DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.37609#0111
IV. MALARSTWO
IV/1. Jan z Nysy (?), Obraz
środkowy i kwatera tryptyku
z Tuchowa
Między 1460-1470
Drewno lipowe, tempera, złocenia
i srebrzenia; ramy nowe
Obraz środkowy w świetle
164 x 177,5 cm, kwatera 80 x 81 cm
Kraków, Muzeum Narodowe,
nr inw. 1-45, 1-46
Główną tablicę dawnego tryptyku wypeł-
niają postacie tronującej Matki Boskiej z Dzie-
ciątkiem w otoczeniu śś. apostołów Jakuba
St. i Macieja; u ich stóp klęczą dwaj adoranci
w habitach benedyktyńskich, adorant z pra-
wej w infule i z pastorałem. W tle wzorzysta
kotara. Na jedynej zachowanej kwaterze, po-
chodzącej z lewego skrzydła, na awersie wi-
dnieją na tle kotary postacie trzech świętych:
Benedykta (z literą „B” w piórze pastorału),
nieokreślonego świętego oraz Piotra. Na re-
wersie Ukrzyżowanie z Matką Boską i św. Ja-
nem; na titulusie litery „i n r i”.
Fragmenty tryptyku pochodzą z kościoła
parafialnego p.w. Św. Jakuba w Tuchowie.
Stamtąd w 1888 zakupione przez Muzeum
Narodowe w Krakowie (Sprawozdania MNK
za rok 1889, s. 11). Obrazy konserwowane
po 1888 i 1911, ok. 1929, 1941. Ekspono-
wane na wystawach w Krakowie w 1910
i 1964 (M. Kopff, Karta zabytku w MNK).
Przedstawienie Matki Boskiej na obrazie
głównym odpowiada wezwaniu kościoła pa-
rafialnego w Tuchowie w XV w. („ecclesia
parochialis sanctae Mariae”). W kształcie pier-
wotnym tryptyk mieścił na awersach skrzy-
deł przedstawienia 12 świętych (w tym 10
apostołów ?), na rewersach - zapewne 4 sce-
ny pasyjne. Od czasów wprowadzenia obra-
zów do literatury przez L. Lepszego pojawia-
IV/1
ją się kontrowersje w rozpoznaniu świętych,
głównie apostołów towarzyszących Matce
Boskiej. Św. opata na awersie kwatery, na--
zywanego czasem Bernardem z Clairvaux -
jako Benedykta określa czarny strój benedyk-
tyński („ordo niger”). Trudno natomiast wy-
jaśnić intencję malarza w odniesieniu do po-
staci środkowej. Widziano w niej św. Jana
Ewangelistę (typ fizjonomiczny) lub Bartłomie-
ja (atrybut przypomina raczej miecz niż nóż,
a apostoła tego charakteryzowano z reguły
ciemnym zarostem oraz białym płaszczem).
W adorancie klęczącym u stóp św. Macieja M.
Kopffowa rozpoznała opata benedyktynów ty-
nieckich Macieja ze Skawiny, zwanego Ska-
winką (1452-1477), założyciela klasztoru
49
mim,
IV/1. Jan z Nysy (?), Obraz
środkowy i kwatera tryptyku
z Tuchowa
Między 1460-1470
Drewno lipowe, tempera, złocenia
i srebrzenia; ramy nowe
Obraz środkowy w świetle
164 x 177,5 cm, kwatera 80 x 81 cm
Kraków, Muzeum Narodowe,
nr inw. 1-45, 1-46
Główną tablicę dawnego tryptyku wypeł-
niają postacie tronującej Matki Boskiej z Dzie-
ciątkiem w otoczeniu śś. apostołów Jakuba
St. i Macieja; u ich stóp klęczą dwaj adoranci
w habitach benedyktyńskich, adorant z pra-
wej w infule i z pastorałem. W tle wzorzysta
kotara. Na jedynej zachowanej kwaterze, po-
chodzącej z lewego skrzydła, na awersie wi-
dnieją na tle kotary postacie trzech świętych:
Benedykta (z literą „B” w piórze pastorału),
nieokreślonego świętego oraz Piotra. Na re-
wersie Ukrzyżowanie z Matką Boską i św. Ja-
nem; na titulusie litery „i n r i”.
Fragmenty tryptyku pochodzą z kościoła
parafialnego p.w. Św. Jakuba w Tuchowie.
Stamtąd w 1888 zakupione przez Muzeum
Narodowe w Krakowie (Sprawozdania MNK
za rok 1889, s. 11). Obrazy konserwowane
po 1888 i 1911, ok. 1929, 1941. Ekspono-
wane na wystawach w Krakowie w 1910
i 1964 (M. Kopff, Karta zabytku w MNK).
Przedstawienie Matki Boskiej na obrazie
głównym odpowiada wezwaniu kościoła pa-
rafialnego w Tuchowie w XV w. („ecclesia
parochialis sanctae Mariae”). W kształcie pier-
wotnym tryptyk mieścił na awersach skrzy-
deł przedstawienia 12 świętych (w tym 10
apostołów ?), na rewersach - zapewne 4 sce-
ny pasyjne. Od czasów wprowadzenia obra-
zów do literatury przez L. Lepszego pojawia-
IV/1
ją się kontrowersje w rozpoznaniu świętych,
głównie apostołów towarzyszących Matce
Boskiej. Św. opata na awersie kwatery, na--
zywanego czasem Bernardem z Clairvaux -
jako Benedykta określa czarny strój benedyk-
tyński („ordo niger”). Trudno natomiast wy-
jaśnić intencję malarza w odniesieniu do po-
staci środkowej. Widziano w niej św. Jana
Ewangelistę (typ fizjonomiczny) lub Bartłomie-
ja (atrybut przypomina raczej miecz niż nóż,
a apostoła tego charakteryzowano z reguły
ciemnym zarostem oraz białym płaszczem).
W adorancie klęczącym u stóp św. Macieja M.
Kopffowa rozpoznała opata benedyktynów ty-
nieckich Macieja ze Skawiny, zwanego Ska-
winką (1452-1477), założyciela klasztoru
49
mim,