DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.27907#0065
pomocą drewnianych szablonów-matryc) we wzory dające się wyprowadzić z dawnego, teratologicz-
nego repertuaru koczowników.
W ciągu wieku X całymi falami plemiona tureckie nadchodziły z głębi Azji, a osiedlając się na
nowych terenach, w budownictwie korzystały głównie z pomocy perskiej. Chociaż od samych
początków był to konglomerat różnych doświadczeń i motywów, Turcy mieli dość siły i indywidual-
ności, aby na wszystkich wycisnąć własne piętno.
Pod panowaniem Karachanidów powstało ok. 920 r. pierwsze muzułmańskie państwo tureckie,
trwające do początków wieku XIII. Islam przyjął chan Satuk Bogra, zmieniając imię na Abd al-Karim.
W roku 999 Karachanidzi zdobyli Bucharę kładąc kres państwu Samanidów i obierając nowo zdobyte
miasto na swą stolicę. W samej Bucharze i jej okolicach dzieła islamskiej architektury karachanidzkiej
przetrwały do naszych czasów dzięki swej świetności technicznej i dzięki dobrym warunkom
klimatycznym. Dotychczasowa samanidzka technika budowania z suszonej cegły zastąpiona została
techniką cegły wypalanej. Pojawiły się, początkowo w małej skali, podstawowe typy architektury
muzułmańskiej: meczet, monumentalny grobowiec oraz karawanseraj.
W mieście Chazar, oddalonym o około 40 km od Buchary, zachował się meczet wzniesiony z cegły
suszonej i cegły wypalanej, wyróżniający się doskonałością planu i elewacji. Jest to budynek
czworoboczny (o boku liczącym ok. 17 m) na planie ściśle centralnym. Przestrzeń środkowa nakryta jest
29. Plan meczetu w Chazar, XI w.
kopułą o średnicy 6,5 m, wspartą na czterech lukach ostrych, podtrzymywanych przez cztery niskie
słupy; we wszystkich narożach czworoboku znajdują się kopułki, czworoboczny mihrab zaś-na
głównej osi. Podobne plany, już w skali monumentalnej, powtórzą się w XVI w. w architekturze
osmańskiej. Typ meczetu na planie prostokąta leżącego (o wymiarach 10x19 m), z centralną kopułą
podpieraną przez cztery narożne półkopułki, z dwiema nawami bocznymi krytymi krzyżowym
sklepieniem, z potrójną arkadą i artykulacją w postaci nisz w fasadzie, reprezentowany jest w
miejscowości Talchatan Baba, w pobliżu miasta Merw (obecnie Mary). Pochodzi on z końca wieku XI.
Do meczetów przystawiano początkowo drewniane minarety, które oczywiście przetrwać nie
mogły.
53
nego repertuaru koczowników.
W ciągu wieku X całymi falami plemiona tureckie nadchodziły z głębi Azji, a osiedlając się na
nowych terenach, w budownictwie korzystały głównie z pomocy perskiej. Chociaż od samych
początków był to konglomerat różnych doświadczeń i motywów, Turcy mieli dość siły i indywidual-
ności, aby na wszystkich wycisnąć własne piętno.
Pod panowaniem Karachanidów powstało ok. 920 r. pierwsze muzułmańskie państwo tureckie,
trwające do początków wieku XIII. Islam przyjął chan Satuk Bogra, zmieniając imię na Abd al-Karim.
W roku 999 Karachanidzi zdobyli Bucharę kładąc kres państwu Samanidów i obierając nowo zdobyte
miasto na swą stolicę. W samej Bucharze i jej okolicach dzieła islamskiej architektury karachanidzkiej
przetrwały do naszych czasów dzięki swej świetności technicznej i dzięki dobrym warunkom
klimatycznym. Dotychczasowa samanidzka technika budowania z suszonej cegły zastąpiona została
techniką cegły wypalanej. Pojawiły się, początkowo w małej skali, podstawowe typy architektury
muzułmańskiej: meczet, monumentalny grobowiec oraz karawanseraj.
W mieście Chazar, oddalonym o około 40 km od Buchary, zachował się meczet wzniesiony z cegły
suszonej i cegły wypalanej, wyróżniający się doskonałością planu i elewacji. Jest to budynek
czworoboczny (o boku liczącym ok. 17 m) na planie ściśle centralnym. Przestrzeń środkowa nakryta jest
29. Plan meczetu w Chazar, XI w.
kopułą o średnicy 6,5 m, wspartą na czterech lukach ostrych, podtrzymywanych przez cztery niskie
słupy; we wszystkich narożach czworoboku znajdują się kopułki, czworoboczny mihrab zaś-na
głównej osi. Podobne plany, już w skali monumentalnej, powtórzą się w XVI w. w architekturze
osmańskiej. Typ meczetu na planie prostokąta leżącego (o wymiarach 10x19 m), z centralną kopułą
podpieraną przez cztery narożne półkopułki, z dwiema nawami bocznymi krytymi krzyżowym
sklepieniem, z potrójną arkadą i artykulacją w postaci nisz w fasadzie, reprezentowany jest w
miejscowości Talchatan Baba, w pobliżu miasta Merw (obecnie Mary). Pochodzi on z końca wieku XI.
Do meczetów przystawiano początkowo drewniane minarety, które oczywiście przetrwać nie
mogły.
53