DOI Artikel:
Skowron, Ryszard: Tomasza Prylińskiego "Zdanie sprawy ze studiów i poszukiwań do planów zamku królewskiego na Wawelu"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19896#0147
Studia Waweliana
Tom IV, 1995
PL ISSN 1230-3275
RYSZARD SKOWRON
TOMASZA PRYLIŃSKIEGO ZDANIE SPRAWY ZE STUDIÓW I POSZUKIWAŃ DO
PLANÓW ZAMKU KRÓLEWSKIEGO NA W A WE LU
Na posiedzeniu Sejmu Galicyjskiego we Lwowie 7
lipca 1880 roku Mikołaj Zyblikiewicz zgłosił wniosek
o powołanie deputacji, która przedstawiłaby cesarzowi
Franciszkowi Józefowi I prośbę: „aby zamek królewski
na Wawelu na rezydencję monarszą przeznaczyć raczył” 1.
Wniosek przyjęto jednogłośnie. Dnia 2 września podczas
pobytu cesarza w Krakowie deputacja pod przewodnic-
twem marszałka krajowego Ludwika hr. Wodzickiego
w składzie: biskup Albin Dunajewski, biskup Jan Stup-
nicki, Jerzy Czartoryski, Kazimierz Grochalski, Eustachy
Sanguszko, Franciszek Smolka i Mikołaj Zyblikiewicz
przedłożyła Franciszkowi Józefowi petycję, w której ofia-
rowano mu zamek na rezydencję".
W ciągu następnych kilku miesięcy nie prowadzono
żadnych konkretnych działań mających na celu rozpoczę-
cie restauracji dawnej siedziby królów polskich*'. Dopie-
ro pod koniec maja 1881 roku, kiedy Urząd Wielkiego
Ochmistrza Dworu zwrócił się do Wydziału Krajowego
o przesłanie planów zamku królewskiego na Wawelu1 * 3 4 5,
szybko podjęto decyzje o przygotowaniu projektu odno-
wy zamku. W pierwszch dniach czerwca do Krakowa
przybył ówczesny marszałek krajowy Mikołaj Zyblikie-
wicz' W czasie obrad Rady Wydziału Krajowego 7
czerwca postanowino powierzyć Tomaszowi Pry lińskie-
mu opracowaniu projektu restauracji: „Wielki Ochmistrz
dworu zażądał od nas planów zamku królewskiego na
Wawelu. Nie posiadamy żadnych planów tegoż zamku.
Chcąc wszelako Wielkiemu Ochmistrzowi przyjść w po-
moc, a tym samym przyczynić się, o ile leży w naszym
udziale, do przyprowadzenia dzieła odrestaurowania tego
zamku i oddania go na cesarską rezydencję, postanowili-
1 S. Grodziski, Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914, 1, War-
szawa 1993, s. 187-188.
Ibidem, /. c.; zob. też T. Gąsowski, Starania Polaków
w Galicji o odzyskanie Wawelu (Stud. Waw., 3: 1994, s. 99-107).
3 „Czas”, 34: 1881, nr 245.
4 AZK Wawel, PZS 1-5: Urząd Wielkiego Ochmistrza Dworu
do Wydziału Krajowego. Wiedeń 28 maja 1881.
5 „Czas”, 34: 1881, nr 257.
śmy wygotować te plany i pracę tę poruczyć W. W. Panu.
Zechcesz przeto W. W. Pan sporządzić:
a) zdjęcie zamku w stanie w jakim się znajdował, kiedy
był rezydencją królów polskich,
b) następnie zdjęcie w stanie w jakim się znajduje
obecnie,
c) nareszcie szczegółową sytuację budynków i otoczenia.
Pracę tę poruczamy W. W. Panu za wynagrodzniem,
którego wysokość W.W. Pan nam jak w najkrótszym
czasie oznajmić raczysz.”6 Taki tryb podjęcia decyzji tłu-
maczy dlaczego nie rozpisano konkursu na projekt restau-
racji zamku, czego oczekiwało środowisko konserwato-
rów i architektów7.
Pryliński prowadząc bardzo intensywne prace badaw-
cze, inwentaryzacyjne, pomiarowe i rysunkowe,
w czasie szesnastu miesięcy wykonał całą dokumentację,
której część zasadniczą stanowił projekt rekonstrukcji
zamku. W liście z 20 października 1882 roku do Wydzia-
łu Krajowego pisał: „Niniejszym mam zaszczyt złożyć
Wysokiemu Wydziałowi Krajowemu pracę moją»Zamek
Królewski na Wawelu«, wykonanie której Wysoki Wy-
dział polecić mi raczył mandatem z dnia 7 czerwca 1881
r. [...]. Praca ta obejmuje:
1. Wielką tekę z 73 planami.
2. Kopię tych 73 planów fotograficzną, której okaz za-
łączam, a którą skoro tylko w Krakowie pod moim
okiem ukończona będzie, bezzwłocznie prześlę.
3. Inwentarz szczegółów architektonicznych, wykopa-
nych w otoczeniu zamku, zszyty i opieczętowany.
4. Fotografie szczegółów architektonicznych zamku,
sztuk 72.
6 AZK Wawel, PZS 1-5: Wydział Krajowy do Prylińskiego,
Kraków 7 czei-wca 188P, zob. również znajdujące się w tej tece
pisma: Wydziału Krajowego do Urzędu Wielkiego Ochmistrza
Dworu. Kraków 7 czerwca 1881 i Prylińskiego do Wydziału Kra-
jowego, Kraków 9 czenvca 1881.
7 Zob. memoriał w sprawie konkursu na plany restauracji za-
mku na Wawelu („ Czas”, 34: 1881, nr 217 oraz „Inżynieria i Bu-
downictwo”, 3: 1881, nr 70).
