widać, okrywa je bowiem kapa ze złotogłowiu,
snać na tle pąsowem dzianego, brzegami tak na siebie
zsunięta, że nie widać będącego zapewne pod nią
spodniego ubrania. Nie odsłaniano tej kapy, nie
dotykając zwłok. Od kolan chmiel. Przy prawem
kolanie karabela położona, z rozpuszczonemi przy
niej paskami pochwa zdaje się być zielona, ak-
samitna"61. Zwłok nie ruszano, nie wyjmowano rów-
nież insygniów, sporządzono natomiast kilka foto-
grafii i rysunków trumny oraz przedmiotów w niej się
znajdujących (fig. 15). Zewnętrzną, rozpadłą w spoje-
niach, trumnę cynową przeniesiono do kaplicy Tomi-
ckiego, a drewnianą, ze zwłokami króla Stefana,
złożono w kaplicy Zadzika. Cynowy sarkofag został
odrestaurowany z fundacji Katarzyny Potockiej, zda-
niem ks. Tadeusza Kruszyńskiego — powierzchownie
i nieumiejętnie — przez Antoniego Hutlauera. 29
sierpnia 1877 roku doczesne szczątki Stefana Batore-
go przeniesiono, w odnowionej trumnie, do podziemi
katedry. Okazało się jednak, iż trumna była zbyt
szeroka i nie zmieściła się w wejściu krypty. Wówczas
— jak zapisał Tadeusz Wojciechowski — „wybito
zatem węgary i otóż przy tej robocie zniszczono, nie
wiedząc o tern [...] jedno z dwóch bocznych wejść
zachodnich do kościoła romańskiego"62. Całe przed-
sięwzięcie Józefa Łepkowskiego poddano ostrej kry-
tyce, uznając translację zwłok Batorego za bezcelową
i zbyteczną63.
Przeniesienie sarkofagu z doczesnymi szczątka-
mi króla Stefana było ostatnią znaczącą czynnością
dokonaną podczas restauracji grobów królewskich,
które w nie zmienionym kształcie - zarówno eks-
pozycyjnym, jak i ideowym, przetrwały do czasów
odzyskania niepodległości.
61 K. S, Groby [...] na rok 1878, s. 57—58.
62 Wojciechowski, o.c, s. 163.
63 K. S, Groby [...] na rok 1878, s. 57—58; T. Kruszyński,
Sarkofag Stefana Batorego w grobach królewskich na Wawelu
(Kurier Literacko-Naukowy, IX, 1932, 4).
110
a komorę grobową wypełnić materiałem wzmacniają-
cym. W lipcu 1877 roku pierwszy raz po blisko
trzystu latach wydobyto trumnę monarchy spod
pomnika. Zwłoki królewskie zachowały się w bardzo
dobrym stanie: „Na poduszce aksamitnej (w zgięciach
okazującej barwę pąsową) czaszka zczerniała, dobrze
dochowana, z wąsem i brodą brunatnego koloru. Na
niej korona zzieleniona, wycięta z miedzianej, a pew-
niej ze srebrnej blachy, takież berło po prawej,
a jabłko leżące na lewym ramieniu. Ciała, nawet rąk,
nie widać, okrywa je bowiem kapa ze złotogłowiu,
snać na tle pąsowem dzianego, brzegami tak na siebie
zsunięta, że nie widać będącego zapewne pod nią
spodniego ubrania. Nie odsłaniano tej kapy, nie
dotykając zwłok. Od kolan chmiel. Przy prawem
kolanie karabela położona, z rozpuszczonemi przy
niej paskami pochwa zdaje się być zielona, ak-
samitna"61. Zwłok nie ruszano, nie wyjmowano rów-
nież insygniów, sporządzono natomiast kilka foto-
grafii i rysunków trumny oraz przedmiotów w niej się
znajdujących (fig. 15). Zewnętrzną, rozpadłą w spoje-
niach, trumnę cynową przeniesiono do kaplicy Tomi-
ckiego, a drewnianą, ze zwłokami króla Stefana,
złożono w kaplicy Zadzika. Cynowy sarkofag został
odrestaurowany z fundacji Katarzyny Potockiej, zda-
niem ks. Tadeusza Kruszyńskiego — powierzchownie
i nieumiejętnie — przez Antoniego Hutlauera. 29
sierpnia 1877 roku doczesne szczątki Stefana Batore-
go przeniesiono, w odnowionej trumnie, do podziemi
katedry. Okazało się jednak, iż trumna była zbyt
szeroka i nie zmieściła się w wejściu krypty. Wówczas
— jak zapisał Tadeusz Wojciechowski — „wybito
zatem węgary i otóż przy tej robocie zniszczono, nie
wiedząc o tern [...] jedno z dwóch bocznych wejść
zachodnich do kościoła romańskiego"62. Całe przed-
sięwzięcie Józefa Łepkowskiego poddano ostrej kry-
tyce, uznając translację zwłok Batorego za bezcelową
i zbyteczną63.
Przeniesienie sarkofagu z doczesnymi szczątka-
mi króla Stefana było ostatnią znaczącą czynnością
dokonaną podczas restauracji grobów królewskich,
które w nie zmienionym kształcie - zarówno eks-
pozycyjnym, jak i ideowym, przetrwały do czasów
odzyskania niepodległości.
61 K. S, Groby [...] na rok 1878, s. 57—58.
62 Wojciechowski, o.c, s. 163.
63 K. S, Groby [...] na rok 1878, s. 57—58; T. Kruszyński,
Sarkofag Stefana Batorego w grobach królewskich na Wawelu
(Kurier Literacko-Naukowy, IX, 1932, 4).
110