DOI Artikel:
Marcinkowski, Wojciech: Późnogotyckie "Narodziny Chrystusa" w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu: Uwagi o szwabsko-bawarskim stylu reliefu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19896#0046
7. Sw. Józef - fragment fig. 1
8. Sw. Józef - fragment reliefu Narodziny
Chrystusa na lewym skrzydle retabulum
ołtarza głównego w kościele parafialnym
i pielgrzymkowym Św. Wolfganga w Ke-
fermarkt, koniec XV w.
(fot. M. Eiersebner)
9. Sw. Józef - fragment reliefu Narodzi-
ny Chrystusa z Pregarten, około 1490,
Salzburg, Dommuseum (fot. Oberóster-
reichisches Landesmuseum, Linz)
Bardzo szczególny motyw nagiego Dzieciątka złożo-
nego na szacie i aniołów przy nim, zestawionych w gru-
pę o piramidalnym obrysie, znajdujemy, w klasycznej re-
dakcji, na dwóch Erhartowych reliefach z Monachium-
Thalkichen (w Monachium-Neuhausen; 1482/14851 u)
i w Blaubeuren. Widoczne są tu pewne, co prawda nie-
zbyt znaczące, różnice. Anioły ulmskiego mistrza są
uskrzydlone. Nadto, w Blaubeuren, trzymają one Dzie-
ciątko nie na pole płaszcza Marii, lecz na chuście. Z kolei
na reliefie z Thalkirchen ograniczono ich liczbę. Poza tym
trzy bezskrzydłe anioły zestawione są „w piramidę” na
reliefie datowanej na rok 1480 nastawy ołtarza główne-
go kościoła pielgrzymkowego Maria Laach na Jauerlin-
gu w Wachau (fig. 10 i 11). Lothar Schultes upatruje
w tym dziele jeszcze jedno dokonanie warsztatu Kriech-
111 Monachium-Neuhausen, kościół parafialny p.w. Serca Jezu-
sowego; Boyem - Kunst und Kultur. Ausstellung - Miinchen, Sladt-
museum [...], Miinchen 1972, nr kat. 230, s. 335, il. 43 na s. 68;
kontrowersyjna modyfikacja atrybucji i datowania: A. Broschek,
Michel Erhart. Ein Beitrag zur schwdbischen Plastik der Spalgotik,
Berlin-New York 1973, nr kat. 88, s. 191, il. L na s. nlb. (Beitrage
zur Kunstgeschichte 8). Bardzo dobra fotografia: F. Buchenrie-
der, Gefafte Bildwerke. Untersuchung und Beschreibung [...],
baumów, być może przeznaczone dla opactwa
w Góttweig" . Dodajmy, że za pasawską genezą tej na-
stawy opowiadali się już wcześniej Rolf Hartmann, Hans
Plóchinger i Fritz Dworschaki:.
Trudniej wskazać zadowalające wyjaśnienie genezy
stylu dwóch śpiewających aniołów z banderolą. Motyw
ten w Maria Laach występuje w nieco innej, trójposta-
ciowej redakcji. Anioły są tam zresztą „pierzaste”.
Jednak już w przypadku grupy dwóch pasterzy po-
wracamy na pewny grunt szwabsko-bawarskich paralel:
bardzo podobny motyw znajdujemy na wspominanym już
reliefie z Pregarten (por. fig. 12 i 13).
Pałacowa architektura w tle lewej strony reliefu po-
traktowana jest niejednoznacznie. Po części jest to ujęcie
przekrojowe - mamy wgląd w przestrzeń o sklepieniu
Miinchen 1990 (Arbeitsheft - Bayerisches Landesamt fur Denkmal-
pflege 40), il. 160; por. też s. 60-61 (informację o tej cennej publi-
kacji zawdzięczam śp. prof. Władysławowi Ślesińskiemu).
