DOI Heft:
Varia
DOI Artikel:Sprawozdanie z działalności Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu w latach 1990 - 1991
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19899#0122
z 1. poł. w. X oraz odkryto ślad działalności warsztatu murarskiego,
być może z okresu państwa wielkomorawskiego. Ponadto w niewiel-
kim sondażu po zewnętrznej stronie północnej ściany palatium
uchwycono pozostałości nawarstwień wału „wiślańskiego".
Po dłuższej przerwie kontynuowano badania przedromańs-
kiego kościoła B (Mieczysław Fraś, mgr Stanisław Kozieł). Zwe-
ryfikowano pogląd dotyczący najstarszej fazy kościoła.
Na terenie międzymurza w zachodniej części wzgórza wawel-
skiego podczas prac instalacyjnych natrafiono na dobrze za-
chowane ślady konstrukcji drewnianych oraz murowanych (?) wału
„wiślańskiego" (mgr Andrzej Kukliński). W wykopie instalacyj-
nym, przebiegającym przez dziedziniec zewnętrzny do osi SN,
przebadano szczegółowo układ nawarstwień średniowiecznych
i nowożytnych (Mieczysław Fraś).
3. Wystawiennictwo
3.1. Ekspozycje stałe
Jak już wspomniano, prace instalacyjne na zamku dopro-
wadziły w latach 1990—1991 do przejściowego całkowitego za-
mknięcia ekspozycji, z wyjątkiem wystawy „Wawel Zaginiony".
Prowadzono jednak przygotowania do przywrócenia poszczegól-
nych partii ekspozycji w formie zmodyfikowanej, będącej wynikiem
wymogów konserwatorskich i technicznych. W maju 1991 r.
zostały ponownie otwarte sale II piętra zamku, od schodów
Poselskich do Senatorskich. Kształt tej części wystawy stałej różni
się od dotychczasowej (m.in. ograniczono ekspozycję arrasów,
wprowadzono obiekty związane z Janem III w pokoju przed salą
Senatorską, wzbogacono sale eksponatami pochodzącymi z czaso-
wo nieudostępnionych części zamku oraz nowo pozyskanymi
depozytami).
Na zamku w Pieskowej Skale czynna była stała ekspozycja
„Przemiany stylowe w sztuce od gotyku do końca wieku XIX".
3.2. Wystawy czasowe
W miesiącach letnich r. 1990 w trzech salach I piętra zamku
była czynna wystawa „Malarstwo Niderlandów w . XV—XVII"
złożona z obrazów stanowiących własność PZS, przygotowana
i opracowana przez mgr. Stanisława Kozaka i mgr. Jacka Fołtyna.
W tymże roku dr Maria Bernasikowa i dr Magdalena Piwocka
przygotowały wastawę „Tkaniny artystyczne z w. XVIII i XIX",
która w listopadzie i grudniu była eksponowana w Państwowym
Muzeum Sztuk Pięknych w Mińsku, a w styczniu-marcu 1991
w salach I piętra zamku wawelskiego.
Od czerwca do września 1991 czynna była wystawa obrazu
„Św. Prakseda" Jana Vermeera Van Delft, ze zbiorów Barbary
Piaseckiej-Johnson, ukazanego w kontekście materiałów historycz-
nych i konserwatorskich, związanych z odkryciem tego dzieła
i wciąż dyskutowaną atrybucją. Współorganizatorem tej wystawy
było Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie oraz Wyda-
wnictwo IRSA. Od października do grudnia 1991 w części sal
I piętra czynna była ekspozycja „Portrety osobistości dawnej
Rzeczypospolitej w zbiorach mińskich", która stanowiła element
współpracy ze wspomnianym wyżej Muzeum.
