Żygulski, Zdzisław: Sztuka turecka (Warszawa, 1988)

skupiały się myśli i uczucia wyznawców, zalecone było przez samego Proroka. Imiona Boga, Mahometa 51
oraz kalifów wypisywane na ścianach meczetów pełniły taką samą rolę jak wyobrażenia bóstw i świętych
w sanktuariach innych kultów. Ograniczenia, jakie nakładał na artystów islam, skłaniały ich do
wyżywania się w dziedzinie, w której inwencja twórcza niczym nie była krępowana. Sam zresztą
charakter arabskiego pisma sprzyjał artystycznym rozwiązaniom. Stało się ono niezwykle bliskie
ornamentom geometrycznym i arabeskowym, a właściwie splatano je z wzorami linijnymi lub z
arabeskami tworząc jednorodny, nierozdzielny twór. Kaligrafię ceniono na równi z malarstwem i
dekoratorstwem, a może nawet wyżej. W poszukiwaniu idealnej harmonii pisma ustalano reguły
modularne. Najstarszy, ozdobny typ pisma, wynaleziony przez Arabów już w I w. hidżry, nosił nazwę
pisma kuficznego {kufi), od miejscowości Kufa kolo Bagdadu. Było to pismo o liniach zdecydowanych,
łamiących się pod kątem prostym, mające charakter hieratyczny, uroczysty. Niebawem rozwinęło się
pismo zwane nashi, o kształtach zaokrąglonych. Powstawały narodowe szkoły kaligraficzne: w krajach
Maghrebu i Andaluzji - styl magribi, w Persji - talik, nastalik i szekaste (szikeste), w Turcji zaś - siilus,
rika, divani i inne. Kaligrafowie tureccy w niczym nie ustępowali swym arabskim lub perskim kolegom;
sztukę pięknego pisania wznieśli na wyżyny, osiągając przy tym niezwykłą monumentalność, bowiem
trwale związali napisy z wielką architekturą.