Studia Waweliana (2.1993)

św. Leonarda został przebadany do skały; wy-
daje się to raczej wątpliwe.

Kamienny grobowiec został usytuowany w
środkowej nawie krypty, w obrębie jej środko-
wego przęsła, z lekkim wysunięciem w kierunku
wschodnim. Kształt sarkofagu był lekko trape-
zowaty, komora nieco zwężała się ku wschodo-
wi. Miała głębokość około 50 cm, długość zaś
wynosiła 230 cm. Od strony zachodniej zaopa-
trzona była dodatkowo we wnękę o głębokości
12 cm. Szerokość komory wynosiła około 60 cm.
Według dokumentacji Szyszko-Bohusza dłuższe
ściany obstawy posiadały zbliżoną grubość, nato-
miast ściana wschodnia była dwukrotnie grub-
sza od zachodniej (odpowiednio — 40 i 20 cm).
Południowa krawędź uległa znacznemu zniszcze-
niu, być może przez późniejszy pochówekn. W
górnej partii ścian północnej i wschodniej za-
chowała się odsadzka przeznaczona najpewniej
na osadzenie płyt nakrywających komorę. W
ścianie wschodniej miała ona znaczną szerokość
— 24 cm. natomiast w północnej nie przekra-
czała 10 cm. Lica wykonano z czterech warstw
ciosów wapiennych, przy czym górną i dolną
warstwę tworzyły ciosy o większych rozmiarach,
dwie środkowe warstwy były wykonane z drob-
niejszych kostek. Trudno jednak stwierdzić, czy
były to ciosy o kształcie klina, takie jakich uży-
to do licowania murów katedry romańskiej, czy
też posiadały formę bardziej zbliżoną do sześcia-
nu. Dno komory grobowej było płaskie i mogło
być wykonane w formie murowanej 12. Grób był
nakryty płytami piaskowca, które w momencie
odsłonięcia były już połamane i zapadnięte do
wnętrza. Prawdopodobnie nie posiadały inskryp-
cji ani też innych przedstawień, gdyż spoczywa-
ły pod poziomem romańskiej posadzki na głębo-
kości około 35—40 cm. Nie wiadomo, czy grób
był w jakiś sposób oznaczony na poziomie po-
sadzki, gdyż ta się w krypcie nie zachowała
(Szyszko-Bohusz stwierdził ją jedynie w pomie-
szczeniu pomiędzy kryptą a przyziemiem wieży
Srebrnych Dzwonów).

Architektura krypty św. Leonarda skłania do
zastanowienia. Poszczególne przęsła, aczkolwiek
zbliżone do kwadratu, posiadają różną długość,
zróżnicowana jest grubość kolumn, forma ich ka-

11 Bochnak (o. c, s. 239) podaje, iż zniszczenie to
było spowodowane przez późniejszy pochówek, lecz na
planach zachowanych w d. archiwum KOZK brak zazna-
czonych grobów po południowej stronie grobowca bi-
skupa Maurusa.

12 Szyszko-Bohusz (o. c, s. 111, ryc. 4 oraz s. 112.

piteli oraz baz. Trudno wyjaśnić, dlaczego w
trakcie budowy nastąpiło pogłębienie poziomu
użytkowego. Najistotniejszą kwestią, wiążącą się
z ustaleniem względnej chronologii budowy gro-
bowca, jest określenie jego stosunku do przypu-
szczalnie istniejącej kratownicy fundamentowej,
na której posadowiono kolumny (podobnie do
sposobu stwierdzonego ostatnio w krypcie ko-
ścioła Św. Gereona). O ile bowiem ściana zachod-
nia nie koliduje z linią domniemanego fun-
damentu, o tyle wschodnia część grobowca musia-
łaby się w taki fundament głęboko wcinać lub
też być przezeń obudowana. Grobowiec nie jest
więc idealnie wkomponowany w siatkę podziału
wewnętrznego krypty, a stosunkowo długa jego
komora (wraz z wnęką — 242 cm) nie została
dobrze wykorzystana, gdyż około 1 4 jej prze-
strzeni pozostała pusta. Należy rozważyć trzy
możliwości. Po pierwsze — czy grobowiec mógł
powstać jeszcze w obrębie katedry przedromań-
skiej, po drugie — czy mógł powstać w momen-
cie budowy krypty oraz po trzecie — czy został
w nią wbudowany w okresie późniejszym?

Pierwsza ewentualność wydaje się mało praw-
dopodobna, choćby tylko z tego względu, iż gro-
bowiec znajduje się pośrodku krypty, a jego
orientacja jest zgodna z osią katedry romańskiej.
Drugi wariant jest już bardziej możliwy do
przyjęcia, lecz, jak wspomniano wyżej, grobo-
wiec powinien być wówczas lepiej wkompono-
wany w wewnętrzny podział krypty. Najbardziej
prawdopodobne wydaje się wbudowanie gro-
bowca w obręb istniejącej juz (a co najmniej —
rozpoczętej) krypty. Czy nastąpiło to dopiero w
momencie śmierci biskupa Maurusa, czy też nie-
co wcześniej? Kryptę rozpoczęto budować nie-
wątpliwie jeszcze w XI wieku, sześć kolumn w
jej części nawowej posiada wysokie bazy, po-
zbawione narożnych szponów, charakterystyczne
dla epoki przed rokiem 1100 13. Jeśli więc gro-
bowiec miał być przeznaczony dla władcy-fun-
datora, to powstać mógł właśnie około tegoż 1100
roku. Natomiast jeśli był związany bezpośrednio
z pochówkiem biskupa, to jego realizacja mogła
nastąpić dopiero w roku 1118.

Chcąc bliżej określić znaczenie odkrycia do-
konanego w roku 1938 przez Adolfa Szyszko-

ryc. 5) przedstawia grobowiec z płaskim, murowanym
dnem (o grubości około 15 cm).

13 Jest wątpliwe, by były one użyte wtórnie,
a wręcz niemożliwe, by pochodziły z tzw. pierwszej ka-
tedry romańskiej (tj. bazyliki Sw. Gereona), jak sądził
Szyszko-Bohusz (o. c, s. 127).

17