Wawelskie obiekty eksponowano na następujących wysta-
wach czasowych organizowanych przez inne muzea:
1. Kraków — „Żydzi Polscy" (organizator Muz. Nar. w Krako-
wie)
2. Warszawa — wystawa monograficzna Stanisława Ignacego
Witkiewicza (org. Muz. Nar. w Warszawie)
3. Gniezno — „Piastów malowane dzieje" (org. Muz. Początków
Państwa Polskiego)
4. Schlosshof (Austria) — „Życie szlachty polskiej w dawnych
wiekach" (org. Muz. Nar. w Krakowie)
5. Londyn i Poznań — wystawy monograficzne Jacka Malczew-
skiego (org. Muz. Nar. w Poznaniu)
6. Norymberga — „800 lat Zakonu Krzyżackiego" (org. Muz.
Zamkowe w Malborku)
7. Warszawa — „Józef i jego bracia" (org. Okr. Muz. Miedzi
w Legnicy i Muz. Nar. w Warszawie)
8. Cismar (Niemcy) i Poznań — „Duma i wolność" (org. Muz.
Nar. w Poznaniu)
9. Warszawa — wystawa monograficzna Władysława Podkowiń-
skiego (org. Muz. Nar. w Warszawie)
10. Tel Aviv, Warszawa i Frankfurt — wystawy monograficzne
Maurycego Gottlieba (org. Muz. Nar. w Warszawie)
11. Białystok — „Duchowieństwo w dziejach Rzeczypospolitej"
(org. Muz. Hist. w Białymstoku)
12. Warszawa — „Ceramika japońska typu Imari ze zbiorów
Augusta U" (org. Zamek Król. w Warszawie)
13. Ciechanów — „Krasińscy — z dziejów jednej rocziny" (org.
Muz. Okr. w Ciechanowie)
14. Gdańsk — „Fajans europejski w. XVI—XX" (org. Muz. Nar.
w Gdańsku)
15. Radom — „Grunwald — obraz zapomniany" (org. Muz. Okr.
w Radomiu)
Cztery wystawy czasowe urządzono w Oddziale PZS we
dworze w Stryszowie (mgr Alicja Gałecka-Paduchowa, mgr Euge-
niusz Paduch); były to: „Zabytkowe oświetlenie", „Od ostatniej
elekcji do Konstytucji", „Uratowano na Wawelu" (wystawa kon-
serwacji tkanin) oraz „Konfederacja barska".
4. Prace konserwatorskie i remontowe
Prowadzone na wzgórzu wawelskim prace konserwatorskie
i roboty techniczne były z jednej strony kontynuacją przedsięwzięć
wcześniejszych, z drugiej pierwszymi realizacjami nowego pro-
gramu tworzonego na podstawie rozeznania stanu zachowania
budowli. Stan ten (zarówno konserwatorski jak i techniczny) jest
przeważnie niezadowalający, w niektórych wypadkach wręcz zły,
a wynika z niepodejmowania przez wiele lat większych remontów
oraz szybko postępującego zniszczenia spowodowanego w pierw-
szym rzędzie przemysłowym skażeniem środowiska w Krakowie.
Stąd w najbliższych latach zamierza się nasilić prace konserwators-
kie przede wszystkim w zamku królewskim, prowadząc jednocześ-
nie niezbędne roboty instalacyjne i remontowe w innych budow-
lach. Do najpoważniejszych zadań zaliczyć należy konieczną wy-
mianę pokrycia dachów zamku. W 1991 r. zamówiono w nowej
wytwórni Wacława Jopka w Bytomiu 320 000 dachówek kar-
piówek o specjalnych wymiarach i wysokiej jakości. Ich dostawa
nastąpi w pierwszym kwartale r. 1992 umożliwiając podjęcie długo
odkładanego remontu generalnego dachów.
Prace konserwatorskie dotyczyły odnawiania elementów ka-
miennych oraz polichromii. Konserwację części kamiennych wyko-
nywał zespół renowatorów kierowany przez mgr. inż. arch. Piotra
Stępnia, zatrudniony do połowy roku 1991 w PP PKZ-Kierownic-
two Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu, a następnie
w Pracowniach Konserwacji Zabytków S.A. w Krakowie. W latach
1990—1991 zespół ten przeprowadził całościową konserwację
romańskich pozostałości kościoła Św. Gereona w skrzydle zachod-
nim zamku, przy czym prace te były wykonywane równolegle
z badaniami archeologicznymi: ich kontynuacja jest przewidziana
w r. 1992.
W roku 1991 została ukończona konserwacja renesansowej
arkady w sieni wjazdowej zamku od strony dziedzińca oraz
rozpoczęto prace przy odnawianiu arkady wewnętrznej dzielącej
sień. Jednocześnie zabiegom konserwatorskim została poddana
półkolumna parteru krużganków skrzydła zachodniego (pierwsza,
rozpoczynająca rytm arkad od strony południowej).
