DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.37609#0094
III. RĘKOPISY, INKUNABUŁY I STARE DRUKI
III/l. Sakramentarz tyniecki
W. XI
Pergamin, 28,5 x 22,5 cm, k. 234
Pismo staranne, zbliżone do minuskuły
karolińskiej, majuskuła i uncjała
w tytułach i dla podkreślania części
tekstu, 38 stron pisanych złotem
i srebrem na purpurze (do kanonu
włącznie), od k. 27v brązowym
atramentem, k. 177-180v, 236, 237
inną ręką; na k. 67v-71v, 156-158
dopiski ręką XII w.
Oprawa z połowy w. XVII, 30 x 23 cm,
plakietowa; cienkie deski pokryte
ciemną skórą zdobioną na obu
okładkach odciskiem dużej plakiety ze
złoconym herbem Opactwa
Tynieckiego, dziś mało wyraźnym, skóra
mocno wytarta, grzbietu brak, cztery
podwójne zwięzy.
Warszawa, Biblioteka Narodowa,
sygn. BOZ cim. 8
Treść: Missa in ipso die Dedicatione ecc-
lesie et per totum annum; Missa communis;
Missa pro rege et exercitu ejus; Kalendarium;
Canon missae. W dopiskach z XII w. najstar-
szy zapis notacji muzycznej w Polsce - zapis
cheironimiczny.
Dekoracja: czterdzieści dwie strony zdo-
bione bordiurami tworzącymi prostokątne
ramy wypełnione motywami liści i palmet,
uzupełnionymi plecionką, dwie miniatury fi-
guralne całostronicowe, dwa inicjały całostro-
nicowe oraz trzynaście mniejszych inicjałów,
wypełnionych złotą lub srebrną plecionką
o motywach roślinnych (złoto obrysowane
czerwienią, srebro purpurą);
Rękopisy
k. 17v - całostronicowa miniatura z przed-
stawieniem Maiestas Domini: postać Chrystu-
sa w mandorli na podwójnym łuku tęczy, po
bokach aniołowie, w narożach symbole Ewan-
gelistów.
k. 18v - całostronicowy inicjał V[ere di-
gnum] wypełniony plecionką o elementach
roślinnych z przedstawieniem anioła u dołu,
tło ujęte bordiurą z czterema głowami męski-
mi w medalionach; tekst złoty na tle purpu-
rowym.
k. 19v - całostronicowy inicjał T[e igitur]
z przedstawieniem Chrystusa na krzyżu; krzyż
i tekst złoty na tle purpurowym, otoczony bor-
diurą, na wysokości ramion krzyża dwa me-
daliony z popiersiami płaczących.
e • .7 * a prcrc . no- 1 ca c
. rt otnpf acrcmc dr.
,x. pm dfim. nrm ; ..
Vpieni matcf totem tu
■ i. 15.1 da.nr a n cętli A d
V A TTT & 0.m l M A CI OriĆf ' • • j
• •CtK POTCflACrf /. CĆ
f ’ <r n raf. u o ocf- u r>,\ &
i u •> v.v'i ib'pr.v ciamur,
icr. cę?nfritione; 'di .
in/i
k. 27 - całostronicowy inicjał D[eus qui]
wypełniony plecionką na purpurowym tle,
ujęty bordiurą.
Inicjały mniejsze: k. 30 - inicjał C[oncede],
tło niebieskie, akcenty zieleni i bieli; k. 34 -
inicjał D[eus qui hodierna], tło niebieskie
i wrzosowe; k. 40v - inicjał 0[mnipotens sem-
piterne Deus]; k. 64 - inicjał O; k. 74v - ini-
cjał D[eus qui hodierna]; k. 89 - inicjał
C[oncede]; k. 93v - inicjał D[eus qui hodier-
na]; k. 101v- D[eus qui praesentem]; k. 105
- D[eus qui hodierna]; k. 117 - V[eneranda
nobis domine]; k. 123v - S[uplicationem ser-
vorum]; k. 138 - 0[mnipotens sempiterne];
k. 183v - D[eus aeterne].
Sakramentarz jest dziełem szkoły koloń-
sko-westfalskiej (mozańskiej), powstał ok.
1060. Przyjmuje się, że do Polski przywie-
ziony został za panowania Kazimierza Odno-
wiciela lub Bolesława Śmiałego i przekazany
benedyktynom tynieckim. W połowie w. XVII
zyskał współczesną oprawę. W 1656 został
zrabowany, o czym mówi nota na pierwszej
karcie: „Anno domini 1656 die 11 Augusti
tę xięgę w klasztorze tynieckim wyrabowano
gdy obóz Szwedzi rozproszyli Polaków tam-
że pod tymże klasztorem y tę xiążkę odku-
piono w Krakowie”. W 1814 kodeks zakupił
w Krakowie za tysiąc złotych Stanisław Kost-
ka Zamoyski i w 1818 włączył do zbiorów Bi-
blioteki Ordynacji Zamojskiej. W czasie dru-
giej wojny światowej, po upadku powstania,
wywieziony z Warszawy przez prof. S. Loren-
za i ukryty przez prof. L. Kolankowskiego
oraz ks. E. Kawińskiego w kolegiacie łowic-
kiej. Sprowadzony do Warszawy w 1946
i włączony do zbiorów Biblioteki Narodowej.