143
Tom IV, 1995
PL ISSN 1230-3275
RYSZARD SKOWRON
TOMASZA PRYLIŃSKIEGO ZDANIE SPRAWY ZE STUDIÓW I POSZUKIWAŃ DO
PLANÓW ZAMKU KRÓLEWSKIEGO NA W A WE LU
Na posiedzeniu Sejmu Galicyjskiego we Lwowie 7
lipca 1880 roku Mikołaj Zyblikiewicz zgłosił wniosek
o powołanie deputacji, która przedstawiłaby cesarzowi
Franciszkowi Józefowi I prośbę: „aby zamek królewski
na Wawelu na rezydencję monarszą przeznaczyć raczył” 1.
Wniosek przyjęto jednogłośnie. Dnia 2 września podczas
pobytu cesarza w Krakowie deputacja pod przewodnic-
twem marszałka krajowego Ludwika hr. Wodzickiego
w składzie: biskup Albin Dunajewski, biskup Jan Stup-
nicki, Jerzy Czartoryski, Kazimierz Grochalski, Eustachy
Sanguszko, Franciszek Smolka i Mikołaj Zyblikiewicz
przedłożyła Franciszkowi Józefowi petycję, w której ofia-
rowano mu zamek na rezydencję".
W ciągu następnych kilku miesięcy nie prowadzono
żadnych konkretnych działań mających na celu rozpoczę-
cie restauracji dawnej siedziby królów polskich*'. Dopie-
ro pod koniec maja 1881 roku, kiedy Urząd Wielkiego
Ochmistrza Dworu zwrócił się do Wydziału Krajowego
o przesłanie planów zamku królewskiego na Wawelu1 * 3 4 5,
szybko podjęto decyzje o przygotowaniu projektu odno-
wy zamku. W pierwszch dniach czerwca do Krakowa
przybył ówczesny marszałek krajowy Mikołaj Zyblikie-
wicz' W czasie obrad Rady Wydziału Krajowego 7
czerwca postanowino powierzyć Tomaszowi Pry lińskie-
mu opracowaniu projektu restauracji: „Wielki Ochmistrz
dworu zażądał od nas planów zamku królewskiego na
Wawelu. Nie posiadamy żadnych planów tegoż zamku.
Chcąc wszelako Wielkiemu Ochmistrzowi przyjść w po-
moc, a tym samym przyczynić się, o ile leży w naszym
udziale, do przyprowadzenia dzieła odrestaurowania tego
zamku i oddania go na cesarską rezydencję, postanowili-
1 S. Grodziski, Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914, 1, War-
szawa 1993, s. 187-188.
Ibidem, /. c.; zob. też T. Gąsowski, Starania Polaków
w Galicji o odzyskanie Wawelu (Stud. Waw., 3: 1994, s. 99-107).
3 „Czas”, 34: 1881, nr 245.
4 AZK Wawel, PZS 1-5: Urząd Wielkiego Ochmistrza Dworu
do Wydziału Krajowego. Wiedeń 28 maja 1881.
5 „Czas”, 34: 1881, nr 257.
śmy wygotować te plany i pracę tę poruczyć W. W. Panu.
Zechcesz przeto W. W. Pan sporządzić:
a) zdjęcie zamku w stanie w jakim się znajdował, kiedy
był rezydencją królów polskich,
b) następnie zdjęcie w stanie w jakim się znajduje
obecnie,
c) nareszcie szczegółową sytuację budynków i otoczenia.
Pracę tę poruczamy W. W. Panu za wynagrodzniem,
którego wysokość W.W. Pan nam jak w najkrótszym
czasie oznajmić raczysz.”6 Taki tryb podjęcia decyzji tłu-
maczy dlaczego nie rozpisano konkursu na projekt restau-
racji zamku, czego oczekiwało środowisko konserwato-
rów i architektów7.
Pryliński prowadząc bardzo intensywne prace badaw-
cze, inwentaryzacyjne, pomiarowe i rysunkowe,
w czasie szesnastu miesięcy wykonał całą dokumentację,
której część zasadniczą stanowił projekt rekonstrukcji
zamku. W liście z 20 października 1882 roku do Wydzia-
łu Krajowego pisał: „Niniejszym mam zaszczyt złożyć
Wysokiemu Wydziałowi Krajowemu pracę moją»Zamek
Królewski na Wawelu«, wykonanie której Wysoki Wy-
dział polecić mi raczył mandatem z dnia 7 czerwca 1881
r. [...]. Praca ta obejmuje:
1. Wielką tekę z 73 planami.
2. Kopię tych 73 planów fotograficzną, której okaz za-
łączam, a którą skoro tylko w Krakowie pod moim
okiem ukończona będzie, bezzwłocznie prześlę.
3. Inwentarz szczegółów architektonicznych, wykopa-
nych w otoczeniu zamku, zszyty i opieczętowany.
4. Fotografie szczegółów architektonicznych zamku,
sztuk 72.
6 AZK Wawel, PZS 1-5: Wydział Krajowy do Prylińskiego,
Kraków 7 czei-wca 188P, zob. również znajdujące się w tej tece
pisma: Wydziału Krajowego do Urzędu Wielkiego Ochmistrza
Dworu. Kraków 7 czerwca 1881 i Prylińskiego do Wydziału Kra-
jowego, Kraków 9 czenvca 1881.
7 Zob. memoriał w sprawie konkursu na plany restauracji za-
mku na Wawelu („ Czas”, 34: 1881, nr 217 oraz „Inżynieria i Bu-
downictwo”, 3: 1881, nr 70).
143