120
być może z okresu państwa wielkomorawskiego. Ponadto w niewiel-
kim sondażu po zewnętrznej stronie północnej ściany palatium
uchwycono pozostałości nawarstwień wału „wiślańskiego".
Po dłuższej przerwie kontynuowano badania przedromańs-
kiego kościoła B (Mieczysław Fraś, mgr Stanisław Kozieł). Zwe-
ryfikowano pogląd dotyczący najstarszej fazy kościoła.
Na terenie międzymurza w zachodniej części wzgórza wawel-
skiego podczas prac instalacyjnych natrafiono na dobrze za-
chowane ślady konstrukcji drewnianych oraz murowanych (?) wału
„wiślańskiego" (mgr Andrzej Kukliński). W wykopie instalacyj-
nym, przebiegającym przez dziedziniec zewnętrzny do osi SN,
przebadano szczegółowo układ nawarstwień średniowiecznych
i nowożytnych (Mieczysław Fraś).
3. Wystawiennictwo
3.1. Ekspozycje stałe
Jak już wspomniano, prace instalacyjne na zamku dopro-
wadziły w latach 1990—1991 do przejściowego całkowitego za-
mknięcia ekspozycji, z wyjątkiem wystawy „Wawel Zaginiony".
Prowadzono jednak przygotowania do przywrócenia poszczegól-
nych partii ekspozycji w formie zmodyfikowanej, będącej wynikiem
wymogów konserwatorskich i technicznych. W maju 1991 r.
zostały ponownie otwarte sale II piętra zamku, od schodów
Poselskich do Senatorskich. Kształt tej części wystawy stałej różni
się od dotychczasowej (m.in. ograniczono ekspozycję arrasów,
wprowadzono obiekty związane z Janem III w pokoju przed salą
Senatorską, wzbogacono sale eksponatami pochodzącymi z czaso-
wo nieudostępnionych części zamku oraz nowo pozyskanymi
depozytami).
Na zamku w Pieskowej Skale czynna była stała ekspozycja
„Przemiany stylowe w sztuce od gotyku do końca wieku XIX".
3.2. Wystawy czasowe
W miesiącach letnich r. 1990 w trzech salach I piętra zamku
była czynna wystawa „Malarstwo Niderlandów w . XV—XVII"
złożona z obrazów stanowiących własność PZS, przygotowana
i opracowana przez mgr. Stanisława Kozaka i mgr. Jacka Fołtyna.
W tymże roku dr Maria Bernasikowa i dr Magdalena Piwocka
przygotowały wastawę „Tkaniny artystyczne z w. XVIII i XIX",
która w listopadzie i grudniu była eksponowana w Państwowym
Muzeum Sztuk Pięknych w Mińsku, a w styczniu-marcu 1991
w salach I piętra zamku wawelskiego.
Od czerwca do września 1991 czynna była wystawa obrazu
„Św. Prakseda" Jana Vermeera Van Delft, ze zbiorów Barbary
Piaseckiej-Johnson, ukazanego w kontekście materiałów historycz-
nych i konserwatorskich, związanych z odkryciem tego dzieła
i wciąż dyskutowaną atrybucją. Współorganizatorem tej wystawy
było Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie oraz Wyda-
wnictwo IRSA. Od października do grudnia 1991 w części sal
I piętra czynna była ekspozycja „Portrety osobistości dawnej
Rzeczypospolitej w zbiorach mińskich", która stanowiła element
współpracy ze wspomnianym wyżej Muzeum.
Wawelskie obiekty eksponowano na następujących wysta-
wach czasowych organizowanych przez inne muzea:
1. Kraków — „Żydzi Polscy" (organizator Muz. Nar. w Krako-
wie)
2. Warszawa — wystawa monograficzna Stanisława Ignacego
Witkiewicza (org. Muz. Nar. w Warszawie)
3. Gniezno — „Piastów malowane dzieje" (org. Muz. Początków
Państwa Polskiego)
4. Schlosshof (Austria) — „Życie szlachty polskiej w dawnych
wiekach" (org. Muz. Nar. w Krakowie)
5. Londyn i Poznań — wystawy monograficzne Jacka Malczew-
skiego (org. Muz. Nar. w Poznaniu)
