DOI Artikel:
Marcinkowski, Wojciech: Późnogotyckie "Narodziny Chrystusa" w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu: Uwagi o szwabsko-bawarskim stylu reliefu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19896#0044
3. Maria, Dzieciątko i anioły - fragment fig. 1
ne tła. Snycerstwo i malarstwo stapia się tutaj po łagod-
nej przygrywce cyklów malarskich na obu powszednich
odsłonach retabulum. [...] W żadnej innej nastawie nie
zebrano w akord tylu współbrzmień: malarstwo a rzeź-
ba, relief a rzeźba statuaryczna, crescendo wolumenu,
narastającego ku środkowi, crescendo barw, kontrast
miedzy zwartym rdzeniem korpusu a dynamicznym obry-
sem ażurowego zwieńczenia [...]”'. Jak zauważyli ostat-
nio Michael Roth i Hans Westhoff, Narodziny w Blau-
beuren zostały, po montażu, lecz wciąż pod okiem Zeit-
bloma, raz jeszcze przemalowane dla ujednolicenia wra-
żenia otwierania się głębi przestrzennej4.
Tyle co do ogólnej koncepcji krakowskiego reliefu,
której szwabsko-bawarska geneza nie podlega dyskusji.
Przejdziemy teraz do analizy jego kompozycji jako cało-
ści, a także do omówienia poszczególnych motywów.
Kompozycja pierwszego planu zasadza się na klęczą-
' W. Paatz, Suddeutsche Schnitzaltdre der Spdtgotik. Die
Meistgrwerke wahrend ihrer Entfaltung zur Hochblute (1465-1500),
Heidelberg 1963, s. 37-38 (Heidelberger Kunstgeschichtliche Abhan-
dlungen, N. F. 8).
4 M. Roth, H. Westhoff, Beobachtungen zu Malerei nnd
Fassung des Blaubeurer Hochaltars [w:] Fliigelaltdre des spdten
4. Hans Rueland, Maria, Dzieciątko i anioły - fragment reliefu
Narodziny Chrystusa z lewego skrzydła Retabulum Brackiego
z kościoła pielgrzymkowego Maria Bildbach w Markdorf nad Jezio-
rem Bodeńskim, 1474. Rottweil, Dominikanermuseum, Sammlung
Dursch (fot. H. Heli)
cych postaciach Marii i Józefa, wyznaczających boczne
dominanty. Łącznikiem między figurami jest poła pła-
szcza, na której dwa małe anioły układają nagie Dzieciąt-
ko, a trzeci adoruje je ze złożonymi rękami i oczami
uniesionymi ku górze. Ten charakterystyczny układ znaj-
dujemy, przykładowo, na reliefie Hansa Ruelanda z da-
towanej na rok 1474 nastawy Bractwa Matki Boskiej Mi-
łosiernej dla kościoła pielgrzymkowego Maria Bildbach
w Markdorf nad Jeziorem Bodeńskim (por. fig. 3 i 4)5.
W tymże kręgu łatwo znaleźć dalsze przykłady upozowa-
nia Marii, którym odpowiada ogólnie ujęcie w Pieskowej
Skale a także zbieżności szczegółów, np. fizjonomicz-
nych. Myślę tu choćby o pięknym reliefie, niegdyś sko-
jarzonym z nastawą ołtarza głównego fary w Biberach,
Mitlełalters, wyd. H. Kro hm, E. Oe Hermann, Berlin 1992,
s. 174-175.
"Rottweil, Dominikanermuseum, nr inw. L 65; W. Stahle,
Schwabische Bildschnitzkunst der Sammlung Dursch, Rottweil, 1: 14.
und 15. Jahrhundert - Katalog, Rottweil 1983, nr kat. 32, s. 1 10-
1 11 (Yeróffentlichungen des Stadtarchivs Rottweil 8).
40
ne tła. Snycerstwo i malarstwo stapia się tutaj po łagod-
nej przygrywce cyklów malarskich na obu powszednich
odsłonach retabulum. [...] W żadnej innej nastawie nie
zebrano w akord tylu współbrzmień: malarstwo a rzeź-
ba, relief a rzeźba statuaryczna, crescendo wolumenu,
narastającego ku środkowi, crescendo barw, kontrast
miedzy zwartym rdzeniem korpusu a dynamicznym obry-
sem ażurowego zwieńczenia [...]”'. Jak zauważyli ostat-
nio Michael Roth i Hans Westhoff, Narodziny w Blau-
beuren zostały, po montażu, lecz wciąż pod okiem Zeit-
bloma, raz jeszcze przemalowane dla ujednolicenia wra-
żenia otwierania się głębi przestrzennej4.
Tyle co do ogólnej koncepcji krakowskiego reliefu,
której szwabsko-bawarska geneza nie podlega dyskusji.
Przejdziemy teraz do analizy jego kompozycji jako cało-
ści, a także do omówienia poszczególnych motywów.
Kompozycja pierwszego planu zasadza się na klęczą-
' W. Paatz, Suddeutsche Schnitzaltdre der Spdtgotik. Die
Meistgrwerke wahrend ihrer Entfaltung zur Hochblute (1465-1500),
Heidelberg 1963, s. 37-38 (Heidelberger Kunstgeschichtliche Abhan-
dlungen, N. F. 8).
4 M. Roth, H. Westhoff, Beobachtungen zu Malerei nnd
Fassung des Blaubeurer Hochaltars [w:] Fliigelaltdre des spdten
4. Hans Rueland, Maria, Dzieciątko i anioły - fragment reliefu
Narodziny Chrystusa z lewego skrzydła Retabulum Brackiego
z kościoła pielgrzymkowego Maria Bildbach w Markdorf nad Jezio-
rem Bodeńskim, 1474. Rottweil, Dominikanermuseum, Sammlung
Dursch (fot. H. Heli)
cych postaciach Marii i Józefa, wyznaczających boczne
dominanty. Łącznikiem między figurami jest poła pła-
szcza, na której dwa małe anioły układają nagie Dzieciąt-
ko, a trzeci adoruje je ze złożonymi rękami i oczami
uniesionymi ku górze. Ten charakterystyczny układ znaj-
dujemy, przykładowo, na reliefie Hansa Ruelanda z da-
towanej na rok 1474 nastawy Bractwa Matki Boskiej Mi-
łosiernej dla kościoła pielgrzymkowego Maria Bildbach
w Markdorf nad Jeziorem Bodeńskim (por. fig. 3 i 4)5.
W tymże kręgu łatwo znaleźć dalsze przykłady upozowa-
nia Marii, którym odpowiada ogólnie ujęcie w Pieskowej
Skale a także zbieżności szczegółów, np. fizjonomicz-
nych. Myślę tu choćby o pięknym reliefie, niegdyś sko-
jarzonym z nastawą ołtarza głównego fary w Biberach,
Mitlełalters, wyd. H. Kro hm, E. Oe Hermann, Berlin 1992,
s. 174-175.
"Rottweil, Dominikanermuseum, nr inw. L 65; W. Stahle,
Schwabische Bildschnitzkunst der Sammlung Dursch, Rottweil, 1: 14.
und 15. Jahrhundert - Katalog, Rottweil 1983, nr kat. 32, s. 1 10-
1 11 (Yeróffentlichungen des Stadtarchivs Rottweil 8).
40