Studia Waweliana (2.1993)

szek, płatków, drucików itp., natomiast przed-
mioty zazwyczaj były wykonywane ze sto-
pów srebra i miedzi, przy czym zawartość w nich
miedzi wahała się od paru procent do około trzy-
dziestu. Na ogół mniejszą zawartość tego pier-
wiastka obserwuje się w blachach przeznaczo-
nych do późniejszej obróbki metodą wyoblania
i repusowania, natomiast w odlewach srebrnych
koncentracja miedzi może być znacznie wyższa.
Obok miedzi, której zadaniem jest utwardzenie
stopu, mogą występować inne pierwiastki w ilo-
ściach śladowych, takie jak: ołów, żelazo, cynk,
cyna, złoto i rtęć. Ich obecność jest związana ze
składem chemicznym rudy użytej do wytopu.
Obecność rtęci wiąże się z techniką złocenia me-
todą ogniową.

W składzie chemicznym stopu, z którego wy-
konano kielich, nie stwierdzono obecności rtęci.
Śladowe ilości złota mogą pochodzić z rudy uży-
tej do wytopu srebra. W publikacji Adama Bo-
chnaka 2 znajdujemy opis kielicha i pateny jako
wykonanych — ze srebra złoconego. Trudno dzi-
siaj dociec, na jakiej podstawie stwierdzono zło-
cenie obu przedmiotów. Zamieszczone zdjęcia
kielicha i pateny (fig. 1, 2, 5) wskazują na obe-
cność na powierzchni srebrnej grubej warstwy
korozyjnej — szarofioletowej na kielichu i zielo-
nej na patenie. Jak wyżej wspomniano, analiza
chemiczna wykluczyła obecność rtęci jako pozo-
stałości po złoceniu ogniowym. Gdyby na po-
wierzchni srebrnej znajdowała się warstewka
złota, byłaby ona widoczna przy kolejnym usuwa-
niu nawarstwień korozyjnych. Aby dać jedno-
znaczną odpowiedź na pytanie odnośnie do zło-
cenia obu przedmiotów, usuwano mechanicznie,
bardzo delikatnie cienkie warstewki produktów
korozji z małego fragmentu kielicha oraz pateny.
Czynność tę przeprowdzano pod mikroskopem.
Wynik sondażu okazał się negatywny. Nie odsło-
nięto złocenia. Odkryta powierzchnia miała za-
barwienie brunatnozłotawe, nie mające nic
wspólnego ze złoceniem, a raczej z powstawa-
niem na powierzchni srebrnej siarczków srebra.
Również nie stwierdzono warstwy złotej po
przeprowadzonej redukcji konsolidującej.

BADANIA METALOGRAFICZNE

Przeprowadzono badania metalograficzne
próbki pobranej z kielicha — jego wyniki po-
dano w odrębnym opracowaniu. Celem badania
było ustalenie przyczyny kruchości srebra, któ-

2 Ibidem.

6. Katedra na Wawelu. Rentgenogramy (pozytywy) pa-
teny i kielicha oraz jego oderwanych fragmentów.
Ciemne zabarwienia — miejsca bardzo skorodowane

35