6. Norymberga — „800 lat Zakonu Krzyżackiego" (org. Muz.
Zamkowe w Malborku)
7. Warszawa — „Józef i jego bracia" (org. Okr. Muz. Miedzi
w Legnicy i Muz. Nar. w Warszawie)
8. Cismar (Niemcy) i Poznań — „Duma i wolność" (org. Muz.
Nar. w Poznaniu)
9. Warszawa — wystawa monograficzna Władysława Podkowiń-
skiego (org. Muz. Nar. w Warszawie)
10. Tel Aviv, Warszawa i Frankfurt — wystawy monograficzne
Maurycego Gottlieba (org. Muz. Nar. w Warszawie)
11. Białystok — „Duchowieństwo w dziejach Rzeczypospolitej"
(org. Muz. Hist. w Białymstoku)
12. Warszawa — „Ceramika japońska typu Imari ze zbiorów
Augusta U" (org. Zamek Król. w Warszawie)
13. Ciechanów — „Krasińscy — z dziejów jednej rocziny" (org.
Muz. Okr. w Ciechanowie)
14. Gdańsk — „Fajans europejski w. XVI—XX" (org. Muz. Nar.
w Gdańsku)
15. Radom — „Grunwald — obraz zapomniany" (org. Muz. Okr.
w Radomiu)
Cztery wystawy czasowe urządzono w Oddziale PZS we
dworze w Stryszowie (mgr Alicja Gałecka-Paduchowa, mgr Euge-
niusz Paduch); były to: „Zabytkowe oświetlenie", „Od ostatniej
elekcji do Konstytucji", „Uratowano na Wawelu" (wystawa kon-
serwacji tkanin) oraz „Konfederacja barska".
4. Prace konserwatorskie i remontowe
Prowadzone na wzgórzu wawelskim prace konserwatorskie
i roboty techniczne były z jednej strony kontynuacją przedsięwzięć
wcześniejszych, z drugiej pierwszymi realizacjami nowego pro-
gramu tworzonego na podstawie rozeznania stanu zachowania
budowli. Stan ten (zarówno konserwatorski jak i techniczny) jest
przeważnie niezadowalający, w niektórych wypadkach wręcz zły,
a wynika z niepodejmowania przez wiele lat większych remontów
oraz szybko postępującego zniszczenia spowodowanego w pierw-
szym rzędzie przemysłowym skażeniem środowiska w Krakowie.
Stąd w najbliższych latach zamierza się nasilić prace konserwators-
kie przede wszystkim w zamku królewskim, prowadząc jednocześ-
nie niezbędne roboty instalacyjne i remontowe w innych budow-
lach. Do najpoważniejszych zadań zaliczyć należy konieczną wy-
mianę pokrycia dachów zamku. W 1991 r. zamówiono w nowej
wytwórni Wacława Jopka w Bytomiu 320 000 dachówek kar-
piówek o specjalnych wymiarach i wysokiej jakości. Ich dostawa
nastąpi w pierwszym kwartale r. 1992 umożliwiając podjęcie długo
odkładanego remontu generalnego dachów.
Prace konserwatorskie dotyczyły odnawiania elementów ka-
miennych oraz polichromii. Konserwację części kamiennych wyko-
nywał zespół renowatorów kierowany przez mgr. inż. arch. Piotra
Stępnia, zatrudniony do połowy roku 1991 w PP PKZ-Kierownic-
two Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu, a następnie
w Pracowniach Konserwacji Zabytków S.A. w Krakowie. W latach
1990—1991 zespół ten przeprowadził całościową konserwację
romańskich pozostałości kościoła Św. Gereona w skrzydle zachod-
nim zamku, przy czym prace te były wykonywane równolegle
z badaniami archeologicznymi: ich kontynuacja jest przewidziana
w r. 1992.
W roku 1991 została ukończona konserwacja renesansowej
arkady w sieni wjazdowej zamku od strony dziedzińca oraz
rozpoczęto prace przy odnawianiu arkady wewnętrznej dzielącej
sień. Jednocześnie zabiegom konserwatorskim została poddana
półkolumna parteru krużganków skrzydła zachodniego (pierwsza,
rozpoczynająca rytm arkad od strony południowej).
120