Studia Waweliana (2.1993)

Studia Waweliana
Tom II, 1993
PL ISSN 1230-3275

ZUZANNA PRÓSZYŃSKA

WOKÓŁ WAWELSKIEGO OBRAZU TADEUSZA KUNTZEGO

„CHRYSTUS PRZED PIŁATEM"

Al Professore Italo Faldi

Nierzadko się zdarza, że artysta konsekwent-
nie powraca do raz podjętego tematu, już to
wiernie go powtarzając, już ambitnie od nowa
trawestując. Tak na ogół bywa w sytuacji, kiedy
dzieło obdarzone sugestywną siłą wyrazu pozo-
stawia w pamięci trwały ślad, jest dostępne po-
wszechnie, instruktywne i czytelne. Dotyczy to
również Tadeusza Kuntzego, licznych jego obra-
zów religijnych powielanych w replikach i wa-
riantach, które świadczą wymownie o wysiłkach
twórczych malarza, zmierzających w kierunku
rozwiązań optymalnych. Fakt ten, nader znamien-
ny dla Kuntzego, zafrapował przed laty Andrze-
ja Ryszkiewicza, jak wskazuje treść jego wypo-
wiedzi: „Niemal każdy z jego [Kuntzego] polskich
obrazów znany jest w paru egzemplarzach, na-
śladownictwach czy kopiach. Niektóre z nich
uchodzą za repliki autorskie, ale nie ma pewności,
czy sam Kuntze parokrotnie, analogicznie opra-
cowywał te same tematy. Wyjaśnienia wymaga
więc np. problem własnoręczności dwu podob-
nych obrazów Wniebowzięcia Marii (dawniej w
Łucku i w Kocku), trzech wersji Zabójstwa św.
Wojciecha, trzech wersji Chrystusa przed Piła-
tem (d. zbiory J. Mycielskiego, kościół Karmeli-

tów w Krakowie i kolegiata w Pułtusku) czy dłu-
giego szeregu egzemplarzy Cudu św. Jana Kan-
tegd" \

Ten postulat badawczy, bynajmniej nie bła-
hy, jest de facto niemożliwy do spełnienia, jeśli
zważy się, że niektóre ze wspomnianych obrazów
czas pogrążył w otchłani niepamięci bezpowrot-
nie i bez śladu, że nie wszystkie przetrwały nie-
skażone obcą ingerencją i nie w każdym przy-
padku można stwierdzić, w ilu wersjach artysta
opracował ten sam temat. Warto jednak i należy
dotknąć wstępnie tego problemu na przykładzie
jednego obiektu, o którego wyborze zdecydował
niejako sam badawczy materiał. Mam na myśli
Chrystusa przed Piłatem, kompozycję Kuntzego,
znaną z dwóch rozwiązań wariantowych tudzież
replik.

Pochodzący z legatu prof. dr. Jerzego My-
cielskiego 2 obraz w zbiorach wawelskich jest
kreacją autorską Tadeusza Kuntzego najdojrzalszą
artystycznie, ważką dlań i reprezentatywną, acz
nieledwie zapoznaną. Po sukcesie na warszaw-
skiej „Wystawie retrospektywnej nieżyjących ma-
larzy polskich" w r. 1898 3 obraz znikł z hory-
zontu badawczego, by po latach objawić się na

1 Malarstwo polskie. Manieryzm—barok, oprać. M.
Walicki, W. Tomkiewicz (Wstęp), A. Ryszkie-
wicz (Katalog), Warszawa 1971, s. 418—419.

2 Obraz trafił do Państwowych Zbiorów Sztuki na
Wawelu w r. 1929 na mocy zapisu testamentowego prof.
dr. Jerzego Mycielskiego z r. 1928.

3 Katalog wystawy retrospektywnej nieżyjących ma-
larzy polskich w salach Redutowych w Warszawie, War-
szawa 1898, s. 49 (z adnotacją o wymiarach obrazu,
110 X 75 cm i wskazaniem Jerzego Mycielskiego jako

jego właściciela). Wiadomość o obrazie zamieściły Krót-
kie wzmianki o nieżyjących malarzach polskich na wy-
stawie retrospektywnej otwartej w maju 1898 r. w War-
szawie, Warszawa 1898, s. 33. Pochlebnie pisał o nim
W. G o m u 1 i c k i, Luźne karty z dziejów malarstwa
polskiego (Przegląd „Wystawy retrospektywnej"), (Ty-
godnik Illustrowany, 1898, półrocze I, s. 466), a następ-
nie H. Piątkowski, Album sztuki polskiej (wystawa
retrospektywna w Warszawie 1898), Warszawa 1901,
s. 39 (repr. obrazu), 42.

87