Opublikowany przez F.M. Sobieszczań-
skiego. Datowany na początek w. XI przez
32
III/l. Sakramentarz tyniecki
W. XI
Pergamin, 28,5 x 22,5 cm, k. 234
Pismo staranne, zbliżone do minuskuły
karolińskiej, majuskuła i uncjała
w tytułach i dla podkreślania części
tekstu, 38 stron pisanych złotem
i srebrem na purpurze (do kanonu
włącznie), od k. 27v brązowym
atramentem, k. 177-180v, 236, 237
inną ręką; na k. 67v-71v, 156-158
dopiski ręką XII w.
Oprawa z połowy w. XVII, 30 x 23 cm,
plakietowa; cienkie deski pokryte
ciemną skórą zdobioną na obu
okładkach odciskiem dużej plakiety ze
złoconym herbem Opactwa
Tynieckiego, dziś mało wyraźnym, skóra
mocno wytarta, grzbietu brak, cztery
podwójne zwięzy.
Warszawa, Biblioteka Narodowa,
sygn. BOZ cim. 8
Treść: Missa in ipso die Dedicatione ecc-
lesie et per totum annum; Missa communis;
Missa pro rege et exercitu ejus; Kalendarium;
Canon missae. W dopiskach z XII w. najstar-
szy zapis notacji muzycznej w Polsce - zapis
cheironimiczny.
Dekoracja: czterdzieści dwie strony zdo-
bione bordiurami tworzącymi prostokątne
ramy wypełnione motywami liści i palmet,
uzupełnionymi plecionką, dwie miniatury fi-
guralne całostronicowe, dwa inicjały całostro-
nicowe oraz trzynaście mniejszych inicjałów,
wypełnionych złotą lub srebrną plecionką
o motywach roślinnych (złoto obrysowane
czerwienią, srebro purpurą);
Rękopisy
k. 17v - całostronicowa miniatura z przed-
stawieniem Maiestas Domini: postać Chrystu-
sa w mandorli na podwójnym łuku tęczy, po
bokach aniołowie, w narożach symbole Ewan-
gelistów.
k. 18v - całostronicowy inicjał V[ere di-
gnum] wypełniony plecionką o elementach
roślinnych z przedstawieniem anioła u dołu,
tło ujęte bordiurą z czterema głowami męski-
mi w medalionach; tekst złoty na tle purpu-
rowym.
k. 19v - całostronicowy inicjał T[e igitur]
z przedstawieniem Chrystusa na krzyżu; krzyż
i tekst złoty na tle purpurowym, otoczony bor-
diurą, na wysokości ramion krzyża dwa me-
daliony z popiersiami płaczących.
e • .7 * a prcrc . no- 1 ca c
. rt otnpf acrcmc dr.
,x. pm dfim. nrm ; ..
Vpieni matcf totem tu
■ i. 15.1 da.nr a n cętli A d
V A TTT & 0.m l M A CI OriĆf ' • • j
• •CtK POTCflACrf /. CĆ
f ’ <r n raf. u o ocf- u r>,\ &
i u •> v.v'i ib'pr.v ciamur,
icr. cę?nfritione; 'di .
in/i
k. 27 - całostronicowy inicjał D[eus qui]
wypełniony plecionką na purpurowym tle,
ujęty bordiurą.
Inicjały mniejsze: k. 30 - inicjał C[oncede],
tło niebieskie, akcenty zieleni i bieli; k. 34 -
inicjał D[eus qui hodierna], tło niebieskie
i wrzosowe; k. 40v - inicjał 0[mnipotens sem-
piterne Deus]; k. 64 - inicjał O; k. 74v - ini-
cjał D[eus qui hodierna]; k. 89 - inicjał
C[oncede]; k. 93v - inicjał D[eus qui hodier-
na]; k. 101v- D[eus qui praesentem]; k. 105
- D[eus qui hodierna]; k. 117 - V[eneranda
nobis domine]; k. 123v - S[uplicationem ser-
vorum]; k. 138 - 0[mnipotens sempiterne];
k. 183v - D[eus aeterne].
Sakramentarz jest dziełem szkoły koloń-
sko-westfalskiej (mozańskiej), powstał ok.
1060. Przyjmuje się, że do Polski przywie-
ziony został za panowania Kazimierza Odno-
wiciela lub Bolesława Śmiałego i przekazany
benedyktynom tynieckim. W połowie w. XVII
zyskał współczesną oprawę. W 1656 został
zrabowany, o czym mówi nota na pierwszej
karcie: „Anno domini 1656 die 11 Augusti
tę xięgę w klasztorze tynieckim wyrabowano
gdy obóz Szwedzi rozproszyli Polaków tam-
że pod tymże klasztorem y tę xiążkę odku-
piono w Krakowie”. W 1814 kodeks zakupił
w Krakowie za tysiąc złotych Stanisław Kost-
ka Zamoyski i w 1818 włączył do zbiorów Bi-
blioteki Ordynacji Zamojskiej. W czasie dru-
giej wojny światowej, po upadku powstania,
wywieziony z Warszawy przez prof. S. Loren-
za i ukryty przez prof. L. Kolankowskiego
oraz ks. E. Kawińskiego w kolegiacie łowic-
kiej. Sprowadzony do Warszawy w 1946
i włączony do zbiorów Biblioteki Narodowej.
Opublikowany przez F.M. Sobieszczań-
skiego. Datowany na początek w. XI przez
32