Studia Waweliana (2.1993)

4. Nagrobek biskupa Piotra Tomickiego w katedrze na
Wawelu (fot. S. Stępniewski)

pułę, spód gzymsu i spód podstawy tempietta
pokrywa dekoracja ornamentalna. Na kopule
jest to żebrowanie rozchodzące się od umie-
szczonego u góry oculusa, otoczonego falistymi,
pierwotnie zapewne złoconymi promieniami,
dzielące czaszę na sześć pól zawierających po
dwa oculusy, w tym jeden ujęty palmetami i wo-
lutami; na gzymsie — rząd rozetek przedzielo-
nych wiązkami listków, a na spodzie podstawy —
arabeska (fig. 2 i 19). Dokładna obserwacja spod-
niej i tylnej części tempietta wskazuje, że mu-

11 Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej,
2, Kraków 1906, s. 128 (tekst A. Konopczanki).

12 Katalog zabytków sztuki w Polsce, 1: Wojewódz-
two krakowskie, pod red. J. Szabłowskiego, 1:
Powiat krakowski, oprać. J. Lepiarczyk, Warszawa
1957, s. 159.

13 H. Kozakiewiczów a, Rzeźba XVI w. w Pol-
sce, Warszawa 1984, przyp. 103 na s. 123 nn.

14 F. Kopera, Jan Maria Padovano (Prace Komisji
Historii Sztuki, 7, 1938, s. 233).

siało ono pierwotnie przylegać do płaskiej ścia-
ny i że było zapewne zawieszone za pomocą ha-
ków lub trzpieni, po których pozostały otwory
widoczne we wnętrzu. Dzięki temu pięknie opra-
cowany spód tempietta mógł być także widoczny
(fig. 2, 3).

Pierwsza wzmianka o tempietcie z Modlnicy,
wraz z jedyną, jak dotąd, opublikowaną jego re-
produkcją, pochodzi z 1906 r.11 Czytamy w niej
m. in.: „Płaszczyzny ścian i kopuły pokryte [są]
ornamentem renesansowym przypominającym
groteski, a jeszcze bardziej wzory tkanin płas-
kich, o tle rytym w głąb i groszkowanym [...]
Piękny wytwór XVII w., prawdopodobnie nabyty
z któregoś z kościołów krakowskich". Katalog
zabytków... datuje je na drugą połowę XVI w.12r
co zaakceptowała Helena Kozakiewiczowa 13. od-
rzucając tym samym hipotezę Feliksa Kopery,
który w rozprawie o Janie Marii Padovanie wy-
raził przypuszczenie, że tempietto jest pozosta-
łością po wawelskiej fundacji biskupa Tomickie-
go 14. Kopera wskazał na czerwony marmur —
materiał, z którego, jak wiadomo, tabernakulum
to miało być wykonane, a ponadto pisał: „Na
związek z Padovanem wskazują ornamenty wy-
stępujące z pogłębionego tła, podobne do tych,
którymi się Padovano posługiwał ozdabiając
ornaty biskupie na pomnikach, a także do obra-
mień nyż w nagrobkach Tomickiego i Gamra-
ta" 15. Hipoteza Kopery wydaje się niezwykle
kusząca, przemawia bowiem za nią bardzo wy-
soki poziom artystyczny dzieła. Ale czy cyborium
rzeczywiście mogło powstać w czasach Tomic-
kiego czy też w drugiej połowie XVI w. lub na-
wet później? Kluczem do rozwiązania problemu
datowania może być w tym wypadku analiza
ornamentyki.

Przy pierwszym kontakcie z modlnickim tem-
piettem, gdy oko dostrzega przede wszystkim
ornament zdobiący drzwiczki, nasuwa się przy-
puszczenie, iż rzeczywiście powstało ono w dru-
giej połowie XVI w. (fig. 1). Drzwiczki te, wy-
konane z drewna, mogły zostać łatwo wymienio-

15 Ibidem, s. 234. Tylko w przypisie wspomina modl-
nickie tempietto K. S i n k o - P o p i e 1 o w a, Ze studiów
nad Padovanem (Biuletyn Historii Sztuki i Kultury, 7,
1939, przyp. 6 na s. 122): ,,F. Kopera przypuszcza, że
jest to cyborium przeniesione z katedry do kościoła w
Modlnicy. Ale tamto (wawelskie) miało kształt szafia-
sty, a to ma kształt tempietta. Styl nie sprzeciwiałby
się atrybucji Padovanovi". Zupełnym milczeniem po-
minęła tempietto Irena Burnatowa w swoim obszernym
artykule: Ornament renesansowy w Krakowie (Studia
Renesansowe, 4, Wrocław 1964).

58