Studia Waweliana (4.1995)

I. Teodor Rygier, Tomasz Pryliński.
Zamek Królewski na Wawelu (fot. A. Wierzba)

5. Kwity i dowody, jako dopełnienie do rachunku prze-
ze mnie wystawionego za całą. robotę, a dołączonego
przez Komisję, do oceny mej pracy wydelegowaną do
jej protokołu.

6. Lustrację zamku królewskiego na Wawelu, w języku
polskim i niemieckim.

7. Sprawozdanie moje z całej tej pracy”0.

Twórczość architektoniczną i konserwatorską Toma-
sza Prylińskiego najobszerniej przeanalizowała Helena
Kita9. Brak jest jednak monograficznego opracowania
działalności konserwatorskiej tego architekta w tym rów-
nież projektu restauracji zamku królewskiego. Badacze
zajmujący się dziejami konserwacji architektury w 2.
połowie XIX wieku przedstawiają bardzo ogólną i zwię-
złą charakterystykę tego projektu, wzbogacając o publi-
kację nie wydanych wcześniej rysunków i planów inwen-
taryzacyjnych lub projektowych, zawartych w trzech te-
kach znajdujących się w zbiorach archiwalnych Zamku
Królewskiego10. W żadnym z opracowań nie wykorzysta-
no źródeł pisanych, które posiada archiwum wawelskie.

AZK Wawel, PZS 1-5: Pryliński do Wydziału Krajowego,
Lwów 20 października 1882.

' H. Kita, Tomasz Pryliński (1847-1895), (Rocz. Krak., 39:
1968, s. 119-149) oraz Idem, Piyliński Tomasz, PSB, 28; 1984-
1985, s. 625-628 - tu szczegółowa literatura.

S. 4 om ko wic z, Wawel, 1: Zabudowania Wcrwelu i ich
dzieje (Teka GKGZ, 4: 1908) oraz Atlas planów, widoków i zdjęć
architektonicznych z XVII, XVIII i XIX wieku, wyd. S. Tomkowicz
(Teka GKGZ, 4: 1980); J. Frycz, Restauracja i konserwacja za-
bytków sztuki w Polsce w lalach 1795-1918, Warszawa 1993;

Materiały te mają duże znaczenie dla pełnego poznania
przebiegu prac wykonanych przez Prylińskiego, zastoso-
wanych metod badawczych, poglądów architekta na dzieje
zamku oraz późniejszych losów projektu.

Zawartą w trzech tekach o sygnaturach PZS 1-4,5,6
dokumentację można podzielić na następujące grupy
chronologiczne;

I. Materiały z lat 1881-1883, które obejmują okres
od powierzenia Prylińskiemu prac nad projektem, poprzez
jego opracowanie, do przekazania instytucjom naukowym
w listopadzie 1883 roku przefotografowanych projektów
i planów. W skład tej grupy wchodzą:

ł. Korespondencja: Prylińskiego, Wydziału Krajowego
i Urzędu Wielkigo Ochmistrza Dworu.

2. Różnego rodzaju rachunki związane z pracami nad
projektem, w tym całkowity wykaz kosztów poniesio-
nych na jego wykonanie.

3. Notatki, wyciągi i odpisy z opracowań oraz dokumen-
tów dotyczących dziejów zaimku, w tym dwie kopie in-
wentarza zamku z roku 1679.

4. Dwa sprawozdania Prylińskiego z badań i prac nad
projektem.

5. Dwa egzemplarze Inwentarza szczegółów architekto-
nicznych z zamku królewskiego na Wawelu.

6. Listy: Akademii Umiejętności, Uniwersytetu Jagielloń-
skiego, Muzeum Czartoryskich, Towarzystwa Przyja-
ciół Nauk w Poznaniu, Szkoły Politechnicznej we
Lwowie, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we
Lwowie i Biblioteki Ordynacji im. Zamoyskich
w Warszawie z podziękowaniami za przesłanie sfoto-
grafowanych planów odbudowy zamku.

II. Korespondencja z 1890 roku dotycząca przesła-
nia projektu restauracji zamku na wystawę w Turynie.

III. Dokumenty z lat 1905-1906 związane z wyko-
naniem kopii planów Prylińskiego dla Grona Konserwa-
torów Galicji Zachodniej na potrzeby przygotowywanej
przez Stanisława Tomkowicza monografii o Wawelu oraz
z przejęciem przez Kierownictwo Odnowienia Zamku
Królewskiego na Wawelu materiałów po Prylińskim.

Wymienione w grupie pierwszej materiały umożli-
wiają stosunkowo dokładne poznanie warsztatu badaw-
czego Prylińskiego. Podsumowanie całości prac architekt
przedstawił w Zdaniu sprawy ze studiów i poszukiwań
do planów Zamku Królewskiego na Wawelu11, które sta-

A. M aj e ws k i, Wawel. Dzieje i konserwacja, Warszawa 1993; zob.
też Z. Rylska, Z listów Tomasza Prylińskiego (Rocz. Bibl. PAN,
2: 1956).

11 AZK Wawel, PZS 1-5: Zdanie sprawy ze studiów i poszu-
kiwań do planów zamku królewskiego na Wawelu, wygotowanych
z polecenia Wysokiego Wydziału Krajowego przez Tomasza Pryliń-
skiego budowniczego iv Krakowie a złożonych temuż Wydziałowi
Krajowemu we Lwowie na dniu 20 września 1882 r. [dalej: Zdanie
sprawy...]; teka zawiera również tłumaczenie niemieckie tego spra-
wozdania. Tu zob. dokument II, s. 152-165.

144