Studia Waweliana (2.1993)

1. Mistrz Narodzenia Johnsona, Adoracja Dzieciątka.
Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu

2. Mistrz Narodzenia Johnsona, Adoracja Dzieciątka,
Norfolk, Chrysler Museum

Zajmująca niemal całe piętro pałacu Strozzich eks-
pozycja, urządzona z dużą techniczną i estetyczną sta-
rannością, była przemyślana kompozycyjnie, ale pod
względem tematyki jawiła się przejrzyście chyba tylko
tym, którzy znali i rozumieli jej założenia. Dzięki temu,
że ideą wystawy nie było konkurowanie z pobliskimi
galeriami arcydzieł, lecz prezentacja problematyki
tkwiącej w warsztatowej produkcji, prowokowała ona
do szerszego spojrzenia na zjawisko określane jako
florencka szkoła malarstwa. Spotkało się tu
po wiekach sporo obrazów, które kiedyś stanowiły ja-
kąś wspólną całość (np. ołtarz), a które dziś niekiedy
różnią się wyraźnie stanem zachowania. Wystawa zo-
stała podzielona na 10 sektorów tematycznych, co zna-
lazło odbicie w katalogu3. Na początku zaprezentowano
dzieła „kilku rąk", m. in. Mistrza Narodzenia Johnsona,
współdziałającego z Domenikiem di Michelino i Fillip-
pinem Lippi, Baldovinettiego i Graffione. Następne sek-
tory ilustrowały: okres próbny artysty, rysunek w war-

8 Maestri e botteghe. Pittura a Firenze alla fine del
Quattrocento, Firenze, Palazzo Strozzi, 16 ottobre 1992—
10 gennaio 1993, A cura di M. Gregori, A. Paolucci,
C. Acidini Luchinat, (Firenze) 1993.

sztacie (Botticelli, Verrocchio, Leonardo, Lorenzo di Cre-
di), dynastie malarzy (Bicci, Gozzoli, Pollaiolo, Don-
zello, Botticini, Rosselli, Di Giovanni, Ghirlandaio, Del
Mazziere), ideę dzieła „skończonego" (Botticelli, Dome-
nico Ghirlandaio), transpozycje warsztatowe dzieł mi-
strzów, krążenie wzorów w obrębie warsztatów, współ-
czesne kopie. W dalszych sektorach przewijały się pro-
blemy archaizacji, aktualizacji obrazów przez przema-
lowania, prywatnej dewocji i wreszcie — j?dności ar-
tystycznej warsztatu.

Obraz wawelski znalazł się w sektorze piątym, za-
tytułowanym Modeli fortunati e produzione di serie,
jako jedno z dwóch dzieł przypisywanych Mistrzowi
Narodzenia Johnsona. Znany był już wcześniej w lite-
raturze europejskiej dotyczącej wczesnorenesansowego
malarstwa florenckiego. Mistrzowi Narodzenia z Kolek-
cji Johnsona w Filadelfii przypisał go w roku 1966
Everett Fahy4, co w roku 1973 zakwestionowała Maria
Skubiszewska 5, jednak atrybucja ta utrzymała się w za-

4 E. P. F a h y, Some Notes on the Stratonice Master
(Paragone, 197, 1966, s. 28).

5 M. Skubiszewska, Malarstwo włoskie w zbio-
rach wawelskich. Katalog, Kraków 1973, s. 32.

106