'Schultes, Zu Identitdt..., s. 46 i n.
i: R. Hartmann, Passauer Plastik im ausgehenden Mittelal-
ter, Miinchen 1941, s. 70; H. Plóchinger, Das Rdtsel eines
ósterreichischen Flugelaltars gelófit (Unsere Heimat 21: 1950,
s. 124); F. Dworschak, Die Auslaufer der Spatgotik. Die Donau-
42
8. Sw. Józef - fragment reliefu Narodziny
Chrystusa na lewym skrzydle retabulum
ołtarza głównego w kościele parafialnym
i pielgrzymkowym Św. Wolfganga w Ke-
fermarkt, koniec XV w.
(fot. M. Eiersebner)
9. Sw. Józef - fragment reliefu Narodzi-
ny Chrystusa z Pregarten, około 1490,
Salzburg, Dommuseum (fot. Oberóster-
reichisches Landesmuseum, Linz)
Bardzo szczególny motyw nagiego Dzieciątka złożo-
nego na szacie i aniołów przy nim, zestawionych w gru-
pę o piramidalnym obrysie, znajdujemy, w klasycznej re-
dakcji, na dwóch Erhartowych reliefach z Monachium-
Thalkichen (w Monachium-Neuhausen; 1482/14851 u)
i w Blaubeuren. Widoczne są tu pewne, co prawda nie-
zbyt znaczące, różnice. Anioły ulmskiego mistrza są
uskrzydlone. Nadto, w Blaubeuren, trzymają one Dzie-
ciątko nie na pole płaszcza Marii, lecz na chuście. Z kolei
na reliefie z Thalkirchen ograniczono ich liczbę. Poza tym
trzy bezskrzydłe anioły zestawione są „w piramidę” na
reliefie datowanej na rok 1480 nastawy ołtarza główne-
go kościoła pielgrzymkowego Maria Laach na Jauerlin-
gu w Wachau (fig. 10 i 11). Lothar Schultes upatruje
w tym dziele jeszcze jedno dokonanie warsztatu Kriech-
111 Monachium-Neuhausen, kościół parafialny p.w. Serca Jezu-
sowego; Boyem - Kunst und Kultur. Ausstellung - Miinchen, Sladt-
museum [...], Miinchen 1972, nr kat. 230, s. 335, il. 43 na s. 68;
kontrowersyjna modyfikacja atrybucji i datowania: A. Broschek,
Michel Erhart. Ein Beitrag zur schwdbischen Plastik der Spalgotik,
Berlin-New York 1973, nr kat. 88, s. 191, il. L na s. nlb. (Beitrage
zur Kunstgeschichte 8). Bardzo dobra fotografia: F. Buchenrie-
der, Gefafte Bildwerke. Untersuchung und Beschreibung [...],
baumów, być może przeznaczone dla opactwa
w Góttweig" . Dodajmy, że za pasawską genezą tej na-
stawy opowiadali się już wcześniej Rolf Hartmann, Hans
Plóchinger i Fritz Dworschaki:.
Trudniej wskazać zadowalające wyjaśnienie genezy
stylu dwóch śpiewających aniołów z banderolą. Motyw
ten w Maria Laach występuje w nieco innej, trójposta-
ciowej redakcji. Anioły są tam zresztą „pierzaste”.
Jednak już w przypadku grupy dwóch pasterzy po-
wracamy na pewny grunt szwabsko-bawarskich paralel:
bardzo podobny motyw znajdujemy na wspominanym już
reliefie z Pregarten (por. fig. 12 i 13).
Pałacowa architektura w tle lewej strony reliefu po-
traktowana jest niejednoznacznie. Po części jest to ujęcie
przekrojowe - mamy wgląd w przestrzeń o sklepieniu
Miinchen 1990 (Arbeitsheft - Bayerisches Landesamt fur Denkmal-
pflege 40), il. 160; por. też s. 60-61 (informację o tej cennej publi-
kacji zawdzięczam śp. prof. Władysławowi Ślesińskiemu).
'Schultes, Zu Identitdt..., s. 46 i n.
i: R. Hartmann, Passauer Plastik im ausgehenden Mittelal-
ter, Miinchen 1941, s. 70; H. Plóchinger, Das Rdtsel eines
ósterreichischen Flugelaltars gelófit (Unsere Heimat 21: 1950,
s. 124); F. Dworschak, Die Auslaufer der Spatgotik. Die Donau-
42